Тэатральнае мастацтва СЮ СССР у гады НЭПа
Информация - История
Другие материалы по предмету История
мастацтва - слова, музыку, пантамiму i танец. ТаiраСЮ супрацьпастаСЮляСЮ сваю мастацкую праграму, як натуралiстычнага тэатру, так i прынцыпам "умоСЮнага тэатра" (заснавальнiкам якога быСЮ Меерхольд).
Намаганням радыкальнай рэжысуры супрацьстаялi спробы захаваць класiчнае спадчына СЮ сiтуацыi "крушэння гуманiзму", зацвердзiць рамантычную традыцыю. Адным з характэрных зяСЮ стаСЮ Вялiкi драматычны тэатр (БДТ), адкрыты СЮ Петраградзе (1919) пры СЮдзеле А.А. Блока, М. Горкага, М.Ф. Андрэевай.
Найбольш уплывовым тэатрам да сярэдзiны 1920-х стаСЮ МХАТ з яго псiхалагiзмам iэнiчнай гульнi ("Гарачае сэрца" А.М. АстроСЮскага, "Днi Турбiных" М.А. Булгакава, 1926, "Варяцкi дзень, або Жанiцьба Фiгаро" Бомарше, 1927) . Гучна заявiла пра сябе другое пакаленне акцёраСЮ МХАТа: А.К. Тарасава, А.М. Андровская, К.Н. Еланская, А.П. Зуева, М.П. Баталов, М.П. ХмялёСЮ, Б.Г. ДабранраваСЮ, Б.Н. ЛiванаСЮ, А.М. ГрыбоСЮ, М.М. Яшын i iнш Тады ж пачалася "саветызацыя" тэатраСЮ, перш за СЮсё звязаная з iвярджэннем савецкай драматургii, якая выпрацоСЮвае канон "правiльнага" адлюстравання рэвалюцыйнага пераСЮтварэння краiны.
З 1922 года краiна пераходзiць да НЭПа, усе галiны народнай гаспадаркi, у тым лiку культуру i мастацтва, пераводзяцца на гаспадарчы разлiк. Мала таго, што тэатры не атрымлiваюць дзяржаСЮнай датацыi, яны яшчэ i задыхаюцца ад празмерных падаткаСЮ i збораСЮ. Як пiсаСЮ Луначарскi, у сукупнаii "падаткi дасягалi 70-130% ад валавога збору". Ад выплаты падаткаСЮ былi вызваленыя толькi дзяржаСЮныя тэатры, колькаiь якiх у розныя гады вагалася ад 14 да 17. Без дзяржаСЮнай i грамадскай падтрымкi тэатры паСЮсюдна зачыняюцца: у 1928 годзе СЮ СССР iх ужо 320, прычым больш за палову - прыватныя.
У 1920-30-я гг. паСЮстала шмат новых тэатраСЮ. Савецкая СЮлада бачыла СЮ тэатры iнструмент асветы, агiтацыi i прапаганды, а сэнс яго дзейнаii - у абслугоСЮваннi культурных запатрабаванняСЮ насельнiцтва, што вяло да дзялення аСЮдыторыi па грамадскiх, узроставым, рэгiянальным, ведамасным i iнш прыкметах i да адпаведнай спецыялiзацыi тэатральных труп. Час Нэпа падоСЮжылася нядоСЮга, вельмi хутка скончылiся трагiчна i змянiСЮшыся страшнымi сталiнскiмi гадамi, аднак нэповский след у мастацтве, i СЮ першую чаргу тэатральным, застаСЮся назаСЮжды СЮ гiсторыi рускай тэатральнай культуры.
/02 Культурная палiтыка савецкай улады 1917-1925гг.
У савецкай гiстарычнай навуцы шырока выкарыстоСЮваСЮся тэрмiн "культурная рэвалюцыя". Пад iм разумелi карэннай пераварот у духоСЮнага жыцця грамадства, якi адбыСЮся СЮ Расii пасля Кастрычнiка 1917 г. Пры гэтым звярталася СЮвага амаль выключна на станоСЮчыя наступствы пераменаСЮ у iдэалагiчнай жыцця, адукацыi, навуцы, мастацкай творчаii. Зараз жа, насупраць, многiя аСЮтары пазбягаюць пiсаць пра культурнай рэвалюцыi. РЖ такая адмова уяСЮляецца не цалкам карэктным.
Бальшавiцкiя пераСЮтварэннi СЮ галiне культуры насiлi сапраСЮды рэвалюцыйны характар, якасна адрознiвалiся ад культурнай практыкi як старой Расii, так i iншых дзяржаСЮ. Таму пад "культурнай рэвалюцыяй" варта разумець гiстарычна пэСЮны тып палiтыкi, якi прадвызначыСЮ СЮмовы i змест духоСЮнага развiцця расiйскага грамадства пасля 1917 г. Зместам "культурнай рэвалюцыi" былi зацвярджэнне сацыялiстычнай iдэалогii СЮ якаii адзiнай светапогляднай асновы СЮсiх савецкiх грамадзян i шырокая дэмакратызацыя культурнага жыцця. А дэмакратызацыя СЮяСЮлялася i як асвета народа, i як яго СЮцягванне СЮ стварэнне культурных каштоСЮнаiяСЮ. Гэты шлях адзначаны не толькi несумнеСЮнымi дасягненнямi, але i значнымi стратамi.
На культурную палiтыку Савецкай улады 1917-1920 гг. аказвалi СЮплыСЮ тэарэтычныя СЮяСЮленнi бальшавiкоСЮ аб ролi i задачах культуры, абстаноСЮка найвострага супрацьстаяння Грамадзянскай вайны, а таксама стан сацыякультурнага расколу, у якiм знаходзiлася расiйскае таварыства з пачатку XX ст.
Пытанням народнай асветы i СЮдасканаленню кiраСЮнiцтва гэтай сферай надавалася вялiкае значэнне з боку партыйных структур. Асаблiвае меiа СЮ наладжваннi культурна-асветнай працы i арганiзацыi кiравання культурай у 1917-1920 гг. займаСЮ Пролеткульт. Найбольшы размах пролеткультовского руху прыйшоСЮся на 1919 г., калi СЮ iм удзельнiчала амаль паСЮмiльёна чалавек, выдавалася каля 20 часопiсаСЮ.
Напружана складвалiся адносiны Савецкай улады з iнтэлiгенцыяй. Большая частка работнiкаСЮ разумовай працы з энтузiязмам сустрэла звяржэнне царызму i прывiтала пачатак дэмакратычных пераСЮтварэнняСЮ.
Складаным i супярэчлiвым было стаСЮленне новай улады да культурнай спадчыны. Не толькi кiраСЮнiкi Пролеткульта, але i СЮплывовыя бальшавiцкiя правадыры (Л. Д. Троцкi, Н. РЖ. Бухарын i iнш) падзялялi нiгiлiстычнае стаСЮленне да культуры мiнулага. У кiраСЮнiцтва шэрагу аддзелаСЮ мастацтваСЮ Наркамасветы, а таксама на чале шматлiкiх творчых арганiзацый, мастацкiх навучальных устаноСЮ апынулiся "левыя", якiя пры СЮсiх адрозненнях памiж iмi, не лiчылi патрэбным СЮключаць у сацыялiстычную культуру дасягнення класiчнага культурнай спадчыны. Уплывовы тады Д. Бедны так выказаСЮ гэтыя настроi: "... пралетарскiя пiсьменнiкi маюцца. Хай не першага рангу. Пакуль не бяда. Хай 3 сопливеньких, але свае".
У той жа час, ужо з пачатку 1918-га СЮ Петраградзе i Маскве пачынаецца стыхiйная распродаж за бяiэнак цэлых галерэй, багатых бiблiятэк, прадметаСЮ мастацтва i даСЮнiны з наступным iх вывазам за мяжу. НеСЮзабаве да гэтай "дзейнаii" падключылася i дзяржава. 12 лютага 1921 г. было апублiкавана падпiсанае У. РЖ. Ленiным пастанова СаСЮнаркама "Аб складаннi дзяржаСЮнага фо