Развiццё культуры Беларусi СЮ другой палове XVII-18 стагоддзяСЮ
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
?армленнi каiёлаСЮ, праваслаСЮная царква яе не прымала. Яскравае СЮяСЮленне аб ансамблi ранняга барока дае алтар каiёла СЮ Будславе (1643-1651 гг.). У алтарнай скульптуры канца XVII ст. адбываецца СЮзмацненне барочных матываСЮ (тАЬРаспяццетАЭ Казiмiруса Круповiча, 1696 г.). У сярэдзiне XVIII ст. скульптура нярэдка выконвалася пад светлы мармур, цi наадварот, уся фiгура пакравалася пазалотай, пасярэбранню, акрамя твару i рук (статуi з Гродна, Кобрына, Шарашова.
У свецкай скульптуры шырока распаСЮсюдзiлася мемарыяльная скульптура надмагiллi. УстанаСЮленне помнiка СЮ храме гаварыла пра наяСЮнаiь на Беларусi новага, гуманiстычнага светапогляду. Надмагiллi вядомы з XVI ст., выконвалiся замежнымi, чаiей iтальянскiмi майстрамi. З XVII ст. вядомы надмагiллi СЮ Нясвiжы (1608 г. i 1616 г.), у Крамянiцы (1623 г.), у Гальшанах, Вiльне.
У XVIII ст. у надмагiллi пачынаюць укампаноСЮвацца маляСЮнiчыя партрэты. У мемарыяльнай скульптуры Беларусi сустракаюцца амаль усе вядомыя тыпы надмагiлляСЮ, выкананыя на высокiм мастацкiм узроСЮнi, яны сведчаць аб вялiкiх поспехах мастацтва партрэта.
У разбе сярэдзiны XVII ст. адбылiся значныя змены, звязаныя з засваеннем раней невядомых матываСЮ i выкарыстоСЮваннем вялiкай колькаii невядомых раней iнструментаСЮ. Беларускiя майстры творча перапрацавалi барочную разьбу, яны зрабiлi яе высокай, абёмнай. Найбольш выдатныя помнiкi гэта шматярусныя iканастасы, характэрныя толькi для праваслаСЮных i СЮнiяцкiх храмах. Новы, беларускi, тАЬачышчаны ад каталiцызмутАЭ варыянт разьбы майстры прынеслi СЮ Маскву, дзе майстры ведалi толькi плоскую тАЬфражскуютАЭ разьбу. Славу беларускiм майстрам у Маскве стварыСЮ палац цара СЮ Каломенскiм (1667-1668 гг.) i шэраг iканастасаСЮ для маскоСЮскiх манастыроСЮ i сабораСЮ (Новадзявочы манастыр 1683-1686 гг.). У XVIII ст. у перыяд сталага барока адбываецца тАЬабмiршчэннетАЭ, што праяСЮляецца СЮ скарачэннi радоСЮ iканастасу, у больш стрыманым iх афармленнi. Павышаная СЮвага СЮдзяляецца царскiм варотам. Адначасова некаторыя помнiкi гавораць аб прыкметным знiжэннi прафiсiйнага майстэрства рэзчыкаСЮ, як i СЮ iканапiсе рэлiгiйнае мастацтва не здольна было паказаць перадавыя тэндэнцыi эпохi.
1.4 ДэкаратыСЮна-прыкладное мастацтва
XVII-XVIII стст. гэта перыяд найвышэйшага росквiту i, у XVIII ст., заняпадка беларускага рамяства. Рамеснiк у той час гэта не проста вытворца рэчаСЮ, неабходных у гаспадарке. Рамеснiк гэта перш за СЮсё мастак, кожная рэч павiнна быць тАЬшэдэСЮрамтАЭ, па нашаму помнiкам мастацтва. У гэтым сэнсе вядучым рамяством была ювелiрная справа, i беларускiя майстры дасягнулi СЮ ёй значных поспехаСЮ. На працягу адзначанага перыяду СЮ шматлiкiх гарадах Беларусi i СЮ Вiльнi дзейнiчалi цахi залатароСЮ i сярэбранiкаСЮ, а колькаiь майстроСЮ (па архiСЮных дадзеных) дасягала 1700 чалавек. АсноСЮнымi замоСЮцамi залатароСЮ зяСЮлялiся заможныя феадалы i царква як каталiцкая, так праваслаСЮная i СЮнiяцкая.
Майстры хутка засвойвалi дасягненнi заходнееСЮрапейскага мастацтва i адначасова захоСЮвалi традыцыйны канон. РЖх спалучэнне адрознiвае нацыянальную мастацкую школу беларускiх майстроСЮ-залатароСЮ i сярэбранiкаСЮ XVII-XVIII стст. У многiх захаваСЮшыхся помнiках пачатку XVII ст. назiраюцца моцныя рысы Рэнесанса i готыкi, але хутка пануючым стылем стала барока, асноСЮнай прыкметай якога быСЮ сакавiты раслiнны арнамент. Беларусы перанялi таксама кветкавы арнамент, якi нарадзiСЮся СЮ галанскiх майстроСЮ у 1650-1660-я гг. i хутка стаСЮ пануючым ва СЮсёй ЕСЮропе. У помнiках сталага барока (другая палова XVII ст.) асаблiва натуралiстычна прачаканьваюцца цюльпаны, макi, гваздзiкi, нарцысы, пiвонi, ландышы. У гэтай традыцыi выконваюцца рызы барэльефныя накладкi, тАЬадзеннетАЭ абразоСЮ (прыклад рыза алтарнай карцiны СЮ Камаях). Адзiн з асноСЮных матываСЮ сталага барока акант зяСЮляецца СЮ помнiках з 1666 г. (пацiр з Ружан).
Этапнымi творамi, што сведчаць аб авалоданнi мяiовымi майстрамi новымi прыёмамi чаканкi, якое яны спалучаюць з лiццём, гравiроСЮкай i павышаным рэльефам, зяСЮляецца абраз тАЬМацi Боская АдзiгiтрыятАЭ са Слуцка, крыж Дзiсенскага брацтва (1673 г.) i аправа Евангелля з Урэчча. Яны вызначаюцца багаццем каларыту, дасягнутага разнастайнаiю тэхнiк: праразной чаканкай, чэрню, лiццём па форме, гравiроСЮкай, фiлiгранню. Мяiовыя майстры стварылi свой, лакальны варыянт барочнага мастацтва. Яго ж яны перанеслi СЮ Маскву, куды пад час вайны 1654-1667 гг. былi насiльна вывезены СЮсе рамеснiкi з беларускiх гарадоСЮ, якiя СЮяСЮлялi хоць нейкую каштоСЮнаiь. У Маскве майстры працавалi СЮ Аружэйнай i Сярэбранай палатах на рускага цара i зяСЮлялiся яго асабiстай маёмаiю. Моцны СЮдар нанесла залатарнай справе i ПаСЮночная вайна шмат вырабаСЮ з золата i срэбра было выкрадзена пад час нашэiя швецкага i рускага войскаСЮ.
Пасля ПаСЮночнай вайны барока СЮступае СЮ апошнюю стадыю развiцця. У iнтэрерах, як i СЮ пластыцы, у 1730-1775 гг. пануе ракако. Да найбольш выразных помнiкаСЮ гэтага стылю адносяцца рыза абраза тАЬМацi Боская Адзiгiтрыя СмаленскаятАЭ майстра Пятра Слiжыка (г. Дзiсна, 1774 г.). Прыкметы ракако павышаная дэкаратыСЮнаiь i вычварнаiь форм, любоСЮ да с-падобных завiткоСЮ. У арнаментыцы зяСЮляецца ракавiна, якая i дала назву гэтаму стылю. Пад канец XVIII ст. зявiлiся сымптомы новага стылю класiцызму (яшчэ СЮ сiмбiёзе з барока).
Буйныя заказы залатары атрымлiвалi не толькi ад царевы, але i ад феадалаСЮ: гетманскiя булавы, жэзлы, парадныя шаблi тАЬкарабелытАЭ, паясы, залаты i сярэбраны посуд, нават фiгуры дванаццацi апосталаСЮ (Нясвiж, сховiшча РадзiвiлаСЮ). У выкананнi некаторых прадметаСЮ майстры вымушаны былi архаiзаваць iх выгляд, што адпав