Беларускае дойлiдства
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
аii СЮ Полацку, i была iнiцыятарам будаСЮнiцтва гэтай царквы. Храм знаходзiцца на высокiм беразе ракi Палаты. Пачатковы выгляд яго значна змянiСЮся пасля рамонту СЮ 19 ст. Храм мае невялiкiя памеры. Разам з полацкай архiтэктурнай школай iснавала iншая, больш прагрэсiСЮная па сваiм будынкам-гродзенская. Прыкладам работы вучняСЮ гэтай школы зуляецца Каложская царква. Размяiiлася яна над Нёманам на высокiм пагорку. З даСЮнiх часоСЮ гэта мяiоваiь мела назву Каложа. Згодна са старым паданнем Князь ВiтаСЮт пасялiСЮ тут палонных аднаго з прыгарадаСЮ Пскова, якi называСЮся Каложай. НяСЮмольны час нанес значныя страты гэтаму СЮнiкальнаму помнiку. У сярэдзiне 19 ст. бераг быСЮ падмыты вадой i СЮся паСЮднёвая iяна, а з ёй i частка усходняй абрынулiся СЮ Нёман. Будынак адносiцца да шаiiслупных храмаСЮ крыжовакупальнай сiстэмы. Пры будаСЮнiцтве храма выкарыстоСЮвалася цэгла i плiнфа. Я лiчу, што цiкава будзе даведацца пра фасад царквы:паверхня iен адпалявана рознакаляровымi камяннёвымi крыжамi. Часам здаецца, што iены СЮпрыгожаны каменнымi i керамiчнымi СЮстойкамi цёплых колераСЮ, зiхацяць каштоСЮнымi камянямi асаблiва пасля веснавога дажджу, калi СЮ сонечных праменнях на керамiчных плiнфах i валунах успыхваюць каляровыя вясёлкi. Гродзенскiя майстры будавалi не толькi бажнiцы. Яны СЮзвялi мураваны князскi палац, рэшткi якога захавалiся на Замкавай гары СЮ Гродне.
У 11-13 ст. у Цэнтральнай i Заходняй ЕСЮропе, а таксама СЮ Скандынавii быСЮ распаСЮсюджаны тып абаронных збудаванняСЮ. Такiя вежы СЮ 13 ст. увайшлi СЮ абарончую сiстэму беларускiх гарадоСЮ. Больш дасканаламу тыпу СЮзбраення спрыялi складаныя ваенныя i палiтычныя абставiны. З усiх старон накацiлася варожая навала. Мангола-татарская арда, зруйнаваСЮшы многiя СЮсходнеславянскiя княствы, закранула часткова i тэрыторыю Беларусi. Татарская арда СЮдзельнiчала СЮ мiжусобных войнах i не раз iх бачылi пад iенамi Навагрудка. Яшчэ большая небяспека пагражала захаду i поСЮначы. На пачатку 13 ст. частку прыбалтыйскiх плямён i iх земляСЮ захапiСЮ Лiвонскi ордэн, i толькi перамога Аляксандра НеСЮскага прыпынiла яго экспансiю на СЮсход. На былых прускiх землях стаСЮ валадарыць ТэСЮтонскi ордэн-самы люты вораг славян. Усе гэта прымушала нашых продкаСЮ удасканальваць абарончыя збудаваннi. Абарончыя вежы былi СЮзведзены СЮ Бярэiе, Гароднi, Тураве i iнш. гарадах. Але да нашых дзен дайшла толькi Камянецкая крэпаiь. Яна знаходзiцца СЮ горадзе Камянцы Брэiкай воблаii i стаiць на высокiм беразе ракi Лясной. Складзена вежа з вялiка-памернай цэглы цёмна-чырвонага i жаСЮтаватага колеру, якая на адным з шырокiх бакоСЮ мае барозны. Такая цэгла СЮжывалася на тэрыторыi Беларусi з 13 да канца 17 ст. i атрымала назву пальчатка. Пры яе будаСЮнiцтве дойлiды СЮпершыню выкарысталi элементы цаглянай готыкi. Цяпер Камянецкая вежа ператворана СЮ фiлiал Брэiкага краязнаСЮчага музея i стала меiам турыiкiх экскурсiй. У 14 ст. беларускiя землi разам з лiтоСЮскiмi i большай часткай украiнскiх увайшлi СЮ новую дзяржаву-ВКЛ. Утварэнне ВКЛ-вынiк унутранага сацыяльнаэканамiчнага i палiтычнага жыцця часткi заходнiх земляСЮ КiеСЮскай Русiбыло паскорана iншаземнай агрэсiяй. Толькi разам можна было адбiцца ад крыжацкай i татарскай навалы, захаваць сваю незалежнаiь, культуру i мову. З ростам эканамiчных адносiн памiж гарадамi СЮмацоСЮваюцца i культурныя сувязi. Бязлiтасная, сацыяльная i нацыянальная барацьба, шматлiкiя войны зрабiлi вялiкi СЮплыСЮ на будаСЮнiцтва гарадоСЮ i архiтэктуру наогул. Вялiкую СЮвагу аддавалi будаСЮнiцтву гарадскiх вежаСЮ, палацаСЮ, абарончых храмаСЮ. У гэты час фармiруецца новая планiровачная структура гарадоСЮ з дзвума адмiнiстратыйнымi цэнтрамi-замкам i вежай. Дарогi, якiя вялi да замка i рынкавай плошчы, зяСЮляюцца асноСЮнымi, мiж iмi СЮзнiкае вулiчная сетка з сваiм уласным рэльефам. Вялiкi поспех маюць прыватна-уласнiцкiя гарады-крэпаii (Несвiж, БыхаСЮ). Пашырэнне будаСЮнiцтва вызывае СЮзрост каменнай пабудовы СЮ гарадах(ратушы, цэхавыя дамы, купецкiя i гаiiнныя двары). Таксама СЮ гэты час на захадзе Беларусi пачалi СЮставаць, нiбы з-пад зямлi, ганарлiвыя замкi. Адным з першых на Беларусi замкаСЮ зяСЮляецца Лiдскi, пабудаваны СЮ 30 гг. Ен у 15 ст. уяСЮляСЮ моцную абарончую пабудову. Замкi такога тыпу былi шырока распаСЮсюджаны на тэрыторыi прыбалтыйскiх зямель. У 16 ст. у Беларусi назiраецца росквiт замкавай архiтэктуры. Гэта было выклiкана частымi набегамi крымскiх татар, магнацкiмi спрэчкамi, сялянскiмi паСЮстаннямi. Адно з мацнейшых абарончых збудаванняСЮ гэтага часу-замак у мястэчку Мiр. Гэта квадратнае СЮ плане збудаванне з выступнымi па вуглах вежамi. Замак быСЮ вельмi добра прыстасаваны да агнястрэльнай абароны. Яго муры мелi два рады байнiц, а вежы былi разлiчаны на стральбу цяжкiх грамат па паСЮночнай i заходняй iенах замка. Асновай абароны замка былi вежы, пабудаваныя дзеля таго, каб веii прыцэльны флангавы агонь. У двары замка меркавалася пабудаваць двух-павярховы палац, але будаСЮнiцтва так i не было скончана. Чаму? Справа СЮ тым, што Мiрскi замак у адрозненнi ад гарадскiх, дзяржаСЮных замкаСЮ быСЮ увесь час уласнай маёмаiю князя iлiнiча, у яго не хапiла грошай i будаСЮнiцтва было спынена. У 1568 г. Мiрскi замак пераходзiць у рукi князеСЮ РадзiвiлаСЮ i тыя дабудоСЮваюць замак.
У пластычным афармленнi Мiрскага замка выкарыстаны самыя простыя, але характэрныя для беларускай готыкi выяСЮленчыя сродкi:гатычная муроСЮка з мураванымi камянямi, падзел стен разнастайнымi па форме нiшамi, арнаментальныя цаляныя паясы. Вакол замка насыпаны земляныя валы, вакол якiх праходзiць вадзяны роСЮ. На поСЮнач ад валоСЮ разбiваецца iтальянскi сад, у якi можна было спуiiцца з другога паверха палаца на спецыяльным драСЮляным мастку.