ҚазтұтынуодағЫ Қарағанды экономикалық университеті экономикалық теория және хэ кафедрасы
| Вид материала | Документы |
- ТынуодағЫ Қарағанды экономикалық университеті, 770.51kb.
- ТынуодағЫ Қарағанды экономикалық университеті, 250.3kb.
- ТынуодағЫ Қарағанды экономикалық университеті, 480.36kb.
- Және мәжіліске қатысушылар!, 158.69kb.
- Балансы тепе теңдігін, инфляция деңгейінің минимизациялауы мен тұрақты экономикалық, 1385.63kb.
- Қайырлы күн, кұрметті әріптестер! Кезекті кеңейтілген алқа мәжілісінің жұмысын бастауға, 336.76kb.
- Қарағанды облысының 2008-2010 жылдарға арналған, 1751.53kb.
- Врамках Послания Президента Республики Казахстан народу Казахстана «Социально-экономическая, 266.26kb.
- Несие нарықтық экономиканың тiрегi ретiнде экономикалық дамудың ажырамас элементiн, 240.1kb.
- Қожапенес Қошчанов, 78.99kb.
«Аймақтық экономика және басқару» курсы бойынша СӨЖО өткізу формалары
| Тақырыптар атауы | СӨЖО өткізу формалары |
| Аймақтық экономика және басқару пәні. Аймақтар ұғымы және басқару пәні. Аймақтар ұғымы және типологиясы | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептерді, тест сұрақтары мен өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беріп, шешу, рефераттар, эссе жазып, презентациялар өткізу. |
| Аймақтық экономика және басқарудың теориялық негіздері | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептерді шығару, тест сұрақтарын және өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтарды шешу, реферат, эсселер жазып, мақсаттар ағашын құру |
| Аймақ шаруашылық жүргізу және басқару объектісі ретінде | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептер шығару, тест сұрақтары мен өзін-өзі бақылау сұрақтарына жауап беру, рефераттар жазу, топтық жобаларды өңдеу, презентациялар өткізіп, қосымша глоссарий құру. |
| Аймақтың экономикалық потенциалы және оны бағалау | Діріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептерді шығару, тест сұрақтары мен өзін-өзі бақылау сұрақтарына жауап беру, реферат жазу, топтық жоба өңдеу, қосымша глоссарий құру, рефераттарды рецензиялау. |
| Аймақ макроэкономикалық талдау объектісі ретінде | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептерді шығару, текс сұрақтары мен өзін-өзі бақылау сұрақтарына жауап беру, рефераттарды жазып, қосымша глоссарий құру. |
| ҚР аймақтары экономикасының тарихи-географиялық сипаттамасы | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептерді шығару, тест сұрақтары мен өзін-өзі бақылау сұрақтарына жауп беру, реферат жазу, қосымша глоссарий құру, жеке шолу құру. |
| Аймақтардың дамуын мемлекеттік реттеу қажеттігі мен мәні | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептерді, тест сұрақтары мен өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беріп, шешу, рефераттар, эссе жазып, презентациялар өткізу. |
| Аймақтық даму жүйесін қалыптастыру. Аймақтық менеджмент. | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептерді шығару, тест сұрақтарын және өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтарды шешу, реферат, эсселер жазып, мақсаттар ағашын құру |
| Аймақтық экономика дамуының жоспарлануы мен болжануы | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептер шығару, тест сұрақтары мен өзін-өзі бақылау сұрақтарына жауап беру, рефераттар жазу, топтық жобаларды өңдеу, презентациялар өткізіп, қосымша глоссарий құру. |
| Аймақтық бағдарламалар | Діріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептерді шығару, тест сұрақтары мен өзін-өзі бақылау сұрақтарына жауап беру, реферат жазу, топтық жоба өңдеу, қосымша глоссарий құру, рефераттарды рецензиялау. |
| Аймақтық саясаттың құралы ретінде арнайы экономикалық аймақтар | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептерді шығару, текс сұрақтары мен өзін-өзі бақылау сұрақтарына жауап беру, рефераттарды жазып, қосымша глоссарий құрып, кейсті талқылау |
| Аймақтық саясатты жүзеге асырудағы экономикалық механизмдер | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептерді шығару, тест сұрақтарын және өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтарды шешу, реферат, эсселер жазып, мақсаттар ағашын құру |
| Аймақтық дамуды мемлекеттік реттеудің әлемдік тәжірибесі | Дәріс және қосымша әдебиет конспектілерін талдау, есептер шығару, тест сұрақтары мен өзін-өзі бақылау сұрақтарына жауап беру, рефераттар жазу, топтық жобаларды өңдеу, презентациялар өткізіп, қосымша глоссарий құру. |
- студенттердің СӨЖ (СӨЖО) қосымша немесе баламалы формаларын өткізу бойынша ұсыныстары қарастырылады
ТАҚЫРЫП 1. АЙМАҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БАСҚАРУ ПӘНІ. АЙМАҚТАР ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ БАСҚАРУ ПӘНІ. АЙМАҚТАР ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ТИПОЛОГИЯСЫ
СӨЖ тапсырмалары
Тақырып сұрақтарын ауызша талқылауға дайындалу
- Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтарға жауап беру
- Берілген тапсырмаларды орындау
- Тест сұрақтарына жауа беру.
- Тақырып бойынша глосарий құру.
- «Аймақтық экономика және басқару әдістерінің өзара әрекеттесуі» атты тақырыпқа академиялық эссе дайындау.
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар
- Аймақтық экономика пәніне не кіреді?
- "Территория", "аймақ», "кеңістік" түсініктерінің айырмашылықтары қандай?
- "Райондау" деген не және оның қандай түрлерін білесіздер?
- Ірі экономикалық аудандар мен экономикалық ықпалдасудың аймақаралық ассоциациялары арасында қандай байланыс бар?
- Мәселелік аймақтарға мысал келтіріңдер.
- "Еуроаймақтар" деген не?
- Еуропалық Одақ, Еркін сауданың Солтүстік-Америкалық ассоцияациясы, ТМД аймақтар болып табылады ма?
- Экономикалық кеңістікке сипаттама беріңдер.
- Біртекті (гомогенді) және тарапты аймақтар арасындағы айырмашылықтарды атаңдар.
- Шаруашылықты кеңістіктік ұйымдастырудың негізгі формалары қандай?
- Агломерация және мегаполис деген не?
- "Урбандау" және "субурбандау" түсініктерін қалай түсінесіздер?
- Экономикалық кеңістік бірлігі деген не?
- "Анклав" және "эксклав" түсініктеріне сипаттама беріңдер.
- Аймақтық экономика, аймақтық ғылым, аймақтану, регионология, экономикалық география арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды қалай түсінесіңдер?
- Макроэкономика, микроэкономика және аймақтық экономиканың ұқсастықтары мен айырмашылықтары қандай?
Тапсырмалар:
- Аймақтық экономиканың негізгі түсініктерін анықтау мақсатында салыстырмалы кестқұру.
| Түсінік | Мазмұны | Қазақстан бойынша нақты мысал |
| Аймақ | | |
| Экономикалық аудан | | |
| Экономикалық кеңістік | | |
| Біртекті аймақ | | |
| Торапты аймақ | | |
| Локалитет | | |
| Өнеркәсіптік торап | | |
| Көліктік торап | | |
| ТӨК (территориалды-өндірістік кешен) | | |
| Агломерация | | |
| Мегаполис | | |
| Анклав | | |
| Эксклав | | |
Тест сұрақтары:
- Аймақтық экономика нені оқытады?
а) Макродеңгейдегі экономикалық субъектілердің өзара әрекеттесу қағидаларын
б) Ұлттық экономиканы ұдайы өндірудің территориялық қағидаларын, ауданаралық және халықаралық еңбек бөлінісіне қатысу артықшылығы негізінде халықшаруашылықтық кешеннің ішкі жүйесі ретіндегі аймақтың қызмет ету механизмін
в) Ұлттық экономиканы реформалау мәселелерін
г) Шексіз қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін шектелген ресурстарды тиімді бөлу
д) Жауаптардың барлығы дұрыс
- Төмендегілердің қайсысы аймақтық экономиканың құраушы бөлігі болып табылады
а) Бағалар мен жұмыссыздықтың, инфляциялық өсімнің мәселелері
б) Қоғамның өндіргіш күштерін орналастыру мәселелері
в) Ұлттық экономиканы реформалау кезеңдері
г) Шексіз қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін шектелген ресурстарды тиімді пайдалану
д) Жауаптардың барлығы дұрыс
- Төмендегілердің ішінен райондау түрлерін атаңдар
а) Әкімшілік-территориалдық бөлу
б) Жалпы экономикалық райондау
в) Мәселелік экономикалық райондау
г) Жауаптардың барлығы дұрыс
д) Жауаптардың барлығы дұрыс емес
4. Кеңістіктің элементарлы объектісі
а) локалитет
б) аймақ
в) аудан
г) анклав
д) эксклав
5. Қоршаған территорияға қатысты айрықша ерекшеліктерімен сипатталатын территорияның оқшауланған учаскесі
а) локалитет
б) аймақ
в) аудан
г) анклав
д) эксклав
6. Елдің негізгі территориясынан бөлінген бөлігі
а) локалитет
б) аймақ
в) аудан
г) анклав
д) эксклав
Әдістемелік ұсыныстар. Дайындықты берілген әдебиеттерден бастау керек. Дайындық кезінде, аймақтық экономика және басқару пәнінің мазмұнына және әдістеріне ерекше назар аудару. Содан кейін локалитет, аймақ, аудан, анклав, эксклав сияқты түсініктерге айрықша назар аударыңдар.
ТАҚЫРЫП 2. АЙМАҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
СӨЖ тапсырмалары
- Тақырып сұрақтарын ауызша талқылауға дайындалу
- Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтарға жауап беру
- Берілген тапсырмаларды орындау
- Тест сұрақтарына жауа беру.
5. Төменде терілген тақырыпқа реферат дайындау:
«Экономикалық ой тарихындағы кеңістік факторы», «Й.Тюненнің ауылшаруашылық штандорт теориясы», «А.Вебердің өнеркәсіптік штандорт теориясы», «Халықаралық сауда теориясы».
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар
1. Ғылыми пән ретінде аймақтық экономика қалыптасуының негізгі кезеңдерін атаңдар
2. Й.Тюнен, В.Лаунхардт, А.Вебердің штандорт теорияларының негізгі ережелері қандай?
3. Көптеген теориялардың ішінен А.Лештың шаруашылықты өнеркәсіптік ұйымдастыру туралы ілімі немен айрықшаланады?
Тапсырмалар:
1. Аймақтық экономика теориясындағы үш ірі бағыттардың негізгі белгілерін сипаттаңдар
| Атауы | Бағыттың сипаттамасы |
| Аймақты дамыту теориясы | |
| Аймақаралық экономикалық қатынастар теориялары | |
| Орналастыру теориясы | |
2.Аймақтық экономиканың негізгі түсініктерін түсіндіру мақсатында салыстырмалы кесте құру.
| Ғалым | Тұжырымдама атауы | Теориялық бағыт | Теорияға негізгі салым (2-3 пункт) | Кемшіліктері |
| Й.Тюнен | Ауылшаруашылық штандорт теориясы | Өндірісті орналастыру теориялары |
Абстрактілі модельдерді пайдалану | Өндірісті орналастырудың нақты сипатының жеңілдетілуі |
| В.Лаундхардт | | | | |
| А.Вебер | | | | |
| В.Кристаллер | | | | |
| А.Смит | | | | |
| Д.Рикардо | | | | |
| Э.Хекшер и Б.Олин | | | | |
| А.Лёш | | | | |
| У.Айзард | | | | |
Тест сұрақтары:
1. Неміс ғалымы В. Лаунхардттың басты жаңалығы:
а) Шикізат көздері мен өнімді өткізу нарықтарына қатысты жекелеген өнеркәсіптік кәсіпорынды тиімді орналастыру пунктін табу әдісі
б) өндіргіш күштерді орналастыру факторларын анықтау
в) халықаралық сауданың абсолютті шығындарының теориясы
г) халықаралық саудадағы салыстырмалы артықшылықтар теориясы
д) өндіргіш күштерді орналастыру қағидаларын анықтау
2. Аталмыш автор тасымалдау шығындарына қосымша ретінде өндірісті орналастырудың жаңа факторларын теориялық талдауға енгізіп, өндірістің жалпы шығындарын төмендету мәселесін алға қояды
а) А.Вебер
б) А.Смит
в) Й.Тюнен
г) В. Лаунхардт
д) У. Айзард
3. А. Лёштың жоғарғы ғылыми жетістігі….
а) өндіргіш күштерді орналастыру қағидаларын анықтау
б) кеңістіктік экономикалық тепе-теңдік теориясының принципиалды негіздерін өңдеу
в) Шикізат көздері мен өнімді өткізу нарықтарына қатысты жекелеген өнеркәсіптік кәсіпорынды тиімді орналастыру пунктін табу әдісі
г) өндіргіш күштерді орналастыру факторларын анықтау
д) халықаралық саудадағы салыстырмалы артықшылықтар теориясы
4. Өндіргіш күштерді орналастыру қағидалары мыналарды қамтиды:
а) өндірісті шикізат көздеріне, жанармай көздеріне, энергия мен дайын өнімді тұтыну орындарына жақындату;
б) ел территориясы бойынша өндірісті тең орналастыру;
в) территориялық еңбек бөлінісі әсерін максималды пайдалану мақсатында жекелеген аймақтар шаруашылығының мамандануы;
г) өндіргіш күштерді орналастыру факторларын анықтау
д) Жауаптардың барлығы дұрыс
5. Өндіргіш күштерді орналастыру факторлары:
а) өндірісті шикізат көздеріне, жанармай көздеріне, энергия мен дайын өнімді тұтыну орындарына жақындату;
б) ел территориясы бойынша өндірісті тең орналастыру;
в) территориялық еңбек бөлінісі әсерін максималды пайдалану мақсатында жекелеген аймақтар шаруашылығының мамандануы;
г) өндіргіш күштерді орналастыру факторларын анықтау
д) Жауаптардың барлығы дұрыс
Әдістемелік ұсыныстар. Семинар дайындықты ұсынылатын әдебиетті талдаудан бастау керек. Экономикалық ой тарихындағы кеңістік факторы, Й.Тюненнің ауылшаруашылық штандорт теориясы, А.Вебердің өнеркәсіптік штандорт теориясы, Халықаралық сауда теориясына басты назар аударыңдар.
ТАҚЫРЫП 3. АЙМАҚ ШАРУАШЫЛЫҚ ЕТУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ ОБЪЕКТІСІ РЕТІНДЕ
СӨЖ тапсырмалары.
- Тақырып сұрақтарын ауызша талдауға дайындалу.
- Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.
- Тест сұрақтарына жауап беру.
- Келесі тақырыптарға реферат дайындау: «Аймақтық талдаудың статистикалық базасы», «Аймақ экономикасының модельдеуін жетілдіру», «Райондау типтері (әкімшілік, жоспарлы, экономикалық, жеке)».
Өзін-өзі тексеру сұрақтары:
- Аймақтық экономикалық механизм деген не?
- Әкімшілік-жоспарлы экономикадағы аймақтық механизмнің басты сипаттары қандай?
- Нарықтық экономикаға көшу барысындағы аймақтық экономикалық механизмнің өзгерістеріне сипаттама беріңдер.
- Ұлттық экономикадағы аймақтардың экономикалық қатынастарының негізгі формалары қандай?
- Аймақтық статистиканың пәні не болып табылады? Оның құрылымы қандай?
- Ұлттық шоттар жүйесі мен аймақтық шоттар жүйесі арасындағы ара-қатынас қандай?
- Өнімді өндіру мен бөлудің аймақтық салааралық балансыынң сызбасына сипаттама беріңдер.
- Аймақтық салааралық баланста енгізу мен шығару, экспорт пен импорт қалай бейнеленеді?
- Аймақ дамуының негізгі макроэкономикалық көрсеткіштері қандай?
- Аймақ экономикасы ашықтығының көрсеткіштері қандай?
- Өндірісті локализациялаудың экономикалық мәні мен коэффициенттерді қолдану мүмкіндіктеріне сипаттама беріңдер
- Аймақ дамуының біріктірілген индикаторларын құру мен қолдану қағидаларын атаңдар.
- Аймақтардың типологизациясы не үшін қажет?
- Аймақтық типологияларды қалыптастыруға қатысты негізгі тәсілдемелерді атаңдар.
- Аймақаралық байланыстарды жүйелеу мен талдаудың әдістерін сипаттаңдар.
- Экономиканың территориялық құрылымын талдау әдістерін сипаттаңдар.
- Аймақтар бойынша экономикалық белсенділікті бөлу теңдігінің (теңсіздігінің) сипаттамалары қандай?
- Экономикалық белсенділік деңгейлерін территориялық бөлудің сипаттамалары қандай?
Тест сұрақтары:
1. Өнімді енгізу мен шығару сомасының аймақтағы өндіріс көлеміне қатынасы қалай аталады:
A) тауар айырбас коэффициенті
B) енгізу коэффициенті
C) шығару коэффициенті
D) өндірісті локализациялау коэффициенті
E) өндірістің мамандану коэффициенті
2.Шығарылатын өнім көлемінің аймақтағы өндірістің жалпы көлеміне қатынасы аталады:
A) шығару коэффициенті
B)тауар айырба коэффициенті
C) енгізу коэффициенті
D) өндірісті локализациялау коэффициенті
E) өндірістің мамандану коэффициенті
3. Өндірісті локализациялау коэффициентінің мәні өндірісті мамандандыру коэффициентіне тең:
A) үнемі
B) ешқашан
C) қандай да болсын жағдайда
D) егер аймақ өндірісіндегі зерттелетін сала үлесі ел бойынша орташа үлестен аспаса
E) егер аймақ өндірісіндегі зерттелетін сала үлесі ел бойынша орташа үлестен асса
4.Аймақ экономикасы ашықтығының көрсеткіштері болып табылмайтын коэффициенттер:
A) өндірістің локализациясы мен мамандануы
B) енгізу мен шығару коэффициенттері
C) тауар айырбас пен енгізу
Д) тауар айырбас пен шығару
E) тауар айырбас пен өндірістің локализациясы
5.Аймақтардың типологизациясы төмендегілер үшін қажет:
A) мемлекеттік аймақтық саясаттың мәселелерін жүзеге асыру
B) аймақ дамуының индикаторларын құрастыру үшін
C) аймақтық статистиканы құрылымдау үшін и
D) аймақ ашықтығының дәрежесін анықтау үшін
E)аймақаралық байланыстарды жүйелеу әдістерін айқындау үшін
Әдістемелік ұсыныстар. Семинарға дайындықты ұсынылатын әдебиетті талдаудан бастау керек. Сабаққа дайындалу барысында аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі бағыттары төмендегілер болып табылатынын түсіну:
- Аймақтың макроэкономикалық сипаттамалары
- Аймақ экономикасының ашықтығы
- өндірістің салалық құрылымы
- өндірістің территориалдық құрылымы
ТАҚЫРЫП 4. АЙМАҚТЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПОТЕНЦИАЛЫ ЖӘНЕ ОНЫ БАҒАЛАУ
СӨЖ тапсырмалары:
1.Тақырып сұрақтарын ауызша талдауға дайындалу.
2.Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.
3.Берілген тапсырмаларды орындау.
4.Тест сұрақтарына жауап беру.
5. «Қоғамдық еңбек бөлінісі және оның формалары» тақырыбына эссе жазу.
6. «Аймақтың экономикалық потенциалының негізгі құраушылары: құрылымы, даму көрсеткіштері», «Аймақтың еңбек потенциалы» тақырыптарына рефераттар дайындау.
7.Тақырып бойынша қосымша глоссарий құру.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
- Экономикалық потенциал деген не?
- Экономикалық потенциалды қалыптастырудың қандай маңызды факторларын білесіз?
- Салалық еңбек бөлінісін қалай түсінесіз?
- Еңбек потенциалы деген не?
- Аймақтың өндірістік потенциалы деген не?
- Аймақтың экономикалық потенциалын не үшін бағалау қажет?
Тест сұрақтары:
1. Территориялық бөлініс:
а) бірегей технологияны пайдалану нешізінде түрлі игіліктерді дайындау сияқты жекелеген салалар мен өндірістің әрекет етуі;
б) әр аймақтағы өндіріс факторларының ерекше жиынына байланысты түрлі территорияларда игіліктерді дайындаудың түрлі пайдалылығы;
в) жекелеген салалар мен өндірістерді белгілі территорияларға бекіту;
г) өндірістің өсім қарқыны, табыстардың өсім қарқыны;
д) барлық жауаптар дұрыс.
2. Аймақтың экономикалық потенциалы неше элементтен құралады:
а) 5;
б) 4;
в) 3;
г) 2;
д) 10.
3. Өндіргіш күштерді орналастыру факторларын атаңдар:
а) табиғи-географиялық, экономикалық, технико-технологиялық, социодемографиялық, саяси-құқықтық;
б) әлеуметтік, саяси, демографиялық;
в) мәдени, әлеуметтік, тұрмыстық;
г) жауаптардың барлығы дұрыс;
д) дұрыс жауабы жоқ.
4. Белгілі ауқымдағы және белгілі кеңістіктік-уақыттық шекаралардағы территориялық интеграция - бұл:
а) аймақаралық интеграция;
б) мемлекеттік интеграция;
в) республикалық интеграция;
г) әлемдік интеграция;
д) дұрыс жауабы жоқ.
5. Саяси-құқықтық факторлардың формаларын атаңдар:
а) аймақаралық интеграциялық байланыстар;
б) саяси жүйенің тұрақтылығы;
в) заңдардың орындалу нақтылығы;
г) аймақтық процестер шеңберіндегі, өндіргіш күштерді территориалды-ұйымдық орналастыру саласындағы заң базасы, заңдардың орындалу нақтылығы; мемлекеттің экономикалық функцияларының өзгеруі; саяси жүйенің тұрақтылығы;
д) дұрыс жауабы жоқ.
Әдістемелік ұсыныстар: Дайындықты әдебиеттерді зерттеуден бастау керек. Сабаққа дайындалу барысында потенциал (әлеует), экономикалық потенциал, аймақтың экономикалық потенциалы, өндірістік потенциалы сияқты түсініктерге ерекше назар аудару.
ТАҚЫРЫП 5. АЙМАҚ МАКРОЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ ОБЪЕКТІСІ РЕТІНДЕ
СӨЖ тапсырмалары:
- Тақырып сұрақтарына ауызша талдауға дайындалу.
- Өзін-өзін тексеру сұрақтарына жауап беру.
- Берілген тапсырмаларды орындау.
- Тест сұрақтарына жауап беру.
- Келесі тақырыпқа реферат жазу: «Аймақтың салааралық балансы».
- Тақырып бойынша қосымша глоссарий құрастыру.
Өзін - өзі тексеру сұрақтары.
- Бірінші рангты аймақ экономикасын талдау үшін қандай макрокөрсеткіштер қолданылады?
- Экономиканың ашықтығын талдау үшін қандай коэффициенттер қолданылады?
- Мамандану коэффициенті деген не?
- Территориялық құрылым дегенді қалай түсінесіз?
- Аймақ халқының өмір сүру деңгейі қандай көрсеткіштер кқмегімен анықталады?
Тест сұрақтары:
1. Әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі мынадай көрсеткіштерді талдау негізінде жүзеге асырылады:
а) аймақтық табыс, капитал салымдарының көлемі;
б) өндіріс көлемі;
в) жұмысбастылық құрылымы;
г) өндірістің өсім қарқыны, табыстардың өсім қарқыны;
д) барлық жауаптар дұрыс.
2. Аймақ халқының өмір сүру деңгейі төмендегі көрсеткіштерді талдау негізінде анықталады:
а) халықтың жан басына шаққандағы ақшалай табыстар, тұтыну шығындары, сатып алу қабілеттілігі, тұрғын үймен қамтамасыз етілуі;
б) өндіріс көлемі;
в) жұмысбастылық құрылымы;
г) өндірістің өсім қарқыны, табыстардың өсім қарқыны;
д) барлық жауаптар дұрыс.
3. Еңбек ресурстарын пайдалану тиімділігінің көрсеткіштері қандай?
а) өнім бірлігінің капитал сыйымдылығы, өнім бірлігінің қор сыйымдылығы;
б) капитал салымдарының рентабельділігі, айналым қаражаттарының айналымдылығы, айналым қаражаттарының рентабельділігі;
в) өнім бірлігінің еңбекақы сыйымдылығы, өнім бірлігінің еңбек сыйымдылығы, еңбек өнімділігі, еңбек өнімділігінің өсім қарқыны;
г) барлық жауаптар дұрыс;
д) барлық жауаптар дұрыс емес.
4. Өндірістік қорларды пайдалану тиімділігінің көрсеткіштері:
а) өнім бірлігінің капитал сыйымдылығы, өнім бірлігінің қор сыйымдылығы;
б) капитал салымдарының рентабельділігі, айналым қаражаттарының айналымдылығы, айналым қаражаттарының рентабельділігі;
в) өнім бірлігінің еңбекақы сыйымдылығы, өнім бірлігінің еңбек сыйымдылығы, еңбек өнімділігі, еңбек өнімділігінің өсім қарқыны;
г) барлық жауаптар дұрыс;
д) барлық жауаптар дұрыс емес.
5. Қаржылық ресурстарды пайдалану тиімділігінің көрсеткіштері:
а) өнім бірлігінің капитал сыйымдылығы, өнім бірлігінің қор сыйымдылығы;
б) капитал салымдарының рентабельділігі, айналым қаражаттарының айналымдылығы, айналым қаражаттарының рентабельділігі;
в) өнім бірлігінің еңбекақы сыйымдылығы, өнім бірлігінің еңбек сыйымдылығы, еңбек өнімділігі, еңбек өнімділігінің өсім қарқыны;
г) барлық жауаптар дұрыс;
д) барлық жауаптар дұрыс емес.
Әдістемелік ұсыныстар. Дайындықты ұсынылған әдебиеттерді зерттеуден бастаған жөн. Әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі, қаржылық ресурстарды, өнжірістік қорларды, еңбек ресурстарын пайдалану тиімділіктерінің көрсеткіштеріне ерекше назар аудару қажет.
ТАҚЫРЫП 6. ҚР АЙМАҚТАРЫ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ ТАРИХИ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
СӨЖ тапсырмалары.
- Тақырып сұрақтарын ауызша талдауға дайындалу.
- Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.
- Тақырыпқа берілген тапсырмаларды орындау.
- Тест сұрақтарына жауап беру.
- Рефераттар дайындау: «ҚР аймақтарының аймақтық дамуындағы өткен жағдай», «ҚР аймақтарының салалық құрылымындағы диспропорциялар», «Әлеуметтік-экономикалық даму бойынша ҚР аймақтарының дифференциациясын күшейту»
Өзін-өзі тексеру сұрақтары:
1.Кеңестік кезеңде аймақтардың экономикалық жағдайын қандай факторлар анықтаған?
2. Кеңестік кезеңдегі шаруашылықты кеңістіктік ұйымдастырудың салдарлары қандай?
3. Тарихи-экономикалық жағдай ҚР аймақтарының кейіннен дауына ықпал етті?
4. Аймақтық дамудағы басты қиындықтар қандай?
5. Соңғы жылдары ҚР аймақтық дамуында қандай жағымды жағдайлар болды?
6. Қазақстанның аймақтық экономикалық саясатының мәселелерін атаңдар?
Әдістемелік ұсыныстар: Семинарға дайындықты ұсынылған әдебиетті зерттеуден бастау қажет. Бірінші ретте Кеңестік кезеңдегі шаруашылықты кеңістіктік ұйымдастырудың салдарларын, аймақтық дамудағы басты қиындықтарды, Қазақстанның аймақтық экономикалық саясатының мәселелеріне ерекше назар аударыңдар.
ТАҚЫРЫП 7. АЙМАҚТАРДЫҢ ДАМУЫН МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ ҚАЖЕТТІГІ МЕН МӘНІ
СӨЖ тапсырмалары
- Тақырып сұрақтарын ауызша талдауға дайындалу.
- Өзін - өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.
- Тақырыпқа берілген тапсырмаларды орындау.
- Тест сұрақьтарына жауап беру.
- Тақырып бойынша қосымша глоссарий құру.
- «ҚР аймақтық саясат пен тұрақты экономикалық өсімді қамтамасыз ету мәселесі» тақырыбына мақсаттар бұтағын өңдеу
Өзін-өзі тексеру сұрақтары:
1.Аймақтық теңсіздіктер пайда болуының объективті алғышарттарын атаңыз.
2. Аймақтық экономикалық саясат (АЭС) деген не?
3. АЭС қандай мақсаттарын білесіз?
4. Қазақстандағы АЭС-ң негізгі қағидаларын атаңыз?
5. ҚР аймақтық дамуынағы негізгі басымдықтарды негіздеңіз.
6. Аймақтар дамуын реттеудің негізгі әдістерін атаңыз.
7. Аймақтар дамуын реттеудің қандай экономикалық және құқықтық құралдарын атай аласыз.
Тапсырмалар:
1. Аймақтық жүйелердің қызмет ету тиімділігін бағалаудың әдістемелік негіздерінің мазмұнын ашу.
| Аймақтың қызмет етуінің экономикалық тиімділігі | |
| Аймақтың қызмет етуінің әлеуметтік тиімділігі | |
| Аймақ экономикасының бәсекеқабілеттілігі | |
| Социо-эколого-экономикалық теңдік | |
2. Жергілікті деңгейде индустриалды-инновациялық Стратегияның мазмұнына талдау жасау.
Тест сұрақтары:
1. Елдегі әлеуметтік-экономикалық жағдайға, саяси тұрақтылыққа, экологиялық теңдікке қауіп төндіретін қандай да бір ірі мәселенің пайда болуының дағдарыстығы қандай аймақтың сапалы белгісі болып табылады:
А) дамушы
В) тұрақты
С) ірі
Д) шағын
Е) мәселелік
2. Аймақта ұлттық экономика үшін маңзды ресурстық потенциалдың болуы қандай аймақтың сапалы белгісі болып табылады:
А) дамушы
В) тұрақты
С) ірі
Д) шағын
Е) мәселелік
3. Аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуын реттеу мақсаттарының бірі:
А) өмір деңгейі мен өмір сүру ортасының әлемдік стандарттарына қол жеткізу
В) өндірісті дамыту бірлестігіне ену
С) координациялайтын бірлестіктерді құру
Д) аймақтық дамудың мемлекеттік корпорациясының пайда болуы
Е) жерге жеке меншіктің пайда болуы
4. Аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуын реттеу механизмі қызмет етуінің қағидаларына жатқызылады:
А) бюджеттердің аймақ экономикасының қызмет ету тиімділігінен тәуелді болуына қол жеткізу
В) өндірісті дамыту бірлестігіне ену
С) координациялайтын бірлестіктерді құру
Д) координациялайтын бірлестіктерді құру
5. Муниципалды басқару органдары келесілер үшін жауап береді:
А) орталықсыздандырылған федерализм
В) кооперативтік федерализм
С) бәсекеқабілеттілік
Д) территорияны жөндеу
Е) жерге жеке меншіктің пайда болуы
Әдістемелік ұсыныстар. Семинарға дайындықты ұсынылған әдебиетті талдаудан бастау керек. Өткен тақырыптардың материалдарын пайдалана отырып, аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуын реттеу мақсаттарына, муниципалды басқару органдарының қызметтеріне, аймақтық экономикалық саясаттың қызмет ету тиімділігіне аса назар аудару.
ТАҚЫРЫП 8. АЙМАҚТЫҚ ДАМУ ЖҮЙЕСІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ. АЙМАҚТЫҚ МЕНЕДЖМЕНТ
СӨЖ тапсырмалары
- Тақырып сұрақтарын ауызша талдауға дайындалу.
- Өзін - өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.
- Тақырыпқа берілген тапсырмаларды орындау.
4. Тест сұрақтарына жауап беру.
5. «Азиялық және Еуропалық басқару модельдері» тақырыбына шағын презентация дайындау
6., «Аймақ экономикасын басқаруға қатысты ұдайы өндірістік тәсілдеме», «Аймақтық менеджмент және оның негізгі формалары. Аймақтық менеджментке ықпал ететін факторлар» атты тақырыптарға рефераттар дайындау.
7. Тақырып бойынша қосымша глоссарий құру.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары:
1.Басқарудың қандай модельдерін білесіз?
2.Басқару жүйесін құрудың негізгі теориялық қағидаларын атаңыз.
3.Муниципады органдардың басқару объектісі не болып табылады?
4.Аймақтық органдардың басқару объектісі не болып табылады?
5. Муниципалды басқару аймақтық басқарудан немен айрықшаланады?
6. «Басқару» мен «реттеу» түсініктерінің айырмашылықтары қандай?
7. Аймақтық процестерге мемлекеттік басқару органдарының ықпал ету күші неден тәуелді болады?
8. Аймақтық менеджмент деген не?
9. Аймақтық менеджменттің негізгі формалары қандай?
10. Аймақтық менеджменттің тиімділігі қандай факторлардан тәуелді болады?
Тест сұрақтары:
1. Қазіргі таңдағы аймақық басқарудың негізгі қағидаларын атаңдар:
а) дербестілік, әділеттілік;
б) орталықсыздандыру, әріптестік, субсидиарлы мобильділік және адаптивтілік, біліктілік;
в) мерзімділік, уақытылылық, қайтарымдылық;
г) дұрыс жауабы жоқ
д) жауаптардың барлығы дұрыс;
2. Аймақтық басқарудың әдістерін атаңдар:
а) дербестілік, әділеттілік;
б) орталықсыздандыру, әріптестік, субсидиарлы мобильділік және адаптивтілік, біліктілік;
в) ұйымдық, экономикалық және әлеуметтік-психологиялық;
г) дұрыс жауабы жоқ
д) жауаптардың барлығы дұрыс;
3. Бейімдеудің кезеңдері қандай:
а) психофизиологиялық;
б) әлеуметтік-психологиялық;
в) кәсіби;
г) ұйымдық;
д) жауаптардың барлығы дұрыс;
Әдістемелік ұсыныстар. Семинарға дайындықты ұсынылған әдебиетті талдаудан бастау керек. Аталмыш тақырыпты талдау үлкен өзіндік жұмысты талап етеді. Ең алдымен, аймақтық менеджмент, аймақтық менеджменттің формалары, басқару және реттеу түсініктерінің мәнін ашыңдар. Содан кейін аймақтық менеджменттің қаншалықты тиімді жүзеге асырылу деңгейіне ерекше назар аударыңдар.
ТАҚЫРЫП 9. АЙМАҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ДАМУЫНЫҢ ЖОСПАРЛАНУЫ МЕН БОЛЖАНУЫ
СӨЖ тапсырмалары
1. Тақырыпты ауызша талдауға дайындалу
2. Өзін - өзі тексеру сұрақтарына жауап беру
3.Тапсырмаларды орындау
4.Тест сұрақтарына жауап беру
5. «ҚР-ғы құрылымдық-аймақтық саясат» тақырыбына эссе дайындау
6. Тақырып бойынша қосымша глоссарий дайындау
7. «Аймақтық ресурстарды басқарудың біріктірілген жүйесі», «Бұрынғы КСРО-ғы әміршіл-әкімшіл жоспарлау тәжірибесі», «Дамыған елдердің қазіргі экономикалық жүйелеріндегі жоспарлау мен болжамдау тәжірибелері» тақырыптарына рефераттар дайындау.
Өзін - өзі тексеру сұрақтары
1. Аймақтық болжамдау барысында қандай ғылыми әдістер қолданылады?
2. Болжамдау мен жоспарлаудың қандай айырмашылықтары бар?
3. Аймақ дамуының мақсаттары қалайша анықталады?
4. Аймақ дамуының сыртқы ортасын талдаудың мәні неде?
5. Аймақтың мықты және әлсіз жақтарын қалай анықтауға болады?
Тест сұрақтары:
1. Болжамдау – бұл:
а) қалыптасқан параметрлер мен болашақтағы технико-технологиялық өзгерістерді ескеретін экономиканың алда дамуын ғылыми және нұсқаулық болжау процесі;
б) бастапқы ақпаратты өңдеуге негізделген және мақсаттарды таңдау мен ғылыми дайындауды, баламалы нұсқалар мен дамудың күтілетін жағдайларында қолайлы нұсқаларды салыстыру жолымен құралдар және мақсаттарды анықтауды қамтитын басқарушылық шешімді дайындау процесі;
в) жауаптардың барлығы дұрыс;
г) дұрыс жауабы жоқ;
2. Жоспарлау – бұл;
а) қалыптасқан параметрлер мен болашақтағы технико-технологиялық өзгерістерді ескеретін экономиканың алда дамуын ғылыми және нұсқаулық болжау процесі;
б) бастапқы ақпаратты өңдеуге негізделген және мақсаттарды таңдау мен ғылыми дайындауды, баламалы нұсқалар мен дамудың күтілетін жағдайларында қолайлы нұсқаларды салыстыру жолымен құралдар және мақсаттарды анықтауды қамтитын басқарушылық шешімді дайындау процесі;
в) жауаптардың барлығы дұрыс;
г) дұрыс жауабы жоқ;
3. Болжамның қағидалары -
а) жүйелілік, ғылыми негізділік, объективті заңдылықтарға адекваттылық, баламалылық;
б) интуитивтілік және математикалық;
в) директивтілік, индикативтілік және стратегиялық;
г) баланстық, нормативтік және бағдарламалы-мақсаттылық.
д) жауаптардың барлығы дұрыс
4. Жоспарлаудың қандай әдістері бар?
а) жүйелілік, ғылыми негізділік, объективті заңдылықтарға адекваттылық, баламалылық;
б) интуитивтілік және математикалық;
в) директивтілік, индикативтілік және стратегиялық;
г) баланстық, нормативтік және бағдарламалы-мақсаттылық.
д) жауаптардың барлығы дұрыс
4. Пайда болу және мазмұны бойынша жоспарлау жіктеледі:
а) жүйелілік, ғылыми негізділік, объективті заңдылықтарға адекваттылық, баламалылық;
б) интуитивтілік және математикалық;
в) директивтілік, индикативтілік және стратегиялық;
г) баланстық, нормативтік және бағдарламалы-мақсаттылық.
д) жауаптардың барлығы дұрыс
Әдістемелік ұсыныстар. Семинарға дайындықты ұсынылған дебиттерді зерттеуден басталмау керек. Болжамдау мен жоспарлау түсініктеріне, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарына, аймақ дамуының мақсаттарын анықау процесіне, жоспарлау түрлеріне ерекше назар аудару қажет.
ТАҚЫРЫП 10. АЙМАҚТЫҚ БАҒДАРЛАМАЛАР
СӨЖ тапсырмалары:
1. Тақырыпты ауызша талдауға дайындалу.
2. Өзін - өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.
3.Тапсырмаларды орындау.
4.Тест сұрақтарына жауап беру.
5. Келесі тақырыптарға реферат дайындау: «Аймақтық бағдарламаларды өңдеу мен жүзеге асырудың әдістемелік қағидалары».
Өзін - өзі тексеру сұрақтары:
1.Аймақтық бағдарламаларға не кіреді?
2. Аймақтық бағдарламаларды өңдеу мен жүзеге асырудың қандай әдістемелік қағидаларын білесіздер.
3. Бағдарламаның типтік құрылымы қандай?
4. Аймақтық бағдарламалардың жобалары қалай өңделеді?
5. Бағдарлама түсінігінің мәнін ашыңыз.
Әдістемелік ұсыныстар. Дайындықты ұсынылған әдебиетті зерттеуден босату керек. Ең алдымен, бағдарлама, аймақтық бағдарлама, аймақтық бағдарламаны өңдеудің қағидаларына айрықша назар аударып, аймақтық бағдарламаның типтік құрылымын қарастыру қажет.
ТАҚЫРЫП 11. АЙМАҚТЫҚ САЯСАТТЫҢ ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ АРНАЙЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ АЙМАҚТАР
СӨЖ тапсырмалары
1. Тақырып сұрақтарын ауызша талдау.
2. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.
3. Берілген тапсырмаларды орындау.
4. Тест сұрақтарына жауап беру.
5. Төмендегі тақырыптарға рефераттар дайындау:
«Әлемдік экономикадағы еркін сауда зоналары: мақсаттары, типтері, даму механизмдері».
«Кәсіпкерлік зоналары: мақсаттары, типтері, даму механизмдері».
«Қытайдағы ерекше экономикалық зоналар»
6. тақырып бойынша қосымша глоссарий құру.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары
1. АЭЗ қандай жағдайларда құрылады?
2.Мәселелік аймақтарға және қандай мәселелерді шешуге жеңілдіктер ұсынылады?
3.Неліктен АЭЗ саны шектеулі болуы тиіс?
4.Кәсіпкерлік зоналарын құру неге тәуелді?
5. Технико-енгізу зоналарының кәсіпорындарына қандай қолдау формалары көрсетіледі?
Тапсырмалар:
1. Арнайы экономикалық зоналардың негізгі түрлерінің сипатты белгілерін кестелік түрде ашыңыз.
| Зонаның атауы | Тиімділік шарттары | Шаруашылық реттегі сипатты белгілері |
| Еркін экономикалық зона | | |
| Кәсіпкерлік зонасы | | |
| Оффшорлы зона | | |
| Технопарк | | |
| Технополис | | |
| Индустриалды парк | | |
Тестілер:
1. Шағын территориялардағы экономикалық өмірлік ерекше ұйымдастырылуы қалай аталады
А) арнайы экономикалық зона
В) еркін экономикалық зона
С) кәсіпкерлік зонасы
Д) технико-енгізу зонасы
Е) жерге жеке меншік
2. Егер экономикалық зона территориясында елдің негізгі территориясы үшін негізгі болып табылатын кедендік шарттар (тарифтік және тарифтік емес) әрекет етпесе, онда мұндай зона қалай аталады
А) арнайы экономикалық зона
В) еркін экономикалық зона
С) кәсіпкерлік зонасы
Д) технико-енгізу зонасы
Е) еркін сауда зонасы
3. Егер АЭА импортталатын тауарларды қабылдау, қоймалау, өңдеу бойынша операцияларға маманданатын болсағ онда аталмыз зона қалай аталады
А) арнайы экономикалық зона
В) еркін экономикалық зона
С) кәсіпкерлік зонасы
Д) технико-енгізу зонасы
Е) еркін сауда зонасы
4. Егер АЭА экономикалық іс-әрекетті белсендендіру мақсатында кәсіпкерлер үшін жеңілдікті тәртіп орнайтын локальды территорияны білдіретін болса, онда ол
А) арнайы экономикалық зона
В) еркін экономикалық зона
С) кәсіпкерлік зонасы
Д) технико-енгізу зонасы
Е) еркін сауда зонасы
5. Оффшорлы зоналарды қандай зонаның айрықша түрі деп есептеуге болады
А) арнайы экономикалық зона
В) еркін экономикалық зона
С) кәсіпкерлік зонасы
Д) технико-енгізу зонасы
Е) еркін сауда зонасы
Әдістемелік ұсыныстар. Тақырыпты әдебиеттерді талдаудан бастау керек. Ең алдымен, арнайы экономикалық зона, еркін экономикалық зона, кәсіпкерлік зонағ технико-енгізу зонасы, еркін сауда зонасы сияқты зоналардың түрлерін толығымен қарастырып, олардың айырмашылықтарына ерекше назар аудару.
ТАҚЫРЫП 12. АЙМАҚТЫҚ САЯСАТТЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДАҒЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МЕХАНИЗМДЕР
СӨЖ тапсырмалары
1. Тақырып сұрақтарын ауызша талдау.
2. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.
3. Берілген тапсырманы орындау.
4. Тест сұрақтарына жауап беру.
5. Тақырып бойынша қосымша глосарий құру.
6. «аймақтық дамуды реттеудің құқықтық негіздері», «»аймақ-аймақ», «аймақ-орталық» бюджетаралық қатынастар, «аймақтық дамудағы салықтық және тарифтік саясаттың ролі» тақырыптарына рефераттар дайындау.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары
1.Аймақтардың дамуында бюджеттік қатынастардың ролі қандай?
2.Теңестіруші трансферттер деген не?
3.Теңестіруші трансферттер қандай экономикалық мәселелерді шешеді?
4. Жалпы трансферттер қандай мақсатты көздейді?
5. Сіз аймақтық реттеудің қандай макро құралдарын білесіз?
6. Сіз аймақтық реттеудің қандай микро құралдарын білесіз?
7. Аймақтық дамудың макро құралдары мен микро құралдары қандай жағдайларда қолданылады?
Тапсырма:
1. Қазақстан Республикасындағы бюджетаралық қатынастардың қағидалары мен формаларын сипаттайтын блок-сызбаны толтырыңыз. Олардың бюджетаралық қатынастар стратегиясымен қалай әрекеттесетінін түсіндіріңіз.
| Бюджетаралық қатынастар қағидалары | Бюджетаралық қатынастар стратегиясы (ережелер) | Бюджетаралық қатынастарды реттеу формалары |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
Тестілер:
1. Қазақстандағы бюджеттік қатынастар мынадай басымдыққа бағытталған
А) Аймақтық деңгейде қаржылық ресурстарды максималды шоғырландыру
В) Қазақстанның экономикалық өсімі
С) Қазақстанның экономикалық дамуы
Д) Қазақстанның инновациялық дамуы
Е) Ұлттық деңгейде қаржылық ресурстарды максималды шоғырландыру
2. Егемендік жылдары Қазақстанның бюджет жүйесінің эволюциясы мыналарға қатысты болды
А) Мемлекеттік бюджеттің құрылымы
В) бюджеттің ара-қатынасына
С) бюджеттің динамикасына
Д) бюджеттік аударымдардың дамуына
Е) бюджеттегі трансферттердің үлесіне
3. Егемендік жылдары Қазақстанның бюджет жүйесінің эволюциясы мыналарға қатысты болды
А) бюджеттік жіктемеге
бюджеттің ара-қатынасына
С) бюджеттің динамикасына
Д) бюджеттік аударымдардың дамуына
Е) бюджеттегі трансферттердің үлесіне
4. Егемендік жылдары Қазақстанның бюджет жүйесінің эволюциясы мыналарға қатысты болды
А) Бюджет динамикасына
В) бюджеттің ара-қатынасына
С) бюджет жүйесін тиімді ету дәрежесіне
Д)бюджеттік аударымдардың дамуына
Е) бюджеттегі трансферттердің үлесіне
5. Егемендік жылдары Қазақстанның бюджет жүйесінің эволюциясы мыналарға қатысты болды
А) бюджеттік аударымдардың дамуына
В) бюджеттің ара-қатынасына
С) Бюджет динамикасына
Д) облыс бюджеттеріне үлкен көлемдегі дербестіктің дерілуіне
Е) бюджеттегі трансферттердің үлесіне
Әдістемелік ұсыныстар: Тақырыпты әдебиеттерді талқылаудан бастау керек. Материалды меңгеруді бюджетаралық қатынастардың теңдігін арттырудағы бюджетаралық қатынастардың ролі мен мәнін түсінуден бастау керек.
ТАҚЫРЫП 13. АЙМАҚТЫҚ ДАМУДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ ӘЛЕМДІК ТӘЖІРИБЕСІ
СӨЖ тапсырмалары
1. Тақырып сұрақтарын ауызша талдау.
2. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.
3. Берілген тапсырмаларды орындау.
4. Тест сұрақтарына жауап беру.
5. Төмендегі тақырыптарға рефереттар дайындау:
«Италияның оңтүстігі мен солтүстігі арасында әлеуметтік-экономикалық теңсіздіктің алдын алу саясаты».
«Жапониядағы өнеркәсіптік өндірісті орталықсыздандыру және рекреациялық территорияларды сақтап қалу»
6. Тақырып бойынша қосымша глоссарий құру.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары
1.Әлемдік экономикадағы аймақтық дамудың қандай жалпы мәселелерін білесіз?
2.Аймақтық мәселелерді шешудегі түрлі елдердің тәсілдемелеріндегі айырмашылықтар қандай?
3. Әлемдік экономикадағы аймақтық дамудың қандай тиімді Бағдарламалары сізге белгілі?
4.Дамыған елдерде «орталық-аймақтар» жүйесі қалайша әрекет етеді?
Тапсырмалар:
1. Аймақтық саясаттың экономикалық және әлеуметтік мақсаттарының мәнін ашыңдар
| Экономикалық | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| Әлеуметтік | |
| | |
| | |
| | |
| |
2. Аймақтық теңсіздік себептерін нақты мысалдармен суреттей отырып, кестені толтырыңдар
| Себептің мәні | Қазақстандағы мысал |
| 1. | |
| 2. | |
| 3. | |
| 4. | |
| 5. | |
| 6. | |
| 7. | |
3. Аймақтық дербестік мәселелеріндегі қазіргі таңдағы мемлекеттердің ортақ қарқынын белгілеп, Еуропа мемлекеттері үшін нақты мысалдар келтіріңдер
| Ел | Аймақтық дербестік мәселелеріндегі эволюция |
| Ұлыбритания | |
| Италия | |
| Испания | |
| Франция | |
Тестілер
1. Маманданған аймақтық бағдарланған іс-әрекет қалай аталады:
А) аймақтық жүйе
В) әлеуметтік қызмет көрсету
С) мемлекеттік саясат
Д) аймақтық саясат
Е) әлеуметтік саясат
2. Аймақтық саясаттың маңызды құраушылары болып табылады:
А) әрекет ету мақсаттары, субъектілері мен объектілері
В) пәні, мақсаттары, объектілері, субъектілері
С) әрекет ету мақсаттары, субъектілері мен құралдары
Д) әрекет ету мақсаттары, объектілері мен құралдары
Е) әрекет ету мақсаттары, объектілері мен құралдары, ауданы
3. Аймақтық теңсіздіктің ең кең таралған себептерінің қатарына креді:
А) рөмір сүрудің табиғи-климаттық бжағдайларындағы шұғыл айырмашылықтар
В) түрлі аймақтардағы әлеуметтік қызмет көрсету
С) мемлекеттік саясат
Д) түрлі аймақтардағы аймақтық саясат
Е) түрлі аймақтардағы әлеуметтік саясат
4. АҚШ-ғы аймақтық саясат субъектілері:
А) штаттар
В) аймақтар
С) автономды қауымдастықтар
Д) провинциялар
Е) облыстар
5. Испаниядағы аймақтық саясат субъектілері:
А) штаттар
В) аймақтар
С) автономды қауымдастықтар
Д) провинциялар
Е) облыстар
Әдістемелік ұсыныстар. Тақырыпқа дайындықты ұсынылатын әдебиетті талдаудан бастау қажет. Сабаққа дайындалу барысында түрлі елдердегі аймақтық саясат субъектілеріне назар аударып, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын талқылау.
СӨЖО сапасын бағалау саясаты:
Рейтинг-шкала
| Бақылау формалары | Балдар |
| 1. Ағымдық бақылау | 10-20 |
| 2. Аралық бақылау | 15-35 |
| 3. Үй жұмысына қатысты бақылау | 5-10 |
| 4. Қорытынды бақылау | 20-35 |
| Барлығы | 50-100 |