Унутраная палiтыка АльгердавiчаСЮ у Великом княжестве Литовском у канцы ХIV - пачатку XV ст.
Информация - История
Другие материалы по предмету История
мысловая: "... таго перед тым не бывало в землi лiтовской, чужiнец владеет Велiкiм княжеством".
СклаСЮшуюся антыягайлаускую сiтуацыю удала выкарыстаСЮ даСЮнi апанент караля польскага i вялiкага князя лiтоСЮскага, яго стрыечны брат ВiтаСЮт. Напачатку 90-х гг. ХРЖУ ст. ён выступiСЮ з праграмай стварэння самастойнага вялiкакняжацкага гаспадарства, якое б супрапьстаяла, з аднаго боку, Польшчы,в а з другога Маскве . Унутры дзяржавы для ажыццяСЮлення сваёй праграмы ВiтаСЮт узяСЮ у саюзнiкi апазыцыйную польска-каталiцкай экспансii знань, за межамi Вялiкага княства крыжацкi Ордэн, якому было выгадна пагаршэнне адносiн памiж княствам i польскiм каралеСЮсгвам, а таксама СЮнутраныя забурэннi СЮ суседнiм гаспадарстве.
СпаймаСЮшы момант, калi князь Скiргайла, што быСЮ галоСЮнай апорай Ягайлы СЮ Вялiкiм княстве лiтоСЮскiм, пакiнуСЮ Вiльню i накiраваСЮся СЮ Пiолацк, ВiтаСЮт запрасiСЮ да сябе многiх князёСЮ i баяр з усiх зямель дзяржавы i пачаСЮ агiтацыю супраць чужаземнага засiлля СЮ Вдлiкiм княстве ЛiтоСЮскiм. Агiтацыя закончылася СЮсезгоднай пастановай адваяваць для лiтвiнаСЮ Вiльню. КнязёСЮска-баярская антыягаСЮлайская апазiцыя разехадася да падрыхтоСЮкi выправы.
Кароль польскi i вялiкi князь лiтоСЮскi iмгненна зрэагаваСЮ на арганiзаваны ВiтаСЮтам мяцеж i СЮжо СЮ лютым 1390 г. павёу польскiя войскi на Бераiе, Камянец i Гародню умацаваныя апорныя пункты. ВiтаСЮта. Пiачалося СЮпартае ваеннае супрацьстаянне. Пасля дастаткова доСЮгай аблогi Бераiе i Камянец скарылiся польскiм аддзелам. НайдаСЮжэй трымалася Гародня. але на дапамогу Ягайле прыйшлi атрады Скiргайлы, Удадзiмiра i Карыбута АльгердавiчаСЮ. У красавiку 1390 г. i гэтыя цвярдыня пала.
ВiтаСЮту нiчога не заставалася рабiць як ратавацца СЮцёкамi да сваiх саюзнiкаСЮ у Ордэн. Там ён набраСЮ новыя сiлы i з дапамогай крыжакоу летам 1390 г. здзейснiСЮ выправу на Вiльню. Абарона Вiльнi была самым драматычным момантам дынастычнай вайны Вiтаута i Ягайлы, асобныя эпiзоды якой дазваляюць даць ёй вызначэнне грамадзянскай.
Так, пры абароне вiленскага Крывога горада, якi СЮдалося адваяваць вiтаСЮтаваму войску, загiнуСЮ брат Ягайлы Карыгайла, аднак замкi Высокi i Нiжнi вiленскай цвярдынi, што абаранялi атрады польскiя i "рускiя" (сярод абаронцаСЮ быСЮ князь Фёдар Астрожскi), трымалiся моцна, адбiваючы СЮсе штурмы. У час аднаго з iх быСЮ забiты брат ВiтаСЮта ТаСЮцiвiл . Вiльня так i засталася няскоранай.
Наогул, 1390 год не даСЮ перавагi нiводнаму з бакоСЮ, што супрацьстаялi адзiн аднаму. Развязка наступiла СЮ наступным 1391 годзе. ВiтаСЮту з вялiкай ваеннай сiлай у тым лiку крыжацкай, удалося завалодаць, не без дапамогi гродзенскага гарнiзона, дзе была значная колькаiь воiнаСЮ з Вялiкага княства, моцнай крэпаiю Гародняй. Затым яму паддаецца Наваградак. Ягайла СЮ гэтай сiтуацыi шукае выйiе шляхам адабрання у свайго стауленiка Скiргайлы ТрокаСЮ i падаравання iх ВiтаСЮту (Скiргайлу ён надае КiеСЮ).
Але польскiм каралём iнiцыятыва СЮпушчана i СЮ жнiСЮнi 1392 г. Ягайла i ВiтаСЮт сустракаюцца СЮ Востраве, дзе заключаюць пагадненне. Згодна яму да Вялiкага княства вяртаецца самастойнае, не СЮ адной асобе з польскiм каралём, вялiкае княжэнне. ПраСЮда, асобны гаспадар для Вялiкага княства лiтоСЮскага i Рускага дараваСЮся толькi на час жыцця ВiтаСЮта. Для гэта была СЮжо практычная ануляцыя КрэСЮскай унii. Ддя папяровай яе захаванаii ВiтаСЮт, згодна ВостраСЮскаму пагадненню, абавязваСЮся быць верным каралю, каралеве, i Польскай кароне. аб тым, што былi гэта папяровыя абяцаннi гавораць далейшыя падзеi, ды заСЮвага летапiiа, што СЮвакняжанню ВiтаСЮта "рада была целая земля лiтовская i руская."
Але "рускае" пытанне СЮвакняжанне ВiтаСЮта не вырашыла. шэраг знешнепалiтычных праблем, у першую чаргу паражэнне на Ворскле ад ардынцаСЮ у 1399 г., мела сваiм вынiкам дагавор памiж Вялiкiм княствам ЛiтоСЮскiм i Польшчай 1401 г., якi СЮ працяг прывiлея 1387 г. зноСЮ жа супрацьстаяу у полiрэлiгiйнай дзяржаве знаць каталiкую i праваслаСЮную.
Названыя данументы падрыхтавалi прыняцце пастановы Гарадзельскага сойма 1413 г., паводле якой праваслауная знаць Вялiкага княства лiтоСЮскага i Рускага ставiлася яшчэ СЮ больш значнае дыскрымiнацыйнае становiшча. Параграф трэцi Гарадзельскага прывiлею, працягваючы пастановы 13о7 i 1401 гг., устанаСЮлiваСЮ, што толькi "католiкi, Рымскай царкве падуладныя", маглi вадодаць i карыстацца эканамiчнымi i палiтычнымi прывiлеямi i падараваннямi пануючаму саслоСЮю з боку вярхоСЮнай удады. У параграфе шостым пацвярджалася забарона на шлюбы памiж католiкамi i праваслаСЮнымi. Асаблiвае значэнне СЮ далейшай унутрыпалiтычнай барацьбе СЮ Вялiкiм княстве ЛiтоСЮскiм меСЮ параграф дзевяты Гарадзельскага прывiлею, па якiм на "дастоiнствы, меiы i пасады" прызначалiся толькi каталiцкай веры прыхiльнiкi i падуладныя святой Рымскай царкве. Таксама i СЮсе пастаянныя урады земскiя... Надаюцца толькi спавядальнiкам хрыiiянскай каталiцкай веры i да савета нашага (вялiкакняжакай Рады -- П.Л.) дапускаюцца i СЮ iм прысутнiчаюць, калi абмяркоСЮваюцца пытаннi аб дзяржауным дабрабыце, таму што часта рознiца СЮ веравызнаннях прыводзiць да рознiцы у пазiцыях i аказваюцца цераз гэта вядомымi, такiя рашэннi, якiя неабходна СЮ тайне захоСЮваць". Параграфы адзiннаццаць i дванаццаць пазбаСЮлялi праваслаСЮную знаць права выбрання вялiкага князя, якiм зноу жа карысталiся толькi "паны i шляхцiчы зямлi лiтоСЮскай, прыхiльнiкi хрыiiянскай рэлiгii, рымскай царкве падуладныя, не схiзматыкi цi iншыя паганыя" .
Тым самым Гарадзельскi прывiлей 1413 г. са сваiмi папярэднiкамi 1387 г. i 1401 гг. рабiу "ру