Асаблівасці гаворкі вёскі Рэчкі
Курсовой проект - Иностранные языки
Другие курсовые по предмету Иностранные языки
?рэцяй асобы ( вон, воко, вокно, возеро, вольха, вусы, вона, вуліца, вушы і інш.).
) Наяўнасць прыстаўнога [г] (горэхі, гостры, геты, горэшына і інш.).
) Сцяжэнне галосных у склонавых формах прыметнікаў і займеннікаў (весёла, ходяча, молода, сэрэдня, далёка, доўга, светла, сільна, сонна, стара, красіва, тэпла, морозна і інш.).
) Аглушэнне звонкіх зычных на канцы слоў (зуп, люп і інш. ).
) Пераход мяккага [ц] у мяккі [т] (альбо цвёрды [т], як варыянт) у дзеясловах 3-яй асобы множнага ліку цяперашняга часу (моўчать, робять, сэдять, вяжуть, гледять, свішчуть, морозять, носять, светять, колють (колют), вешають (вешают), копают, мэлют, голосять і інш. ).
) Наяўнасць -ты у дзеясловах будучага часу або ў формах інфінітыва (будэм робыты, будэм сэдеты, свістаты, моўчаты, гледеты, ходыты, копаты, ездыты і інш.).
) Назіраецца цеканне (цесто, цесно, цепло, цялё, цёрка і інш.).
) Назіраецца дзеканне перад націскнымі галоснымі (дзёгць, дзежка, дзяцел і інш. ).
) Назіраецца цвёрды [д] перад ненаціскнымі галоснымі (дэтвора, дыван, дыравы і інш. ).
) Вымаўленне галоснага [е] пад націскам у становішчы перад наступным цвёрдым зычным (брызент, інжынер, ветёр і інш.).
) У адз. ліку назоўнікі маюць асобны клічны склон. У гэтым склоне назоўнікі м.р. маюць канчатак - е(-а), -ё, -у(сынку, сыне, браце, деда, Данё ), а назоўнікі ж.р. - канчатак -о(-е) (бабо, Тане і інш. ).
Клічную форму на -о(-е) маюць і падобныя да назоўнікаў ж.р. назоўнікі м.роду (батько, папко і інш. ).
) У 1-ай асобе мн. ліку цяп. часу дзеясловы маюць канчаткі з галосным [о] у канцавым становішчы -імо(-ымо), -емо(-амо) (ходымо, чуемо, носімо, емо, сэдымо і інш. ).
)Адпадзенне ў некоторых словах пачатковых в, г: Ладзё, ладыш.
)Гук ф у традыцыйнай лексіцы замяняецца гукамі п, х, хв: хвартух, пасоля і інш.
) Разам з поўнай формай прыметнікаў, займеннікаў і лічэбнікаў ужываецца кароткая форма: добра печ, нова хата, гэ.
)Канчатак э ў М.с. адз.ліку ў назоўніках з асновай на шыпячыя і р: на дворэ, на пэчэ.
) Канчатак ом у назоўніках м.р. і н.р. у Т.с.: мэдом, светом.
) Канчатак а ў Н.с. мн.ліку ў назоўніках н.р.: котэнята, вокна, поросята, цыпэнята.
) Ужыванне старой, сінтэтычнай формы буд.часу дзеясловаў незакончанага трывання: пісатыму, робітыму.
Слоўнікавы склад гаворкі вёскі Рэчкі
Лексіка прыроды
)Метэаралогія, каляндар: назвы надворя (добрэе, плохее; сухее, мокрэе); характарыстыка атмасферных зяў (хмарэ, облака, дождж, снег, роса, туман, ветрэ); каляндар: суткі і часткі сутак (ранок, дэнь, вэчор, ноч), тыдзень і дні тыдня (нэделя, понэдельнык, вторнік, сэрэда, чэтвэрг, пятныца, субота, воскрэсенне), месяцы (январ, февраль, март, апрэль, май, іюнь, іюль, аўгуст, сентябэр, октябэр,ноябэр, декабэр), поры года ( зыма, вэсна, лето, осэнь).
)Назвы раслін: дрэў (бэроза, дуб, вішня, груша, клён, ліпа, ольха), ягад ( черніка, лухачэ, смородіна, земляніка, клубніка), кветак ( ромашка, ландыш, цюльпан, роза, бархатцы, сенябрінкі).
)Назвы звяроў (ліса, воўк, медведь, зубр), хатніх жывёл (корова, свіння, коза, бык), птушак (ворона, сова, верабей, бусько, ласточка), рыб (шчука, карась, плотка,лінь).
Чалавек і сямя
)Характарыстыка людзей паводле фізічных і духоўных прыкмет (сільны - слаботте, худэча - тоўсты, вундэркінд - дурны, ліса, зазроны, робочі - лентяй).
)Роднасныя адносіны (кроўная роднасць: батько, унук, дед; някроўная роднасць (нэвестка, свёкры, тэсть, швагер).
Вытворчая і сацыяльна-бытавая лексіка
)Назвы поля паводле якасці (торфянік, пэсчанік), пашы (пазбічшэ). Уласныя назвы ўрочышчаў (Цэліна, Старына, Лісіча Горка, Рокіта, Хворошчэнскэе, Сомінскэе, Цыбулька, Пановэ і інш.).
)Працэсы апрацоўкі зямлі (боронованне, окучванне), прылады апрацоўкі зямлі (борона, плуг (сошка, соха), сапка) і ўборкі ўраджаю (копочка, картоплекопалка, лопата).
)Назвы асноўных сельскагаспадарчых і тэхнічных культур (віка, жыто, сеянка, картоплі, буракі, морква), назвы садавіны (яблыко, груша, сліўка), гародніны ( цыбуля, часнык, рэдіска, капуста).
)Лексіка, звязаная з жывёлагадоўляй і птушкагадоўляй. Назвы свойскіх жывёл паводле ўзросту ( порося, свіння; тэля, корова; цыпэня, кура), полу ( качка, качур; свіння, кнур; корова, бык; гусь, гусак; кура, пэтух).
)Назвы хатняга абсталявання і начыння: посуд для страў ( міска, тарелка, кружка) і захавання прадуктаў ( гладышка, слоік, чігун, утятныца, коструля, бочка).
)Назвы ежы (агуьная назва - еда), яе відаў ( па часе прыёму стравы: заўтрак, обед, полднік (полудэнь),вэчэра; па якасці: гарача - холодна, гушча - рэдкэе).
)Назва адзення: мужчынскага (фрэндж, штаны (шаравары), швэдэр, майка, кохта, панталоны (плаўкі), рубашка), жаночага (споныца, сарахван, кімэно, камідзэлька, калготкі), дзіцячага (джынсы, блузка, шорты, туніка), зімовага (шуба, шапка, дублёнка, кожанка,, куфайка), летняга (розлетайка, вэтроўка, шорты); галаўных убораў (кепка, хустка, панама), абутку ( тёпікі, чешкі, сланцы, шлёпкі, ботінкі, красоўкі, туфлі, басаножкі, батільоны, балеткі, сапожкі), упрыгожанняў ( цэпочка, браслет, кольцо, заушніцы).
У гаворцы вёскі Рэчкі зафіксавана не мала цікавых па вымаўленні структуры і лексічным значэнні слоў. Напрыклад, выяўлены шэраг слоў амонімаў:
Локоть: 1) Месца згібу рукі, дзе злучаецца плечавая косць з касцямі перадплечча. Міша ободраў локоть. 2) Мера даўжыні, роўная прыблізна 0,5м. Доска була малой, прімерно коло двух локтей дліной.
Шуляк: 1) Драпежная птушка. Учора шуляк двух цыпенят украў. 2) Някемлівы чалавек. Шуляк з шулякоў, як такэе можна було пропустыты!? 3) Слаба звіты, мяккі качан капусты. Хотела даты тобе добры качан капусты, да дэ там - о?/p>