Асаблівасці гаворкі вёскі Рэчкі
Курсовой проект - Иностранные языки
Другие курсовые по предмету Иностранные языки
?ны шулякі сэдять!
Рубэль: 1) Грашовая адзінка. Ну і дорогі хлеб, стоіт гаж чэтыры тысячы. 2) Тоўстая жэрдка, якой уціскаюць на возе сена, салому, снапы. Положы рубэль на воз, да за сеном поедэм.
Немэц: 1)Немцы; народ, які складае асноўнае насельніцтва Германіі. Помню, немцы до нас прыежджалі на своіх машынах, часто морылі голодом людэй у нашым сэле, бо забэралі ў іх последнее. 2)Нямы чалавек. Ну вон і немэц, слова лішнёго нэ выдавіш!
Коса: 1)Доўгія заплеценыя разам валасы. Ну і Ганя, ну й краса, а за плечыма, глянь, коса. 2)Ручная сельскагаспадарчая прылада, якая складаецца з доўгага загнутага ляза, насаджанага на касільна, і служыць для скошвання травы, збожжа і пад. Коля, наточі косы, да едьтэ, пока сонцэ нэ ўэышло.
Свінка: 1)Віруснае захворванне - запаленне калявушных залоз. А мое, ты думаеш, у детстве нэ болелі? Ек напала свінка, да на ўсех поголоўно!.. Во було!.. 2)Парнакапытная млекакормячая жывёліна, свойскі від якой разводзяць для атрымання сала, мяса, скуры, шчаціння. Нешо наша свінка заболела, трэба ветерінара вызваты, хай побачыт, да ўкола мо якого дасць.
Шыло: 1) Інструмент для праколвання адтулін у выглядзе завостранага стрыжня з дзяржальнам. Як я буду ладыты твое сапожкі, колі ты шыло загубіў? 2) Пра кручкаватага чалавека. Ну ты і шыло, усюду успееш!
Трус: 1)Невялікі хатні грызун сямейства заечых. Заходю сёння до моіх трусоў, а воны як одын полеглі. Пэрэелі, відімо… 2)Баязлівы чалавек, які лёгка паддаецца пачуццю страху. Міша буў вэлікім трусом: всегда і всёго бояўса.
Таратайка: 1)Лёгкая на двух колах павозка. Але ж бач і нэ ломіцца его таратайка, сколька ўжэ год ездыт. 2) Пра чалавека, які вельмі хутка гаворыць. Да помоўчі ты, таратайка, дай хоть слово ўставіты.
Таксама багатая сінаніміка гаворак. Слова есцімае, напрыклад, сінонімыуплетаты, гаматы, дзюбаты, колупаты, вэцкацца, лопаты, пэрты, хрумстаты, тэрэбіты, чамкаты, жраты, пхаты і інш. Слова ісці мае такія сінонімы як, шлындацца, плесцеса, лететы і інш.
Вывад
Такім чынам, гаворкі ў складзе беларускай мовы - гэта адлюстраванне і вынік натуральнага гістарычнага развіцця першапачатковай этнагенетычнай старажытнаўсходнеславянскай і іншай па паходжанню моўнай спадчыны продкаў беларускага народа і структурна-тэрытарыяльнага ператварэння і відазмянення яе ў вусных зносінах яго розных тэрытарыяльных частак. Кожная гаворка характарызуецца значнай разнастайнасцю сваіх асаблівасцей. Аднак якраз у гэтым і заключаецца іх вялікая каштоўнасць для ўстанаўлення паходжання гэтых асаблівасцей і іх гісторыі. Розныя гаворкі захоўваюць рысы, уласцівыя розным этапам гістарычнага развіцця - пачатковыя, завяршаючыя або прамежкавыя формы (Мяцельская, 1973, с.54). Параўнальнае вывучэнне характару і пашырэння суадносных асаблівасцей, формаў іх рэалізацыі ў розных гаворках у супастаўленні з аналагічнымі матэрыяламі з пісьмовых помнікаў дазваляе раскрыць паслядоўнасць развіцця асаблівасцей, іх старыя і новыя формы і нават адкрыць шлях больш далёкага мінулага.
Зусім відавочнай зяўляецца, напрыклад, у галіне фанетыкі беларускай мовы адносна большая архаічнасць окання (і на Івацэвіччыне) ў параўнанні з аканнем. Гэта вынікае не толькі з таго, што аканне не адлюстроўваюць старажытныя ўсходнеславянскія пісьмовыя помнікі, а таксама, у прынцыпе, і помнікі старабеларускай пісьмовай мовы (адзначаюцца ў апошніх толькі выпадкі яго прамога або ўскоснага адлюстравання). Ніяк немагчыма дапусціць змену неадрознівання ў ненаціскным становішчы галосных гукаў [о], [а], [е], што мае месца пры розных відах акання, на іх адрозніванне ў розных лексіка-граматычных умовах, як гэта характэрна пры оканні. Дарэчы адзначыць таксама слушнае заключэнне на падобнай падставе аб адноснай храналогіі акання. Дысімілятыўнае аканне зяўляецца адносна больш складаным і тым самым, безумоўна, больш архаічным (Вайтовіч, 1963, 1968).
Падагульняючы сваю працу…
Спіс літаратуры:
1)Слоўнік беларускіх гаворак Паўночна-Заходняй Беларусі і яе паграніч- ча у 5 тамах/ Мінск, выд. Навука і тэхніка, 1986г., пад рэд. Ф.Ю. Мацкевіча.
)Дыялектны слоўнік Брэстчыны/ Мінск., выд. Навука і тэхніка, 1989г., пад рэд. Г.М. Малажай, Ф.Д. Клімчука.
)Слоўнік Народная лексіка П.У. Сцяцко/ Мінск, выд. Навука і тэхніка, 1970г, пад рэд. М.В. Бірылы.
)Беларуская дыялекталогія: [Вучэб. Дапаможнік для філал. Фак. ВНУ]. - 2-е выд., дапрацаван. і дапоўн. - Мінск: Выш школа, 1980. - 304с., карты.
)Дыялекталогія беларускай мовы: Дапам. / А. А. Крывіцкі. - Мінск: Выш. Школа, 2003. - 294с.
)Мяцельская Е.С. Роля даных сучасных народных гаворак для гісторыі мовы // Рэгіянальныя асаблівасці беларускай мовы, літаратуры і фальклору: Тэз. Дакладаў рэсп. навук. канферэнцыі. Гомель, 1973. С. 54-56
)Мяцельская Е. С., Блінава Э. Д. Беларуская дыялекталогія: Практыкум. - Мн.: Выш. Шк., 1991. - 287с.: карты.
)Вайтовіч Н.Т. Окающе-акающий вокализм в белорусских говорах // Вопросы диалектологии восточнославянских языков. М.: Наука, 1963. С. 102-123.
)Вайтовіч Н.Т. Аб развіцці недысімілятыўнага акання ў беларускіх гаворках //Slaviaorientalis. Rocz.17. 1968. №3. С. 437-441.