Развiццё культуры Беларусi СЮ другой палове XVII-18 стагоддзяСЮ
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
Развiццё культуры Беларусi СЮ другой палове XVII XVIII стагоддзяСЮ
Змест
1. Развiццё культуры Беларусi СЮ другой палове XVII XVIII стагоддзяСЮ
1.1 Лiтаратура
1.2 Жывапiс
1.3 Скульптура
1.4 ДэкаратыСЮна-прыкладное мастацтва
Спiс выкарыстаных крынiц
1. Развiццё культуры Беларусi СЮ другой палове XVII XVIII стагоддзяСЮ
У пераходны перыяд ад сярэдневечча да новага часу сфармiраваСЮся беларускi тып рэнесанснай культуры, узнiклi перадумовы для станаСЮлення сучаснай беларускай мовы, лiтаратуры, тэатра, музычнага i выяСЮленчага мастацтваСЮ. Рэнесансная культура СЮ рэчышчы еСЮрапейскага працэсу саступiла меiа культуры барока, якая раскрылася на Беларусi СЮ дзвюх разнавiднаiях усходнеславянскай, якая сфармiравалася на аснове сiнтэзу мяiовай культуры i заходнееСЮрапейскага СЮплыву i чыстай заходнееСЮрапейскай, носьбiтамi якой на Беларусi былi каталiцкiя ордэны. Значны СЮплыСЮ на культурныя тэндэнцыi на Беларусi 1569-1795 гг. аказалi рэлiгiйныя працэсы (рэфармацыя i контррэфармацыя, царкоСЮная СЮнiя), пазнейшы эканамiчны заняпад i палiтычны крызiс.
1.1 Лiтаратура
На мяжы памiж гуманiстычным Адраджэннем i культурай барока сфармiравалася творчаiь Сiмяона Полацкага i тэарэтыка лiтаратуры i красамоСЮства, новалацiнскага польскага паэта М.СарбеСЮскага. У беларускай лiтаратуры таго перыяду летапiсны жанр саступае меiа новым напрамкам: публiцыстыцы, палiтычнай сатыры, паэзii, гiсторыка-мемуарнай лiтаратуры. Пад уплывам рэфармацыi i контррэфармацыi зяСЮляюцца публiцыстычныя творы С. Буднага, В. Цяпiнскага, П. Скаргi, РЖ. Пацея, М. Сматрыцкага, Л. Карповiча, братоСЮ ЗiзанiяСЮ. Адметнымi СЮзорамi мемуарнай лiтаратуры становяцца дыярыСЮшы свецкiя дзённiкi. Прыкладам можа служыць "Дзённiк" наваградскага падсудка Федара ЕСЮлашоСЮскага (1546-1616), "ДыярыСЮш" А. Фiлiповiча (1597?-1648), якiя ярка апiсваюць скандальныя i трагiчныя падзеi гiсторыi БацькаСЮшчыны. У другой палове XVII-ХVIII стcт. мемуарыстыка становiцца шматмоСЮнай. Вялiкую цiкаваiь выклiкаюць уласныя СЮспамiны аб шматлiкiх падарожжах наваградскай лекаркi Саламеi Пiльштыновай (Русецкай). Да ранняй эпiсталярнай спадчыны адносяцца "Допiсы" аршанскага старасты Фiлона Кмiты-Чарнабыльскага (1530-1587), у якiх аСЮтар пiша аб пагранiчным жыццi, аб планах РЖвана РЖV у адносiнах да ВКЛ.
Таленавiты вучоны i публiцыст, грамадска-палiтычны дзеяч М. Сматрыцкi (1577-1633) больш вядомы сваiм сучаснiкам як пiсьменнiк-палемiст, аСЮтар шматлiкiх твораСЮ, сярод якiх вылучаецца "Фрынас" (1610), дзе пiсьменнiк выступае супраць акаталiчвання i прыняцця царкоСЮнай унii. За выданне гэтага твора быСЮ прыгавораны да турэмнага зняволення другi пiсьменнiк-публiцыст, педагог, царкоСЮны дзеяч, адметны прадстаСЮнiк аратарскай прозы Лявонцiй Карповiч (1580-1620).
З канца ХVРЖ ст. у еСЮрапейскай лiтаратуры i мастацтве вылучаецца стыль барока, якi бярэ сабе на СЮзбраенне каталiцкая царква СЮ барацьбе з рэфармацыйнымi плынямi. Ён характарызуецца кантраснаiю, параднаiю, рухаваiю формы, апеляцыяй да пачуццяСЮ, супярэчлiваiю, метафарычнаiю. У лiтаратуры гэта праяСЮляецца СЮ зяСЮленнi "высокай" паэзii, адметным прадстаСЮнiком якой становiцца паэт i драматург, кнiгавыдавец, асветнiк i грамадскi дзеяч С. Полацкi (1629-1680). Найбольш значнымi яго творамi сталi зборнiкi паэтычных твораСЮ "Ветроград многоцветный" i "Рифмологион". Новай для беларускай паэзii стала палiтычная сатыра ("Прамова Мялешкi", "Лiст да Абуховiча"), якая высвятляе заганы тагачаснага грамадства.
Значную ролю СЮ культурным жыццi грамадства СЮ гэты час стаСЮ адыгрываць тэатр. Адным з першых на Беларусi стала батлейка народны лялечны тэатр, вядомы яшчэ з ХVРЖ ст. Яе рэпертуар складаСЮся з 2 частак кананiчнай i свецкай. ПрадстаСЮленне гэтага своеасаблiвага "тэатра аднаго акцёра" складалася з песень, танцаСЮ, дыялогаСЮ i маналогаСЮ. У ХVРЖРЖ ст. з развiццём школьнай адукацыi i драматургii асобую ролю набывае школьны тэатр. У iм ставiлiся песы як рэлiгiйнага i гiстарычнага зместу, так i iнтэрмедыi кароценькiя пескi на беларускай цi польскай мове, пантамiмы, танцы, што выконвалiся памiж дзеямi спектакля. Вядомы 24 дэкламацыi С. Полацкага, напiсаныя iм для тэатраСЮ брацкiх школ. ГалоСЮным героем iнтэрмедый стаСЮ разумны i даiiпны беларускi селянiн. У 1787 г. на змену традыцыйнай школьнай iнтэрмедыi прыходзяць першыя драмы, напiсаныя на беларускай народнай мове "Камедыя" К. МарашэСЮскага i "Лекар мiжволi" М. Цяцерскага.
У ХVРЖРЖРЖ ст. адметнай зявай культуры становiцца прыгонны тэатр, трупа якога складалася пераважна з залежных сялян. Рэпертуар першага з iх Нясвiжскага складаСЮся першапачаткова з 16 пес i оперных лiбрэта РОршулi Францiшкi Радзiвiл. У другой палове ХVРЖРЖРЖ ст. ЗяСЮляюцца прыватныя тэатры СЮ Слонiме, Гароднi, Шклове, Ружанах i iнш. Пры iх утрымлiвалiся музычныя капэлы, аркестры. Для падрыхтоСЮкi артыстаСЮ оперы i балета стваралiся балетныя школы (у Слонiме, Слуцку). На сто год раней, чым на Захадзе, на Беларусi пачалi скарыстоСЮваць у афармленнi спектаклей павiльёны. У 70-я гады ХVРЖРЖРЖ ст. працаваСЮ "плавучы тэатр" на Агiнскiм канале. Беларускiя акторы складалi аснову труп сталiчных, у тым лiку ВаршаСЮскага, тэатраСЮ.
У другой палове ХVРЖ ст. барочны стыль пачынае СЮсталёСЮвацца СЮ беларускай архiтэктуры. Першым творам гэтага стылю стаСЮ нясвiжскi каiёл Божага цела езуiтаСЮ (архiтэктар iтал