Geum.ru

С. М. Усманов 8д8би редактор 48м

Вид материалаДокументы
Подобный материал:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12

Бер 9к м8кт8пт8, шул ук укытучыларда укыгангадыр, к9р8сен, уку елларын бик еш иск8 т7шер8без. Б8хетебез булып зур белемле, с8л8тле, 9з 47н8рл8рен яраткан, эшк8 бирелг8н, семьяларын с7йг8н, кешел8рне якын к9рг8н укытучыларда укырга туры килде безг8. Укуга 7нд89 бик к7чле булды, укуны югары уку йортларында д8вам ит8рг8 кир8к дидел8р. Эшк8 7йр8т9 д8 нык иде. Эшегез башкалар 7чен булса да, 7йр8н9егез 9зегез 7чен, дия иде к7чле биолог Кабир абый. Ул безне яшелч8-3имеш 9стерерг8, агач-куакларга прививкалар ясарга 7йр8тте.


Авыр сугыш елларыннан со6 илне к9т8р9 7чен белемле кешел8р кир8к, математика, физика ф8нн8рен белмич8 зур уку йортларына кереп булмый, дип, ачулана-ачулана, зур тырышлык салды безне6 белемне 9стер9г8 Рамазанов Гыймран абый.

Рус теле укытучысы, бик с8л8тле Ира апа Ф8хретдинова, авылдан чыгып китк8ч т8 рус теле кир8к булачак сезг8, дип кис8тте безне. Рус телен, математика, физика ф8нн8рен яхшы 9зл8штер9ебезд8 укытучыларыбыз 7леше бик зурдыр, дип уйлыйм мин.

Безне6 укуыбыз, сугыштан со6гы авыр елларга туры килде. К9п семьяларга 8тил8р, абыйлар кире 8йл8неп кайтмады. Ул елларда семьялар зур була торган иде, барлык авырлыклар 8нил8р 48м ятим балалар 7стен8 т7ште. 12-13 яшьт8н 9к ху3алыкта зурлар бел8н бертигез эшл8дек, каникул к9рм8дек. Без, кызлар урак 7стенд8 комбайннан капчык бел8н машиналарга ашлык ыргыттык. Т7нн8р буе ындыр табагында веялка 8йл8ндереп, ирт8нг8 машиналарны ашлык бел8н тутырып куя торган идек. 13-14 яшьлек малайлар ач килеш икм8к бушатырга кит8 торган иде.

№8й к7нн8ренд8 м8кт8п бакчасында яшелч8-3имеш 9стер9 д8 безне6 7ст8 иде. Матур концертлар куеп к8з к7не м8кт8пт8 у6ыш б8йр8мн8ре 9тк8р8 торган идек. Бик авыр яш8г8н семья балаларына укытучылар кием-салым, китап-д8фт8р б9л8к ит8 торган иде.

Б8гыребезг8 бик нык 9тк8не - 8тил8р булмагачтын, арба-чана тартып, печ8н-утын 8зерл8г8н чаклар. Урман кис8рг8 р7хс8т юк, к9реп калса урман ху3асы балталарны алып, чана-арбаларны вата иде.

Шу6а карамастан без 8нил8р аркасында авыл м8кт8бен т8мамлап т7рлебез т7рле якка укырга урнаштык. Мин 10-нчы классны Чакмагыш м8кт8бенд8, ипт8шем Митр8-*юп м8кт8бенд8 т8мамлады. Ул, армия сафларында 7ч ел хезм8т итеп кайткач, М8ск89 ш848рен8 МВД академиясен8 укырга килде, 8 мин анда И.М. Губкин мсеменд8ге нефть 48м газ институтында укый идем инде. Ул вакытта техникумда безне6 сабакташ Мозафаров М738хит т8 укый иде. Со6рак ипт8шем Башкорт д89л8т университетыны6 юридик факультетын бетереп, эчке эшл8р министерствосында криминалистика б9легенд8 эшл8де, полковник д8р838сенд8 ялга чыкты. *ле д8 ял ит9не белми, адвокатлар палатасында эшли. Мин Башнефть системасында д8р838ле геофизик, геолог, нефтьчел8р институтында гыйльми сотрудник булып эшл8п, х8зер хаклы ялдамын.

Семьяда ике бала 9стереп, зур уку йортларын бетертеп, берг8л8п 7ч онык 9стер8без.

Сезг8, Я6а Карьяуды урта м8кт8бе укытучыларына, т8рбия эшенд8 эшл89чел8рг8, безне6 кадерле беренче укытучыларыбызны6 эшен д8вам ит9егез 7чен зур р8хм8т белдер8без. Безне6 м8кт8пт8 укыган елларны иск8 т7шер9егез 7чен, м8кт8п тарихы турында эшл8р алып баруыгыз 7чен тагын да зур р8хм8т!

Безне6 сабакташлардан авылда Камалов Магън8ви, Гом8рова Иклим8, Нуртдинов Ягъф8р, Латыпов Асгать, Г8р8ева Ф84им8 - Новосибирскта врач булып эшли, Уразаева Роза - Ихсанда, Исламова Дин8 - Балтачта, Ш8киров Р8вил - Б7ред8. К9пл8р безне6 арадан м86гелекк8 китеп т8 7лгерде инде.


Р8мзия, Рамил Салаховлар, март 2007


Тора-бара, сигез ел укый башладык

(1946-1972)

Артта калды Сталин х7к9м8те астында узган еллар. Утызынчы елларга хас булган к9ренешл8р - эшче кр8сти8нн8рд8н кулак ясау, 48р 3ирд8н «халык дошманнар»ын эзл89 д8веренд8 к7лкенеч 48м, шул ук вакытны, куркыныч коткылар таратулар бел8н м8ш килешеп 9теп кителг8н, кичерелг8н. Ул еллар троцкистларны тар-мар ит9 бел8н д8, «3идег8нчел8р»не, со6ламыйча, вакытында фаш ит9л8р бел8н кайнап торган… Шул «3идег8нчел8р» р8тен8 керг8н шагыйрь Ф.К8римне6 тырышып-тырышып сугышны6 и6 кызу нокталарын8 омтылуы да, «Тапшырылмаган хатлар» авторы - Г.Кутуйны6, Сталин м8рх8м8тен8 т8мам 7метен 7зеп, сугышны6 со6гы к7нн8ренд8 ген8 госпитальда вафат булуы, аны6 9лемен ф8кать к96ел т7шенкелеге бел8н б8йл89чел8р бар, 48м башкалар, 48м башкалар…

Кибеп кил8 инде кешелек тарихында и6 д8хш8тле, и6 канкойгыч Икенче Б7тен Д7нья сугышы китерг8н кан-яшь ди6гезе, яралар да 8кренл8п-8кренл8п т7з8л8 бара. Ач-ялангач балаларны6 «б8хетле балачак» турында ихлас к96елд8н 3ырланган 3ырлары х8зер, х8тта 3ырлаучылырны6 9зл8рен д8, га38пк8 сала башлый.

С8яси вакыйгаларга бай булган сугыш алды елларын «ш8хес культы» диг8н к9ренеш бел8н б8йл8с8л8р, тозланып-борычланып, майлы-3айлы 9теп китк8н илленче елларны6 икенче яртысын шул культны, аны6 ш8хесен, фаш ит9г8 багышлыйлар, диярг8 м7мкин.

Н.Хрущев 3ит8клегенд8 9тк8н, тарих битл8ренд8 «3епшек еллар» исемен алган, алтмышынчы еллар да халык к96еленд8 бик 9к якты т8эсоратлар калдырмаган, булса кир8к. Азык-т7лек кибетл8ренд8ге су буе чират, тоташ кукуруз ч8челг8н басулар т8эсиренн8н барлыкка килг8н эч пошулар... Гом9м8н, бу елларда да, авыл ху3алыгына х7к9м8т тарафыннан кертелг8н 9зг8решл8р-я6алыклар, аннан элегр8ге кебек 9к, 3ир кешесе к96елен8 3ылы 7ст8рлек д8р838д8 булмый, к9р8сен.

Л8кин бу еллар да бик к9т8ренке рухта 9т8, оптимистик к9зъаллау т8рбиял8рг8 булышлык ит8. Моны илд8ге зур т7зелешл8р, чир8м к9т8р9л8р исбатлый. Совет халкы чиксез гал8мн8рне беренче булып айкаучы 8д8ми затны6 н8къ безне6 ил кешесе булуы бел8н чиксез горулана. Ю.Гагарин, Н.Комаров, В.Терешкова исемн8ре д7нья к9л8менд8 танылган.

Илд8ге х8лл8р б8л8к8й ген8 Каръяуды авылыны6 кечкен8 м8кт8бен8 д8 т8эсир ит8, 8лб8тт8. Олылар тормышындагы с8яси вакыйгалар сабыйлар тормышын да бил8п ала, аны6 48р тармагына 9теп кер8. Бу к9ренеш, бигр8к т8, пионер оешмаларында чагылыш ала.

Мен8 бу вакыйга й7р8кл8рне тетр8ндерде, дип иск8 алган Х8йруллин Ягъф8р абый, - Сугыштан со6гы чор иде. Авыл яшьл8ре спектакль куярга 8зерл8ндел8р. №иденче сыйныф укучысы М8хм9т Исламов батыр пионер образын г89д8л8ндерде. Аны немецлар тотып китер8л8р, атырга 8зерл8н8л8р. Мен8 шул вакытны, М8хм9т: “Мин 9лемн8н курыкмыйм, туган илем 7чен, халкым 7чен 9л8м, л8кин илемне сатмыйм!” - дип хисл8неп кычкырган м8лд8, мылтык тавышы я6гырый. М8хм9т к7лт8д8й ид8нг8 ава. Залдагылар а4 итеп кен8 кала. Алар аптырашта, ч7нки уен чын 9лем бел8н т8мамлана.

Немецлар ролен башкаручы малайлар - М8хм9т 48м Халит Г8р8евл8р уен алдыннан, М8хм9т Исламовны6 9зе бел8н берг8, ау мылтыгына к8газь, шырпы к9кертл8ре тутырган булалар. Имеш, мылтык тавышы ишетерлек булсын, к7чле булсын, лампадагы ут с9н8рлек булып куркыныч тавыш чыксын. Шулай итеп, саксызлык аркасында уен 9лемг8 8верел8.

Б8лки, 9ксез анага тел8кт8шлек к9рс8тептер, б8лки, 9зл8рене6 тетр8н9е ифрат к7чле булудандыр, М8рд8мшина Габдил8, Ибра4имова Фина, Казыханова Р8зин8 берг8л8шеп Исламов М8хм9т хакында б8ет чыгаралар.

М8хм9темне6 кашы кара

* к9зл8ре с7рм8ле,

Атылгач та аны6 х8лен

Ата-анасы белм8де.

Тырыша-тырыша укыды ул

Совет м8кт8пл8ренд8.

Х8зер ята яшь к7енч8

№ирне6 к9кр8кл8ренд8.

Сугыштан со6 да пионер отрядлары саны артканнан арта бара. ;8рберсен8 15-20-ш8р пионер тупланган 4-5 отряд барлыкка кил8. Бигр8к т8, 1961-нче елларда Фина Камалова 3ит8кчелек итк8н чорда пионер оешмасыны6 эшч8нлеге 3анланып кит8. Пионер оешмасы герой Ян Налепка исемен й7рет8. Бу турыда М7к8р8м8 Садыкованы6 “Лилия салган эзл8р“ дип аталган язмасында б8ян ителг8н була. Шулай ук, бу х8л район басмасында, укытучы Дин8 Усманова язган м8кал8д8, чагылдырылган. Шушы чорларда дружина советы председателе Римма Усманова, вожатый Идият Т7хватуллин, аннан со6 Р8сим8 Усманова, вожатый Г7лниса Ш8в8лиева була. Н8къ шул елларда “Тимур отрядлары” эшч8нлеген 38елдереп 3иб8р8 д8 инде. Ул чорларда ярд8м к9рс8т9не кичл8рен - ай калыккач башкара идек. К7р к7рибез, утын ярабыз, аны 7ябез. М8кт8пне6 куян фермасы да бар иде, 48р сыйныф 9зен8 беркетелг8н куяннарны карый иде.

Тагын бер кызык кылыгыбыз - 48р 7йг8 кереп, к7л 3ыя торган идек. Ул к7л ашлама итеп басуларга сибел8. Д8ресл8рд8н со6 колхоз басуына барып, 48рберебез бер8р р8тк8 басып, ярышып м8к 3ыя идек. (зене6 р8тен беренче булып чыгычуга Х8лфия апа печенье бир8. Шундый авыр елларда да укытучы апабыз бу т8мле ризыкны 7енд8 х8ст8рл8п алып килерг8 м7мкинлек тапкан бит, 8? * без ярышып-ярышып эшлибез, татлы премияне алырга тырышабыз, ч7нки 48ркемне6 д8 кулыннан кил8 торган гам8л т9гел иде ул вакытта печеньены кибетт8н сатып алу.

Директорыбыз Фина апа бик п7хт8 ханым, чисталыкны бик яратты. Тир8безд8 шырпы кис8ге к9ренс8 д8 хилафлык, дип санап, шундук 3ыю ягын карыйбыз. Гом9м8н д8, г9з8ллек с7йдек - м8кт8п тир8-ягын ч8ч8кк8 к9мдек, м8кт8п бакчасы да г7рл8п торды. К7з 3ит9 бел8н алма сатырга чыга торган идек. М8кт8п, каникул чакларында да 48рчак ачык, ч7нки без каникулда булган чакта да концертлар 8зерлибез, пьесалар куябыз.

Уеннар, ярышлар оештыра торган идек. Исемд8 калган бер шашка ярышы 9тк8рг8небез. Гад8тт8, беркайчан да беренчелекне бирм8г8н Салават Усмановны бу юлы мин 3и6дем. Шундый итеп карады ул ми6а шул чакны, 8ле д8 к9з алдымнан китми, - дип с7йл8г8н Р8сим8 Усманова.

Шул елларда Дин8 апа Усманова безне мандолинада уйнарга 7йр8тте. Ул туплаган мандолинада уйнаучылар т7ркеме районда бер89 ген8 иде. Дин8 апа районда беренче булып “Т9г8р8к к9л“ к7ен8 башкорт биюен салды. Чын башкорт биюен к9р9л8рен8 б7тен район халкы шатланды. Жюри да бик мактады.

Шулай итеп, яш89 к7че, алга бару тел8ге, тормышка гашыйк булу гал8м8те 9зенекен итк8н, тормыш алга барган. Шул елларда, тег8лр8к 8йтк8нд8, р8сми документлар буенча, алтмыш 7ченче елны м8кт8п тарихында я6а этап башлана. №идееллык м8кт8пт8н ул сигезъеллыкка 8йл8н8.


Х8теремд8 уелып калган ямьле Буа буйлары

Нургалиева (Рамазанова)

Н8сим8 Гыймран кызы

Беренче укытучыбыз – Фаршатова Х8лфия апа булды, л8кин ике ай 9тк8нн8н со6, Х8лфия апа пенсияг8 чыкты, безг8 Х7с8енова Роза апа килде.

Ике класс берг8 укыганга к9р8 - беренче класста – ун3иде, 7ченчед8 унд9рт укучы - Исламов Айратны, Аллаярова Ф8нияне, Исламова Зил8л8рне 4.б. классташларыбыз дип й7реттек. Классыбызда к7чле укучылар к9п: Усманова Роза, Ф8рв8зова Фл9з8, Камалова Рива, Камалов Рабис, Йосыпов М89л8ви, Рамазанова Н8сим8, Ш8рипова Р8йл8, Д89л8тшина М8рьям, Янбирдина Г7лнур - ударниклар булып укыйбыз.

Беренче класста шундый кызык х8л ист8 калган. “Со6га калып керс8гез, м7мкинме, диеп сорап керегез!” – дип а6лата беренче укытучыбыз Х8лфия апа. Низамов Илфир, б8л8к8й ген8, ябык кына классташыбыз, со6га кала да: “Мин кем, апа?” – дип керерг8 р7хс8т сорый. Х8лфия апа: “Син – Илфир улым. Утыр!” – дип, Илфиребезне урынына утыртып куя.

Бервакыт Илфирне6 транспортиры ид8н ярыгыннан базга т7шеп кит8. Роза ападан: “Апа, спортсмен базга т7ште, алаем 8ле?” – дип, базга т7шерг8 р7хс8т сорый.

Х7с8енова Роза апа безг8 3ыр 7йр8тми иде, 8мма ул 7йр8тк8н берд8нбер 3ыр ист8 бик нык уелып калган:

Канатларын кага-кага,

Кара карга кардан бара,

Канат очларына тагып,

Яхшы х8б8р алып киле:

Яз башлана! Яз башлана!

Д9ртенче класста укыганда, язгы каникул вакытында, тир8-як авыл башлангыч м8кт8пл8ренн8н, и6 яхшы укучылар Каръяуды м8кт8бен8 килеп очрашу 9тк8рдел8р. Чиялекулдан укытучы *хт8мова Ф8йр9з8 апа, пычрак булгач, укучы кызын х8тта к9т8реп алып килг8н, дип с7йл8дел8р. Кызны6 исеме х8терд8 калмаган, 8 мен8 бик таза гына кыз ик8не х8терд8 калган.

Тагын Т9б8н Каръяудыдан 7ч укучы килг8н иде. ?чесе д8 матурлар, матур итеп киенг8нн8р. Без аларга сокланып карап тордык. Бернич8 айдан алар безне6 классташларыбыз булачак бит. Х8м8тдинов Ягъф8р, Вилданова Роза 48м Гыйзз8туллина Айсылу иде болар.

Бишенче класста без ике класска б9ленеп укый башладык: 5“а” 48м 5“б”. 5“а” классыны6 3ит8кчесе Р.Гарипова, рус теле укытучысы. Безне6 5“б” 3ит8кчебез – физкультура укытучысы Нурисламов *лбаб абый.

Я6а класста Т9б8н Каръяудыдан, Чиялекул, Чишм8-Караннан килеп кушылган ипт8шл8р укыячак. Ни кызганыч, д9рт ел берг8 укыганнан со6 аларны6 к9пл8ре х8зер башка класска к9ч8ч8к. Алар бел8н аерылышу бик кыен булды. Бигр8к т8, Йосыпов М89л8ви бел8н ми6а. Роза апа д9рт ел буена безне гел берг8 арткы партага утыртып килде. Арткы партага утыртуы ни с8б8пт8н булгандыр - озын буйлы булгангамы, башкаларга караганда 8йб8тр8к укыгангамы, ч7нки 48р керг8н кеше безне6 янга, арткы партага утыра, шу6а к9р8 безне6 ничек язганны к9р8л8р бит инде, анда яхшырак укучы утыртуны кир8ксенг8ндер, ахрысы.

Карасак, М89л8ви бел8н списокта икебез бер класста ик8н, и шатланган булдык инде. * ул б7тенл8й алай булып чыкмады. Йосыпов диг8не6 Чишм8-Караннан Йосыпов Н83и4 ик8н. С7йл8штек т8 М89л8ви бел8н, директор Камалова Фина апага керерг8 булдык.

(з б9лм8сенд8 юк иде директор апа, киттек учительскаяга. Укытучыларны6 барысы да укытучы б9лм8сенд8 утыра, минем 8ти, Рамазанов Гыймран да шунда. Ничек оялмаганбыздыр, белмим, л8кин: “Безне бер класска куегыз 8ле”, - диеп сорыйбыз. Укытучылар с8ер итеп кен8 елмаялар, кайберл8ре безне аптыратып к7л8 д8 башлады, х8тта.

Юк, р7хс8т итм8дел8р – чыгып киттек инде боегып. Шушы кыюлыгыбызга 8ле булса аптырыйм, балачак беркатлылыгы булгандыр, ахрысы.

Класс 3ит8кчел8ребезне6 и6 ист8 калганы – Г7лниса апа Ш8в8лиева. Г7лниса апа ничектер н8з8катьле, матур итеп киен8 бел8 иде, йомшак табигатьле, бик матур к96елле укытучы иде. Ул 9тк8рг8н 86г8м8л8р 8легед8й х8терд8: “Балалар, 8г8р бер8р н8рс8г8 борчылсагыз, кыен х8лг8 калсагыз, нык дулкынлансагыз, шушы с9зл8рне ун м8рт8б8 кабатларга кир8к: Мин – сабыр, мин – тыныч, юкка-барга борчылмыйм”.

Гомерем буена: педучилищеда укыганда да, институтта экзаменнар бирг8нд8 д8, гом9м8н кыен х8лл8рд8, й8 бик кайгырганда укытучымны6 шушы 7йр8тк8н ки68ше ярд8м ит8 торган иде, шул с9зл8р 9зене6 сихерле к7че бел8н мине тынычландыра торган иде.

Г7лниса апа – бик яхшы химия укытучысы, аны6 бер ген8 д8ресе д8 т83риб8л8рсез 9тми. Биология укытучысы буларак, ул юннатлар т9г8р8ген д8 3ит8кли.

Кызыксынып, бер карышып тормыйча, 10-12 кыз м8кт8п яны бакчасында 38йл8р буе эшли торган идек. Сулар сиб8без, дежур торабыз, кайчакларда м8кт8п бакчасын т7нн8рен д8, куна калып, саклыйбыз. №ил8к-3имеш 3ыябыз, яшелч8л8р 9стер8без, ч8ч8кл8р т8рбиялибез. Г7рл8п тора иде ул чакларда м8кт8п бакчасы!

“Ноготки”, космия, мальва ч8ч8кл8рене6 исемен 3ентекл8п 7йр8т8 иде укытучыбыз. Бу ч8чк8л8р х8зер модада т9гел, л8кин алар безне6 м8кт8пне6 йолдыз формасындагы клумбасында 9с8 торган ч8ч8кл8р, балачагым ч8чк8л8ре. Шу6адыр 8ле д8, и6 матур 48м к96елг8 и6 якын ч8чк8л8р булып кала бир8л8р минем 7чен алар.

Фина апа Камалова – м8кт8п директоры, география укытучысы. К9пме я6алык алып килде ул м8кт8пк8! Пионер эше д8 3анланды ул килг8ч. 19 май – Пионер оешмасы туган к7н. Буаны6 к9перен чыккач та ялан бар. Шунда зур йолдыз чокып ясап, пионер костёры 7чен урын 8зерл8дек. Пионерны6 туган к7нене6 т7ненд8 б7тен м8кт8п укытучылары, пионерлары Пионер костёры кабыздык. Пионер 3ырлары 3ырлыйбыз, костёр тир8сенд8 уйныйбыз, т7нге к9кт8 йолдызлыкларны танып белерг8 7йр8н8без.

Романтика! Буа буендагы Пионер учагы! “Су буенда учак яна, х8тир8л8р нинди якты!”

Фина апа Камалова инициативасы буенча безне6 пионер дружинасы Ян Налепка исемен й7рет8 башлады. Ул Чехословакия герое, Советлар Союзы герое Сабуровны6 к7р8шт8ше. Без, пионерлар, Чехословакия пионерлары бел8н хат алыша башладык. Дружина советы председателе итеп мине сайладылар. Фина апа Камалова 48м Дин8 апа Усмановалар м8кт8п хоры оештырдылар. Фина апа 7йр8тк8н “Мечтать, надо мечтать, детям орлиного племени. Есть воля и смелость, чтобы стать героями нашего времени”, – диг8н 3ыр юллары 8ле д8 к96елд8. *йе, 3ырдагыча батырлар булмасак та, безне6 буын т7шеп калганнардан булмады.

Дин8 апа Усманова м8кт8пк8 кил9 бел8н безне мандолинада уйнарга 7йр8т8 башлады. С8л8те булган унбишл8п кыз мандолина ансамбленд8 уйный башлады. * ике тавышка 7йр8телг8н хор 3ырлары: “Без кабызган утлар”, “Бормалы су”, “Кара юрга”, “Патша яклы боярлар безне6 3ирне бил8г8н”, дип башланган башкорт 3ыры... Гади авыл м8кт8бенд8 ике тавышка 3ырлаган укучылар хорын оештыру – зур талантка ия булган укытучы гына эшл8рлек эштер ул. М8кт8п хоры бел8н т7шк8н фотос9р8т минем альбомымда 4аман саклана. Аккомпониаторлар Дин8 апа 9зе – мандолинада, 48м Хисамов Риф - гармунда уйный.

1965-нче елны6 яз к7ненд8 без, 7-8-нче класс укучылары, пионервожатыебыз Саяхова З84ин8, Мусабирова Филз8, директор Камалова Фина бел8н Базы елгасыны6 башланган урынын карарга походка киттек. Б9зд8к районыны6 Каразирек авылы янында, куе урман эченд8, кечкен8 чишм8д8н башлана ик8н ул Базы елгасы. Каразирек клубында кич зур концерт бел8н чыгыш ясадык. Хорыбыз да 3ырлады. Исемд8, без 7ч89 - Г7лнур Янбирдина44, Фл9з8 Ф8рв8зова45, мин, Рамазанова Н8сим846 Каразирек тамашачылары алдында “Бухенвальдский набат” диг8н я6а 3ырны башкардык. Безне мактап, р8хм8т 8йтеп район газетасына язып чыкканнар. К96елебез шу6а т7ште ки: Я6а Каръяуды укучылары диясе урынга Я6а Коты укучылары, дип язып чыкканнар.

Теге Буа буендагы ялан тагын бер н8рс8 бел8н ист8 калган. Кемне6дер проекты буенча анда я6а м8кт8п салырга уйлаганнар. М8кт8п фундаментын салу 7чен 48р укучыга нич8ш8рдер метр 3ир чокырга б9леп бирдел8р (бу 1964-нче еллар булгандыр). Фундаментны6 тир8нлеге метр ярым булырга тиеш дип боердылар. Кич бел8н барып 9земне6 7лешне чокып бетерерг8 уйладым. Эшне бетерг8ч, казыган чокырымнан чыгарга 8йт8м, л8кин чыгып булмый – тир8н. Бер кеше д8 юк ярд8м итерг8, шул вакыт ярд8мг8 8-нче класс укучысы Усманов Салават килеп чыкты. Ул да 9зен8 тиг8н 7лешен казыган да кайтырга 3ыенган. Р8хм8т инде Салават абыйга, чокырда кунган булыр идем.

1965-нче елда безг8, *лбаб абый урынына, Нургалиев Тимер3ан абый килде. Ул укучылардан хезм8т д8ресл8ренд8 тырма теше, к7р8к сабы ясата, таблица элер 7чен, тактадан ножовка бел8н кисеп, рейкалар ясата. Хезм8т д8ресене6 беренче к7ненн8н алып малайлар 48м кызларны ике колоннага тезеп бастыра иде д8 верстакларга парлап б9леп куя. Усманова Роза бел8н без озын буйлы, безг8 малайларны6 да озын буйлысы эл8г8: й8 Нургалиев Р8фил, й8 Исламов Ришат. Безг8 3и6ел: озын буйлы егетл8р к7чле д8, эшк8 д8 оста. Тимер3ан абый еш кына безне урманга к7р8к 7чен саплык алып кайтырга 3иб8р8 иде. * без, Кунафин *нгам абыйларны6 абзар артына барып 8йб8тл8п утырабыз да, класташыбыз Роза Усманова безг8 9зе укыган китапларыны6 эчт8леген с7йли. Ул 8д8бият ярата, китапларны к9п укый – укытучы булырга 8зерл8н8. Шунысы кызык, данлыклы рус теле укытучысы Усманов М7д8рис абыйны6 кызы Роза математик булып китте, 8 мин, математик Рамазанов Гыймран абыйны6 кызы – 8д8бият укытучысы булдым. Класста мин и6 яхшы математик, 8 Роза и6 ш8п 8д8биятчы. *тил8ребезне6 47н8рен сайлап ялгышмадык, безд8н яхшы укытучылар килеп чыкты.

*йе, укытучы 47н8рен сайлавыбызда безне6 и3ади эшл89че, к96елл8ребезг8 7мет орлыклары салучы укытучыларыбызны6 роле бик зур.

Татар теле 48м 8д8бияты д8ресл8ре! Ничек к7теп ала торган идек без бу д8ресл8рне! ?м8м8 апа М7хетдинова – туган телебезг8 м8х8бб8т утын кабызган, 8д8бият геройлары бел8н берг8 янып, шатланып-кайгырып яш8рг8 7йр8тк8н укытучыларыбызны6 берсе.

?м8м8 апа мине мактап, башкаларга 9рн8к итеп куя. Татар теле д8ресенд8 мисал итеп шундый 37мл8 яздыра укытучым: “Тизд8н Уфа ш848ренд8 отличниклар слёты 9тк8рел8: анда безне6 м8кт8пт8н Рамазанова Н8сим8 катнашачак”. Андый слёт булгандырмы, юкмы, белмим. Юк, катнашмадым мин ул слётта. * ?м8м8 апа минем к96елне мен8 ничек итеп к9т8реп, алдынгы булырга 7нд8г8н! Р8хм8т, укытучым, еллар узгач, сезне6 кебек яхшы 8д8бият укытучысы булып 7лгерг8ч, катнаштым мин ул “отличниклар слётында” – ул Башкортстан укытучыларыны6 VIII-нче съезды иде.

Нинди оныталмаслык 8д8би кич8л8р 9тк8р8 иде ?м8м8 апа! Габдрахман *пс8л8мовны6 “Алтын йолдыз” диг8н я6а романы чыкты. Геройлары – сугыш чорында 10-нчы классны бетерг8н бер класс егетл8ре-кызлары. Укытучым ми6а т7п образ турында, М7нир8 турында, с7йл8рг8 бирде. Х8м8тдинов Ягъф8рг8 – М7нир8не6 с7йг8не Галим турында, Ф8рв8зова Фл9з8г8 – Л8л8 образы эл8кте, Камалов Рабиска – Наил образы 4.б. Болай парлап бир9г8 48р укучы шат булды. И х8йл8к8р иде ?м8м8 апа, безне, борынына ис кер8 башлаган 9смерл8рне, парлаган бит ул шулай. “Алтын йолдыз” романында с7йл8г8н геройларыбызга охшарга тырышып яш8дек без.

1966-нчы ел – Муса №8лил тууына 60 ел. ?м8м8 апа Р.Мостафинны6 Муса №8лил турындагы китабы буенча укучылар конференциясе оештырды 8-нче класслар бел8н.

“Татарлар елмаеп 9лг8нн8р. Палач балтасы астына басар алдыннан 38лилчел8р ниндидер бер мо6лы татар 3ыры 3ырлаганнар”, - дип яза Р.Мостафин. * без ?м8м8 апа бел8н баш ватабыз: “Нинди 3ыр ик8н ул? М7гаен, Т8фтил89дер”, - дип уйладык та шул 3ырны 7йр8ндек, кич8не6 азагында т9г8р8кл8неп басып, кочаклашып “Т8фтил89”не 3ырладык. Барыбызны6 да к9зл8ренд8 яшь тамчылары ялтырый:

И м7к8дд8с, мо6лы сазым,

Уйнады6 син ник бик аз?

Син сынасы6, мин с9н8мен –

Аерылабыз, ахрысы.

Азактан белдек, 38лилчел8р “Сибел8 ч8ч8к” 3ырын 3ырлаганнар ик8н. * безне6 к96елд8 ?м8м8 апа М7хетдинова 7йр8тк8н “Т8фтил89” калды: “Аерылабыз, ахрысы...”.

Аерылдык, без д8 аерылдык классташлар бел8н. Мен8 инде 42 ел 9теп китк8н. Безг8 инде 55-56-шар яшь. Кайбер ипт8шл8ребез д7ньядан китеп т8 барды. Камалов Рабис, Мусабиров Ф8нил, Низамов Илфир, С8йфетдияров Ф8в8рис, Низамов Радик, В8лиуллина Рида, Мозаффаров Фирд8вис. Авыр туфрагыгыз 3и6ел булсын, сабакташлар...

1965-1966-нчы елны чыгарылган укучылар, х7рм8тле классташлар! Туган м8кт8бебезг8, кадерле укытучыларыбызга, сезне6 исемегезд8н р8хм8т 8йтеп, т9б8нчелек бел8н чал башымны иям.

Казлар кебек 9тте, тезелеп 9тте,

Онытылмас м8кт8п еллары!


М8кт8п м8з8кл8ре

М8кт8пт8 с8нгатьле шигырь с7йл89чег8 48м 3ырчыга конкурс игълан иттел8р. Шигырь ятлыйсы килм8де д8 3ыр конкурсында катнашырга булдым. Бу конкурста б7тен м8кт8пк8 3ыенысыы 7ч кыз катнашты. Мин “Подмосковные вечера” 3ырын шундый югары тавыш бел8н 3ырладым ки, 8ти жюрида утыра бит инде, кайткач, ачулана: “Шигырь ятларга иренеп, ниг8 почмакка карап, койрыгына баскан тычкан кебек шул х8тле ч8релд8де6?”

Шулай да, I-нче урын ми6а, II-нче урын Мусабирова С8лим8г8, III-нче урын Б8дретдинова Альфирага булды. ?ч89 ген8 3ырлагач, б7тен призлы урыннар 9зебезнеке инде.

“Табышмак”

Татар теле д8ресен8 районнан килг8н инспектор кереп утырды. Укытучыбыз ?м8м8 апа: “Балалар, табышмак уйлап 8йтегез 8ле!”

Бик шаян, 3ор с9зле М7галлимов Ф8н9з кул к9т8р8 д8: “Нишл8ем, кеше к..е исн8ем”, - диде.

Класс пырхылдап к7л8, ?м8м8 апа нишл8рг8 белми.

- Ниг8 к7л8сез? Урындык бит ул, - дип 3авап бир8 д8 Ф8н9зебез, берни д8 булмагандай, урынына утыра.


Классташыбыз Ф8рв8зова Фл9з8не6 8тисе К8бир абый, авыл советы р8исе булганчы, Каръяуды 3идеелык м8кт8бенд8 директор булып эшл8г8н. Ул шадра битле, бик шаян кеше. М8кт8пк8 район в8киле килг8н д8, Ф8рв8зов абый аны 9зе бел8н таныштыра ик8н: “Тулыр-тулмас Я6а Каръяуды м8кт8бене6 булыр-булмас директоры “урын” чиб8р Ф8рв8зов”.


Усманов М7д8рис абый безне6 классны рус теленн8н укытмады. Л8кин К8римова Рида апа чирл8п китс8, д8ресл8рне ул 9тк8р8 иде.

Классташыбыз Исламов Ришат “комбайн” с9зен хаталы язгач, “язарга 7йр8неп кил!” – дип М7д8рис абый аны трактор паркына, комбайн кырына, 3иб8рде.

Усманов М7д8рис абый 9з ф8не бел8н шул кад8р мавыккан укытучы иде. А.Фадеевны6 “Молодая гвардия” романын 9т8без. “Люба Шевцова вскарабкалась” диг8н 37мл8не а6латканда М7д8рис абый “вскарабкалась” с9зен х8р8к8тл8р бел8н а6латып, стенага 7ч б9р8н8не узганчы 9рм8л8п менеп китк8не х8терд8 бер кызык булып уелып калган.

Гыймран ага Рамазанов кызлары х8тир8л8рен д8вам итеп Р8сим8 Ильясова ист8лекл8рен8, аны6, м8кт8п юбилее у6аеннан килеп туган, югары пафослы кичерешл8рен8 м7р838гать ит8без.