Geum.ru

Областной Дом Детей и Юношества

Вид материалаДокументы

Содержание


КЫЗ: Достар, ендi эзiл – калжын сурактарга жауап беруге кошсек. Ж
КЫЗ: Кiм барлык тiлде сойлей алады? (жангырык). Ж
Келген адам
Калган жан
Ауган жан
Ауган жактак келег
Подобный материал:
1   2   3   4
ЖIГIТ: Арулар, асыл жандар,

Шуак боп шашылгандар.

Куат боп атылгандар,

Кушак боп ашылгандар.

Арулар, асыл жандар,

Арулар, асыл жарлар. (М. Макатаев «Арулар»).

КЫЗ: Эрлi – берлi откендер,

Бантик байлап кеткен бе?

Гулдер, гулдер, коп гулдер,

Жургiзбейлi коктемде.

Кыздар букiл этiрiн,

Кырга сеуiп кеткен бе?

Жупар иiс жуз турлi,

Жургiзбейдi коктемде.

(Кадыр Мырзалиев «Айхай – коктем»).

ЖIГIТ: Удерiп коп, тунерiп кок,

Алабуртакан, куренiткен,

Куркiретiп, дуркiретiп,

Сiркретiп, буркiп отiп.

Аласурып аткандай,

Аласапыран шактардай.

Мына келген коктем бе,

Этiр шашып кеткен бе?

(М.Макатаев «Коктемде»).

КЫЗ: Сен маган коктем боп кел,

Нэзiктеу жанымды угатын.

Отты шалыктаган энi боп кел,

Аскактыгымды табындыратын.

Казактын шалыктаган энi боп кел,

Журегiмдi дiрiлдетiн.

Сол эндiрдiн сырлы эуен – нэрi боп кел,

Жаным мен муным кететiн.

(Фариза Онгарсынова «Бойжеткеннiн соз»).

38.


(Олендер кыз бен жгт асыкпай мэнерлп оки отырып, жауыпты км эр дурыс эр коп бергенн еске сактап, артынан сыйлыгын беред. Жауап саны тым курымаса ушеу болу керек).

ЖIГIТ: Ардакты, арулар жэне достар, казак халкы жуйелi созе токтай бiлтiндiгiмен соз кудiретiн кадiрлей, багалай бiлетiн касиетке гана емес, эулиете шыркалган жанынды теребер сырлы да, журектi козгап ой салар нэрлi де эдем эндi тындай бiлетiн касиеттен де куралакан емес. Ондай эндер бiздiн тусымызда да шаркалуда. Ендi бiз сiздерге сол эндерден эн – жумбак жасырмакпыз.

КЫЗ: Тэнер коскан жар едiн сен,

Жар ете алмай кетiп ен.

Ол кунiмде бала едiм мен,

Аямаска бекiп ен.

Талык етiп бул галамды,

Болды мэлiм кеткенiн.

Кiнесi жок жас адамды,

Катты соккай неткенiн?

(Абай Кунанбаев «Темiр коскан жар едiн сен»).

ЖIГIТ: Елестетiп коктемде гул ашкан,

Коздерiне гашыкпын мур шашкан.

Алыстарга жете еремiн,

Сен ган бакыт деп сенемiн, еркем.

(Эсет Бейсуов «Шакырады коктем», созi Туманбай Молдагалиев).

КЫЗ: Жайма шуак коктемнiн жасыл кун,

Балбулактан естисiн мын кулкiн.

Аспан асты бiр саган кумарткандай,

Тамылжиды аулакта булбул энi.

(Энi Бокен Жамакаев, созi Нутфолла Шэконов).

ЖIГIТ: Жадырап жаз келдi,

Жайкалтып олкен,

Нелiктен озгердi,

Ынезiн, ерке кыз.

Сандугаш бакшада,

Сайрайды тэнертен,

Кандай жан сэелем, дак салды,

39.

Конiлiне сенiн, ак еркем?

(энi Омiрбек Байдiлдаевтiкi, созi Энуарбек Дуйсенбиев).

КЫЗ: Козiмдi жумсамда сенi корем,

Еседi арманнын самал желi.

Куэ бол, Алатау бакытыма,

Куэ бол кок терек коненкелi.

(Энi Н. Тлендиевтiкi, соз Туманбай Молдагалиевтiкi).

Бул эндердi жургузiшiлер окымай – ак, жаксы бiр эншiге орындатуга болады. Ол ер шумакты айтып болганнан кейiн, кiм созiн жазды. Энiн кiм жазды деген сурактарды койып оган толык жауап алганнан кейiн, кiм коп жауап бердi, сол адыды жулдеген атап оган сыйлыгын беру керек. Эн – жумбак ойыннан кей, жогарыда айтылган «Сан ойынын жалгастыру керек» Егер кажетi жек деп санасаныздар, сценарий бойынша жургiзе берулерiне болады.

КЫЗ: Достар, ендi эзiл – калжын сурактарга жауап беруге кошсек.

ЖIГIТ: Адам кандай суракка жауап бере алмайды? Сен уйыктап жатырсын ба?

КЫЗ: Кiм барлык тiлде сойлей алады? (жангырык).

ЖIГIТ: Коз жумылган кезде не коруге болады? (тус).

КЫЗ: Экемнiн баласы, бiрак маган iнi де емес, ол кiм? (оз).

ЖIГIТ: Суй мен куйде не коп? (у, й эрiп коп).

КЫЗ: Кiмнiн сакалы омiр алынбайды? (текенiн).

ЖIГIТ: Сиыр суттен баска не бередi (отын, тезек, жапа).

(Осы сурактарга дурыс эрi коп жауап берген адамнын атын атап, сыйлыгын беру керек).

Сiз (уткан адамнын аты – жонiн атап) калаган адамынызды биге шакырунызга. (бул кiсiге косылып бiрге билеуге болады).

КЫЗ: Биден кейiн шамалы тыныгып алсак дурыс болар едi. Эрине жай карап отырмай, «Менiн киялымдагы жiгiт», «Ер жiгiт кандай болу керек» деген такырыпты конкурс откiзек деймiн. Бул конкурска тэк кыздар катысады.

ЖIГIТ: Ардакты, арулар, сiздер барлыктарыныз бiлсiздер, ер жiгiттiн бойында уш касиет болатыны. 1. Сырткы келбетi. 2. Iшкi жан дуниесi. 3. Асказан сыры. Мне уш касиетке байланысты конкурсты уш кезенге болемiз. Эрбiр кезенде жауап беруне байланысты iрктелiп, кыздар

40.


келесi кезенге жiберледi. (конкурска 6-8 кыз катысуга болады). Олар араларында бар болса, бiр – бiр жiгiттен тандап алады да, солардын келбетiн, мiнезiн, iшкi жан дуниесiн, асказан сыры туралы эсiрелеп суреттеп беру керек. Бул конкурста бiз кыздардын жай гана коргенiн айтып коймай, оны эзiл аралыстыра отырып айта бiлгендiгiн де ескiретiн боламыз. Кiм койылган талапты орындай алса, сол жулдегер атанып, тиесiлi сыйлыгы алады.

КЫЗ: Достар, бiздiн ендi ойнар ойнымыз озмiздiн улттык ойынымыз «Ауган жан мен Калган жан» атты ойым. Ойын тэртiбi мынандай:

«Калган жан мен Ауган жан».

Бул ойында екi адам онерлерiне карай адамдарды екiге болiсiп алады. Содан кейiн кайсы ауган, кайсы калган жан болу ушiн, екi бастаушы демалмай сан санасады. Кiм узак жэне коп санаса сол ауган болады да, аз санаганы калган болады. Осы жайды аныктап алган кейiн олар екi жакка болiнiп отырады. Калган жан ауган жакка адам жiбередi. Ол кiлеген алгaшкы созден бастап жанылмауы керек.

Келген адам: Сэлем, саган, ауган жан, - деп алаканына бiр согып калады.

Ауган жан: Сэлем алдык. Кандай тiлегiн бар? – дейдi.

Калган жан: Кошiмiз кейiн калды, iсiмiз киындады, жэрдемге бiр адам Каланын сураган, - дейдi калган жактап келген адам.

Ауган жан: Жарайды, тамашалап бiр эн айт та калаганынды ал, - дейдi ауган жан (келген адам кулдiрмеу, жанылмай эн айтып шыкса, бiр адамы алып кетед). (Егер, сэлемдесук немесе калган жанным сэлем айту кезiнде, болмаса эн, айту кезiнде токталып, жанылып калса адам ауган жакта калып кояды). Одан кейiн Калагн жак тагы бiр адамын жiбередi. Ол да калып койса, тагы бiр адамын жiбередi. Егер Калган жактан келген адам мудiрмей тапсырманы орындап шыкса, Ауган жактык адамын алып кетедi. Сосын Ауган озiнiн бр адамын Калган жакка жiбередi.

Ауган жактак келегiн адам: Сэлем, саган Калган жан, - деп кол согады.

Калган жан: Кошiмiз алга кеттi, койымыз талга кеттi, кайырар берсiн, - дед дейдi. (Буган да алгашкы ойым басталганды койылган шарт пен талаптар койылады).

41.

Ойыннын аяк кезiнде не ауган, не калган жакта адамдар азайып бiтуге тиiс. Кай жак женiлдi, сол жак уткан жакпен сауда жасайды.

Женгенi: Саттым, - дейдi. Екiншi жак: Алдым, - дейдi.

Женгенi: Каншага? Екiншi жак: Биге.

Женгенi: Бермеймiн. Екiншi жак: Биге коса бiр эн.

Женгенi: Тагы бiр эн, - дейдi. Осылай женiлген жактын жазасы ауырлай бередi. Жаза отелiп болганшык кейн ойынды жалгастыруга да болады.

ЖIГIТ: Достар, арулар, бугiн журектегi жылы созмiзбен ойдагы ак ниетiмдi аруларга деген куштарлыгымызды кеш бойына энiмен, оленмен, созбен, ойынмен болсада жеткiзуге тырыстык. Осы кеште сiздерге бiз денсаулык, бакыт, узак гумыр, молдiр сезiм. Махаббат тiлеймз. Эрдайым бугiнгi кундей кулпырып, жаймай берiнiздер. (би кетедi. Бэр билеу керек. Жургiзушiлерде билесiн, би аякталуга жакындаганда, жургiзушi кыз).

КЫЗ: Асыл арулар, кадрлi конактар, кешiмiзге келiп онер корсеткендерiнiзге мын – мын алгыс айтамыз. Келесi кездескеше аман болыныздар. (конакка келген бар, ойынды жургiзушiсi бар, ойынды уйымтастырушысы бар, барлык жiгiттер кеш басында кыздарды карсы алып, сырт киiмiн шешуге, комектесуге тиiстi. Сосын кеш аякталганнан кейiн де тап солай оларга, сырт киiмiн киюге комектесу керек эрi сыртка дейiн шагарып салады).

ЕСКЕРТПЕ.

Кештi откiзетiн кыз бен жiгiт эдемi де сыпайы, iзеттi жандар болумен катар айткан созбен окыган олендердi аныктап, накышыма келтiрiп, мэнерiлiп окыганда, оздер тусiнiп коймай, озгерлерге де тусiнктi болатындай етiп ойлылыкпен, акылдылыкпен, азда болса артистiк шебердiкпен, сезiмталдыкпен, откiзе бiлетiн болсын. Олар поэзияны сезiне бiлетiн акынжанды болса куба – куп. Табиги сойлудi жогалтып алмауга тырысу керек. Осылай болганда ган, коптiн конiлмен шыгатандарымыз созсiз. Бyл iске режиссер комек корсетсе жаксы болган болар едi.


42.