Кастусь Эдуардавіч Цыялкоўскі — вынаходнік у галіне касманаўтыкі і ракетнай тэхнікі
Информация - Авиация, Астрономия, Космонавтика
Другие материалы по предмету Авиация, Астрономия, Космонавтика
µбе і эфекты сусветнага прыцягнення". У пецярбургскім часопісе "Навуковы агляд" апублікаваная артыкул "Працягласць выпраменьвання Сонца". Цыялкоўскі пабудаваў аэрадынамічную трубу для выпрабавання мадэляў лятальных апаратаў. Гэта была першая ў Расеі "паветранадзімалка", як зваў яе навуковец, з адчыненай працоўнай часткай. Дарэчы, аэрадынамічная труба, пабудаваная пад кіраўніцтвам прафесара Н.Е. Жукоўскага, зявілася некалькімі гадамі пазней. Праца па аэрадынаміцы падвучыла падтрымку Расійскай акадэміі навук. Акадэмія вылучыла Кастусю Эдуардавічу субсідыю ў 470 рублёў на працяг досведаў. Гэта была адзіная дапамога афіцыйнай установы навукоўцу-самавуку. Тут быў завершаны капітальная праца "Даследаванне сусветных прастор рэактыўнымі прыборамі". У ім упершыню ў міры засноўвалася магчымасць ужывання рэактыўных лятальных апаратаў для міжпланетных паведамленняў, давалася тэорыя палёту ракеты.Ідэя ўжывання ракеты для рашэння навуковых праблем, ідэя выкарыстання рэактыўных рухавікоў для стварэння руху касмічных апаратаў цалкам прыналежыць Цыялкоўскаму.
5. Беды і радасці.У 1897 году па сумяшчальніцтве Кастусь Эдуардавіч пачаткаў працаваць у рэальнай вучэльні, а праз год - у жаночым епархіяльным: "мне прапанавалі ўрокі фізікі ў мясцовай жаночай епархіяльнай вучэльні, я пагадзіўся, а праз год сышоў зусім з павятовай вучэльні". Кастусь Эдуардавіч нягледзячы на свой фізічны недахоп - глухату, быў выдатным педагогам. У 1902 году гаспадары хаты, дзе жылі Цыялкоўскія, задумалі капітальны рамонт. Шуму, груку, бязладзіцы Кастусь Эдуардавіч не выносіў, і сямі прыйшлося пераехаць на новую кватэру. Яе знялі на глухой Лебядзяшчаўскай вуліцы, далёка ад месца службы Кастуся Эдуардавіча, але затое бліжэй да Акі і Загараднаму саду - каханым месцам яго адпачынку. Два года пражыла сямя на новай кватэры, тут таксама хваляваліся радасці і беды. У год пераезду пакончыў з сабой старэйшы сын Ігнат, першакурснік Маскоўскага універсітэта, Ігнат быў другім дзіцем у сямі, у гімназіі лічыўся адным з лепшых вучняў, асаблівыя здольнасці выявіў у фізіцы і матэматыцы, завошта быў празваны таварышамі Арxімедам. Улічваючы, што бацьку цяжка ўтрымоўваць такую вялікую сямю, Ігнат працаваў амаль кожнае лета рэпетытарам, збіраў грошы на вучобу ў вышэйшай вучэбнай установе. З адрозненнем скончыўшы Калужскую мужчынскую гімназію, улетку 1902 гады дзевятнадцацігадовы юнак зехаў у Маскву, каб паступіць ва ўніверсітэт. Спачатку студэнцкае жыццё яму падабалася. Сястры Любові, працавалай у то час сельскай настаўніцай, ён пісаў, што наведваў тэатры, з захапленнем слухаў Шаляпіна. Потым паведамляў, што збіраецца перавесціся з фізіка-матэматычнага факультэта на медыцынскі. 5 снежня 1902 гады прыйшла тэлеграма аб згубе Ігната. Ён атруціўся цыяністым каліем. Пазней Кастусь Эдуардавіч пазнаў ад таварышаў сына, што апошнія дні Ігнат не наведваў універсітэт, быў журботным і задуменным. Вяліка было гора бацькі, страцілага дзіцяці. Са ўласцівай яму самакрытычнасцю ён вінаваціў сябе ў тым, што не збярог сына, з-за занятасці навуковай і педагагічнай працай, не надаў значэнні захапленню сына ўпадніцкай філасофіяй, не змог давесці яму, што за жыццё, за свае ідэі трэба дужацца. Увесну 1903 гады Цыялкоўскі пазнаў аб публікацыі ў часопісе "Навуковы агляд" яго артыкула "Даследаванне сусветных прастор рэактыўнымі прыборамі". Рукапіс апынулася вялікай, і для друку ў часопісе прыйшлося падзяліць яе на дзве часткі. Першая была надрукаваная ў травеньскім нумары. Але ў сувязі з нечаканай смерцю рэдактара тыраж быў выключаны паліцыяй і аўтар атрымаў усяго адзін асобнік. Не выпадкова на першай старонцы апублікаванага артыкула К. Э. Цыялкоўскі напісаў алоўкам: "Прашу захоўваць, як зрэнку вока, бо гэта адзіны асобнік, выдраны мною з часопіса", а на ўнутраным боку вокладкі яшчэ адзін запіс: "Рукапіс не вернутая". "Выдадзена жудасна- карэктуры не было, формулы і нумары пераблытаныя і страцілі сэнс", але ўсёткі Цыялкоўскі быў рады і гэтаму.
6. Заслужанае прызнанне. Праслужыўшы ў павятовых вучэльнях (Калужскім і Бароўскім) дваццаць год, Кастусь Эдуардавіч падаў у адстаўку і выклапатаў сабе настаўніцкую пенсію. У епархіяльнай вучэльні працягваў працаваць. Тамака было лягчэй выкладаць, плацілі больш жалаванні і, акрамя таго, былі доўгія вакацыі, падчас якіх ён мог аддацца сваім працам.Кастусь Эдуардавіч працягнуў свае навуковыя пошукі, завяршылася праца над найсурёзнай навуковай працай "Аэрастат і аэраплан", напісаным пасля правядзення велізарнай колькасці досведаў па супраціве паветра. Была скончаная праца над другой часткай "Даследаванні сусветных прастор рэактыўнымі прыборамі". Яна ўбачыла святло ў 1911-1912 гадах у часопісе "Веснік паветраплавання", рэдактарам якога быў Б. Н. Варабёў. Ён сам адшукаў адрас калужскага вынаходніка і паслаў яму ліст з просьбай паведаміць, на якую тэму той мог бы напісаць артыкул для часопіса. Кастусь Эдуардавіч адклікаўся хутка і даслаў другую частку працы "Даследаванне сусветных прастор рэактыўнымі прыборамі". "Агульны дух працы, - пісаў Цыялкоўскі, - наступны: чалавецтва не застанецца вечна на Зямлі, але, у пагоне за святлом і прасторай, спачатку нясмела пракрадзецца за межы атмасферы, а затым заваюе сабе ўся прастора вакол сонца". Рэдактар часопіса ўспамінаў: "Друкаванне другой часткі артыкула "Даследаванне сусветных прастор рэактыўнымі прыборамі" пачалося ў нашым часопісе ў 1911 году і працягвалася з нумара