Historia chrześcijaństwa
| Вид материала | Документы |
- Historia literatury rosyjskiej, 34.8kb.
- Socratis scholastici historia ecclesiastica, 4935.4kb.
- История готов historia gothorum пролог, 280.28kb.
- Лекция История, как наука. Древняя Русь, 213.39kb.
- История бриттов historia brittonum, 715.24kb.
- 1. Предмет, содержание и функции дисциплины «Отечественная история» История (греч., 518.26kb.
Historia chrześcijaństwa
ссылка скрыта powstało w I połowie ссылка скрыта w rzymskiej prowincji Judei wśród wyznawców ссылка скрыта, jako wynik działalności ссылка скрыта. W okresie silnych napięć politycznych i społecznych na terenie ссылка скрыта pojawiło się wielu charyzmatycznych nauczycieli i ссылка скрыта często uważanych przez swoich uczniów za oczekiwanego ссылка скрыта. (ссылка скрыта naliczył ich ponad 10). ссылка скрыта również występował jako wędrowny kaznodzieja i podobnie jak pozostali skupiał wokół siebie uczniów i wyznawców (wśród których wyróżnił 12 ссылка скрыта). Według źródeł chrześcijańskich znał on ссылка скрыта. Jezus rozpoczął swą działalność publiczną około trzydziestego roku życia. Przez trzy lata głosił nauki między ссылка скрыта a ссылка скрыта, zyskując wśród ludu sławę mędrca i uzdrowiciela. Skazany na śmierć przez rzymskiego urzędnika - prokuratora (gubernatora) Judei ссылка скрыта umarł w ссылка скрыта być może w ссылка скрыта albo w ссылка скрыта roku. Uczniowie przekonali się wówczas, że Jezus nie był mesjaszem w sensie żydowskim (to znaczy wyzwolicielem Żydów spod rzymskiej okupacji), lecz część z nich pod wpływem tajemniczego zniknięcia jego ciała i opisanego w ссылка скрыта doświadczenia osobistego kontaktu z cudownie ссылка скрыта Jezusem poczęła oczekiwać jego ponownego przyjścia i obiecanego udziału w zbawieniu. Zmartwychwstanie było od początku centralną tezą wiary chrześcijańskiej i motywem działania pierwszych chrześcijan.
Brak dokumentów historycznych (oprócz pism chrześcijańskich) uniemożliwia dokładniejsze odtworzenie pierwszych lat kształtowania się wspólnoty wyznawców Jezusa. Zgodnie z ссылка скрыта wspólnota uzyskała umocnienie w wierze w święto ссылка скрыта (ссылка скрыта), kiedy upłynęło 50 dni od ukazania się uczniom Jezusa. Wg ссылка скрыта na uczniów zstąpił ссылка скрыта w postaci widzialnych języków ognia, udzielając uczniom mocy do głoszenia ссылка скрыта o zmartwychwstaniu Jezusa. Wtedy uformowała się pierwsza wspólnota chrześcijańska w Jerozolimie wokół ссылка скрыта, której przewodził Kefas, czyli ссылка скрыта. W ссылка скрыта r. po upadku antyrzymskiego ссылка скрыта i wypędzaniu Żydów z tego miasta wspólnota ta upadła. Pierwsi chrześcijanie wywodzący się z Żydów zachowywali przepisy ссылка скрыта; między innymi ссылка скрыта. Ponadto na pamiątkę Jezusa praktykowali ссылка скрыта i ссылка скрыта zwaną "łamaniem chleba". Z późnego judaizmu zostały zaczerpnięte takie wierzenia jak: istnienie ссылка скрыта czy ссылка скрыта.
Rozprzestrzenienie się nowej wiary było początkowo związane z istniejącą na ссылка скрыта ссылка скрыта, wśród której pozyskiwano nowych wyznawców. Diaspora od dawna była silnie zhellenizowana - to właśnie z niej wywodzący się badacze ссылка скрыта, dokonali przekładu na grekę (ссылка скрыта), a ссылка скрыта powiązał judaizm z ówczesnymi prądami filozoficznymi. Te pierwsze lata kształtowania się nowej religii zwane są "pierwotnym" lub "wczesnym chrześcijaństwem."
Kilka lat po śmierci Jezusa chrześcijaninem stał się ссылка скрыта (zwany później Pawłem), początkowo zagorzały prześladowca nowej religii. ссылка скрыта opisuje, że gwałtowna przemiana jakiej doznał Szaweł dokonała się na wskutek spotkania ze zmartwychwstałym ссылка скрыта. Prawdopodobnie około ссылка скрыта roku, a więc mniej więcej kilka lat po śmierci Jezusa, przybył do Jerozolimy i tu poznał ссылка скрыта i ссылка скрыта, po czym rozpoczął pracę misyjną w diasporze i wśród pogan. W wyniku jego działalności, a także misyjnych podróży św. Piotra, św. Jana Ewangelisty i innych chrześcijaństwo znajdywało wyznawców poza Palestyną - w ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, także w ссылка скрыта. Jeszcze większe znaczenie dla rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa miały poglądy teologiczne Pawła oraz określone w jego listach (które stanowią istotną część kanonu ссылка скрыта zasady doktrynalne i etyczne, które stały się wspólną podstawą wiary chrześcijańskiej, opartej na przewadze łaski nad uczynkami, filozoficznie pojmowanej Miłości (której wyrazem była śmierć Jezusa) nad żydowskim Prawem oraz na kulcie Jezusa Chrystusa - zbawiciela ukrzyżowanego i zmartwychwstałego.
Pierwsi wyznawcy Jezusa praktykowali wspólnotę dóbr i nazywali siebie "świętymi". Następnie, w drugim ważnym ośrodku chrześcijaństwa, ссылка скрыта w użycie weszło określenie chrześcijanie (z ссылка скрыта 'należący do Pomazańca (tj. do Jezusa Chrystusa)'. Większy konflikt w łonie wspólnoty nastąpił już ok ссылка скрыта r. z powodu sporów, w jakim stopniu prawo mojżeszowe obowiązuje nowych adeptów wywodzących się spośród Greków, Rzymian i innych ludów ссылка скрыта. Według ссылка скрыта (rozdz. 15) konflikt został rozwiązany poprzez dekret apostołów zwalniający chrześcijan pogańskiego pochodzenia z konieczności ссылка скрыта i ograniczający nakazy do niejedzenia mięsa ofiarowanego bożkom oraz unikania spożywania krwi. ссылка скрыта, kierowani przez ссылка скрыта, utrzymali jednak zachowywanie żydowskiego Prawa; z tej tradycji wywodziły się późniejsze odłamy ссылка скрыта i ссылка скрыта którzy odcinali się od "ortodoksyjnego" pogańskiego chrześcijaństwa.
Innym kierunkiem przeciwstawnym zarówno judeochrześcijaństwu, jak i chrześcijaństwu Pawłowemu był ссылка скрыта, łączący elementy chrześcijańskie z praktykami pogańskimi i ссылка скрыта. Różne sekty gnostyckie przyjmowały różne wersje nauki o wyzwoleniu duszy z ciała poprzez ezoteryczną wiedzę. W opozycji do gnostyków i judeochrześcijan kształtowały się struktury organizacyjne głównego nurtu chrześcijaństwa, który określono terminem - katolicki(powszechny). Kształtowały się też struktury władzy, które na samym początku nosiły wyraźny służebny charakter. Po śmierci apostołów gminy chrześcijańskie ustaliły zasadę jednoosobowego przywództwa biskupa. Na przełomie I/II wieku znane były trzy struktury władzy (usługiwania) w Kościele: ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта. Wzrastało znaczenie zboru rzymskiego, po męczeńskiej śmierci w stolicy apostołów Piotra i Pawła.
Początkowo nauczanie chrześcijańskie było przekazywana ustnie, ale w miarę ekspansji geograficznej powstała konieczność spisywania dokumentów. Pierwszym autorem chrześcijańskim był prawdopodobnie ссылка скрыта, którego listy kierowane do poszczególnych gmin, rozsypanych po całym wybrzeżu Morza Śródziemnego, zachowały się do dziś. Siedem z nich wszyscy badacze uważają za autentyczne - pochodzą one z okresu miedzy rokiem ссылка скрыта a ссылка скрыта. Spisywano także - z powodu odchodzenia naocznych świadków - mowy i opisy czynów Jezusa (ссылка скрыта). Pisma uznane później za kanoniczne zostały spisane w 2 poł. I wieku, chociaż niektóre listy są czasem datowane na początek II wieku. Proces kształtowania się kanonu trwał ponad 250 lat. W IV wieku ustalono ostateczny kanon świętych ksiąg chrześcijańskich, który otrzymał później nazwę ссылка скрыта, i który razem z żydowskimi świętymi księgami ссылка скрыта tworzył ссылка скрыта, czyli Pismo Święte.
Najważniejsze wspólnoty chrześcijańskie w tamtym okresie to – oprócz Judei – ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта i ссылка скрыта. Tam, gdzie liczba chrześcijan była znaczna biskupstwa przybierały tytuł ссылка скрыта, lub stolic apostolskich. W II i III wieku znane już były patriarchaty w Antiochii, Aleksandrii i Rzymie. Później dołączyły jeszcze patriarchaty w Konstantynopolu (ссылка скрыта r.) i Jerozolimie (ссылка скрыта r.), tworząc tak zwaną Pentarchię: ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта i ссылка скрыта. Z czasem rosło znaczenie biskupów stolicy imperium - Rzymu, którzy zaczęli rościć sobie pretensje do prymatu, motywując je pierwszeństwem św. Piotra wśród apostołów i uznając Piotra za założyciela gminy chrześcijańskiej i pierwszego biskupa Rzymu. W ссылка скрыта-ссылка скрыта w. zaczęła się również kształtować ссылка скрыта i ссылка скрыта, której wyrazem były pisma Ojców Apostolskich, oraz ссылка скрыта, ссылка скрыта (ссылка скрыта i inni ссылка скрыта).
^
Okres prześladowań
Prześladowania początkowo miały lokalny charakter i były często wynikiem sporów chrześcijan z władzami żydowskimi. Sytuację zmieniła działalność misyjna Kościoła prowadząca do rozpowszechnienia się chrześcijaństwa wśród pogan. Pierwszą falę prześladowań chrześcijan wiąże się z pożarem Rzymu w ссылка скрыта r., o podpalenie którego ссылка скрыта ссылка скрыта oskarżył chrześcijan. W wyniku prześladowań, które trwały do śmierci władcy w ссылка скрыта r. wielu rzymskich chrześcijan (kampania nie objęła prowincji) poniosło okrutną śmierć rzucani na arenach dzikim zwierzętom, albo paleni żywcem.
Druga fala prześladowań wiąże się z imieniem cesarza ссылка скрыта (ссылка скрыта-ссылка скрыта). Chrześcijanie byli wtedy skazywani pod pretekstem “ateizmu”, czyli nieskładania ofiar bogom. Zarzucano im również rzekomą wrogość wobec ludzi, tajne stowarzyszanie się, orgie, uprawianie zbrodniczej magii i czczenie osła. Wrogie nastroje były rozpowszechnione wśród ludów pogańskich Imperium i prześladowania spotykały się ze zrozumieniem i poparciem. Na Wschodzie, a zwłaszcza w ссылка скрыта, gdzie popularny był boski kult cesarza chrześcijaństwo oznaczało przestępstwo polityczne i tam prześladowania były szczególnie nasilone. Akce władz ograniczył ссылка скрыта (ссылка скрыта-ссылка скрыта), który nakazał karać chrześcijan, lecz tylko tych, którzy na procesie odmówili składania ofiar bogom. Trajan zabronił także uwzględnienia anonimowych donosów oraz śledzenia chrześcijan. Dlatego te prześladowania dotykały głównie biskupów oraz poszukujących męczeństwa członków sekty ссылка скрыта. Nie zawsze też skazywano chrześcijan na śmierć, ale czasem też na przymusowe roboty w kopalniach i kamieniołomach albo zasłanie.
Prześladowania nie zmniejszały, a nawet zwiększały liczbę przyjmujących nową wiarę. Wśród ludzi wykształconych większy wpływ miały liczne antychrześcijańskie pisma, których autorzy (ссылка скрыта, ссылка скрыта) oskarżali chrześcijan o fałszowanie prawdziwej (tj. greckiej) nauki, naiwne zabobony i krytkowali chrześcijański tryb życia. W celu przeciwstawienia się tej krytyce powstała liczna literatura tzw. apologetyczna. Najwybitniejszymi apologetami byli ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта, ссылка скрыта.
Jednocześnie nastąpił rozwój heterodoksyjnych ruchów religijnych. Obok wspomnianych montanistów, zalecającym wyrzekanie się małżeństwa i dążenie do męczeńskiej śmierci były to różne sekty ссылка скрыта: zwłaszcza ссылка скрыта (uczniowie ссылка скрыта), ссылка скрыта (uczniowie ссылка скрыта) i ссылка скрыта (uczniowie ссылка скрыта). Dużą popularność zdobyła dualistyczna, synkretyczna nauka ссылка скрыта – ссылка скрыта, która uznawała naukę Jezusa na równi z nauką ссылка скрыта i ссылка скрыта za część prawdziwej ссылка скрыта. Tajemniczość relacji między osobami boskimi zainspirował wiele sporów: ссылка скрыта (ссылка скрыта) głosili, że Jezus Chrystus był adoptowanym, a nie zrodzonym synem Boga, ссылка скрыта (patrypasjaniści, sabelianie) utrzymywali, że Bóg objawił się światu w różny sposób, raz jako Ojciec, raz jako Syn. Te spory spowodowały konieczność oddzielenia prawdziwej wiary od herezji, co w konsekwencji doprowadziło do umocnienia hierarchii ссылка скрыта, która wzięła w swoje ręce nie tylko zarządzanie gminami chrześcijańskimi, ale także głoszenie prawd wiary, czuwanie nad jej czystością, a także nad dyscypliną i przestrzeganiem wzorca życia chrześcijańskiego. Ruchy heterodoksyjne tworzyły własne kościoły chrześcijańskie, albo negowały rolę hierarchii.
W III wieku powstały tzw. szkoły katechetyczne, które miały przygotowywać katechumenów do chrztu, ale zapoczątkowały także systematyczne studia teologiczne oraz filozoficzne. Najwybitniejsze były szkoły ссылка скрыта i ссылка скрыта. Aleksandria, która stanowiła ważny ośrodek kultury greckiej z bibliotekami i szkołami pogańskich oraz żydowskich filozofów wydała pierwszych filozofów chrześcijańskich: ссылка скрыта oraz ссылка скрыта.
Ponowny wybuch prześladowań wiąże się z cesarzami ссылка скрыта (ссылка скрыта-ссылка скрыта) i ссылка скрыта (ссылка скрыта-ссылка скрыта). Septymiusz Sewer, początkowo tolerancyjny, miał wrogo nastawić się do chrześcijan w ссылка скрыта kiedy to odmówili uczestniczenia w obchodach dziesięciolecia jego rządów (tzw. decennalia). Przypuszcza się, że cesarz Septymiusz wydał wtedy edykt przeciw chrześcijaninom obowiązujący w całym państwie, nie ma to jednak większego poparcia w źródłach. Prześladowamia Sewera objęły przede wszystkim ссылка скрыта i ссылка скрыта.
Kolejny dręczyciel, cesarz ссылка скрыта, występując jako mściciel zamordowanego w ссылка скрыта roku ссылка скрыта (który chrześcijaninom sprzyjał), w prześladowanich skupił się głównie na pałacu cesarskim. Ucierpieli przede wszystkim członkowie dworu i wysocy urzędnicy.
W ссылка скрыта roku zostaje wydany pierwszy edykt godzący w ogół chrześcijański. Wydawca tegoż, cesarz ссылка скрыта (ссылка скрыта-ссылка скрыта), nakazał w nim wszystkim mieszkańcom Imperium złożenie ofiar rzymskim bogom, na czym opierać miało się wydawanie specjalnego zaświadczenia zwanego libellus. Cesarz liczył na wzmocnienie przezeń jedności swojego państwa; było ono wtedy co rusz atakowane i wstrząsane wojnami domowymi. Dla wykonania edyktu powołano specjalne komisje, wydające owe zaświadczenia, którego brak prowadził do uwięzienia i procesu. Wprowadzanie zasad edyktu zależało głównie od gorliwości lokalnych władz; najbardziej zacielke wdrażano edykt w ссылка скрыта i ссылка скрыта. Prześladowania podzieliły chrześcijan na męczenników, którzy ponieśli śmierć, wyznawców, którzy odmówili złożenia ofiary ale przeżyli oraz upadłych (lapsi), którzy zostali złamani i - często w wyniku tortur i groźby śmierci - oddali cześć pogańskim bóstwom. Później w kręgach chrześcijan nastąpiła dyskusja, która doprowadziła do przyjęcia zasady ponownego przyjmowania odstępców (wbrew ссылка скрыта, którzy domagali się nieprzyjmowania “upadłych”). Prześladowania te zakończyła śmierć ссылка скрыта pod Abrittus (obecnie ссылка скрыта w ссылка скрыта) w ссылка скрыта.
Kontynuował politykę prześladowań za pomoca edyktów cesarz ссылка скрыта (ссылка скрыта-ссылка скрыта), który dążył do powrotu dawnych zwyczajów i relgii rzymskich. Za największe zagrożenie w tych działańiach uznał chrześcijaństwo, toteż wystawił dwa edykty godzące bezpośrednio w tą grupę. Pierwszy, ogłoszony w ссылка скрыта, zabraniał chrześcijanionom zgromadzeń na cmentarzach, nakazywał też zamknięcie kościołów. Kolejny edykt z ссылка скрыта nakazywał natychmiastowe karanie śmiercią każdego kto nie złożył ofiary rzymskim bogom; chrześcijaninom z wyższych warstw konfiskowano majątek. Edykty Waleriana zakazały kultu chrześcijańskiego (do tej pory karano tylko za odmowę kultu pogańskiego). Szczególnie krwawe prześladowania trwały w Afryce i Egipcie; zginęli wtedy święci ссылка скрыта i biskup rzymski ссылка скрыта. Po śmierci Waleriana edykty zostały cofnięte przez jego syna ссылка скрыта, który uważał, że konflikty religijne powinny walczyć ze soba na polu idei a nie w rękoczynach. Kościół został uznany jako instytucja a cesarz namawiał biskupów do dochodzenia swych praw po nie dawnych przreśladowaniach; chrześcijanie zaczęli znów uczestniczyć w życiu państwowym i urzędniczym. Nastąpił okres 40-letniego rozejmu w walce pogańskiego państwa z chrześcijaństwem.
Druga połowa III wieku jest okresem burzliwej ekspansji chrześcijaństwa, zwłaszcza na Wschodzie. Chrześcijańskie stają się nie tylko miasta, ale także wsie. Najważniejszym ośrodkiem staje się Egipt, gdzie powstaje ruch ссылка скрыта, Syria i Azja Mniejsza. Chrzęscijaństwo przekracza granice cesarstwa. Terenem misji staje się ссылка скрыта, w której król ссылка скрыта zezwala na powstanie Kościoła i spełnianie kultu. Misjonarze docierają także do Indii. Pierwszym krajem chrześcijańskim staje się w ссылка скрыта roku ссылка скрыта, gdy misjonarz ссылка скрыта zyskuje poparcie króla ссылка скрыта. Chrześcijaństwo rozwija się także w Italii (zwłaszcza w Rzymie) i Afryce.
Ostatni akt prześladowań nastąpił za cesarza ссылка скрыта (ссылка скрыта-ссылка скрыта), który próbując uratować upadające imperium rzymskie poprzez kult władzy cesarskiej połączył motywy polityczne z filozoficznymi. Wykorzystał mianowicie niechęć do chrześcijan ссылка скрыта szkoły filozoficznej sprzymierzonej z pogańskimi kapłanami. Edyktem z ссылка скрыта nakazano wszystkim żołnierzom i urzędnikom złożyć bóstwom ofiarę pod groźbą usunięcia z stanowisk. Odmowa złożenia ofiary pociągać miała za sobą utratę przywilejów stanowych albo obrócenie w niewolnictwo; wszystkich chrześcijan uznano za niezdolnych do spełnienia aktów prawnych. Edykt z ссылка скрыта nakazał zniszczenie świątyń chrześcijańskich, konfiskatę i spalenie ksiąg świętych; surowo zabraniał też gromadzenia się chrześcijan. Początkowo nie przewidywano karania śmiercią, ale od ссылка скрыта roku, kiedy nakazano wszystkim chrześcijanom złożenie ofiar pogańskich wielu chrześcijan wystąpiło aktywnie przeciw władzy ponosząc męczeńską śmierć. Prześladowania przerwał częściowo ссылка скрыта z ссылка скрыта roku, a w pełni tak zwany ссылка скрыта z ссылка скрыта roku wydany przez współcesarzy ссылка скрыта i ссылка скрыта. Konstantyn postanowił pójść dalej i uczynić chrześcijaństwo składnikiem ideologii państwowej: na sztandary wojska i monety wprowadził monogramy Chrystusa, biskupom przyznał uprawnienia urzędników państwowych, budował kościoły chrześcijańskie, a w ссылка скрыта roku ogłosił ссылка скрыта urzędowym dniem odpoczynku. Mariaż państwa z religią chrześcijańską przypieczętowała decyzja wyłączenia nieprawowiernych chrześcijan z edyktu tolerancyjnego. Odtąd protektorem wiary chrześcijańskiej był cesarz i władza państwowa.
ссылка скрыта
ссылка скрыта
ссылка скрыта