Байғабылова нұРГҮЛ Қажымұратқызы
| Вид материала | Диссертация |
1 2
ЗАКЛЮЧЕНИЕ
В результате проведенного исследования нами сделаны следующие выводы и предложения:
1. В целом анализ деятельности иностранных компаний в Казахстане позволяет выделить следующий ряд сложившихся тенденций: 1) концентрация транснационального капитала в минерально-сырьевом комплексе обусловлена тем, что в условиях глобализации сложилось новое международное разделение труда, согласно которому Казахстан рассматривается как крупный поставщик сырья, в частности углеводородного, 2) ограничен доступ к информации о деятельности иностранных ТНК, налицо низкая прозрачность информации. Общий характер предоставляемой информации свидетельствует о том, что ТНК с нежеланием демонстрируют истинное положение дел. В первую очередь это касается экономических показателей, в том числе себестоимости продукции, размеров прибыли корпораций, а также о качестве проводимых мероприятий по охране окружающей среды, 3) остается нерешенной проблема, касающаяся деятельности ТНК и соблюдения прав человека. Так, механизм признания, соблюдения и защиты прав человека в Казахстане недостаточно эффективно развит. В настоящее время эксперты отмечают недостаточное количество сильных независимых профсоюзов, нет сплоченного движения зеленых и мощного движения в защиту прав потребителей, 4) иностранные инвесторы не всегда придерживаются заявляемых ими высоких экологических стандартов. Незначительные штрафы, которые компании выплачивают за загрязнение окружающей среды, растворяются в республиканском бюджете и практически не идут на решение экологических проблем. При этом действующие технологические схемы все менее вписываются в экосистемы регионов.
2. В результате, учитывая достаточно широкий спектр возможного негативного воздействия ТНК на экономику и безопасность государства с одной стороны и современные возможности ТНК с другой, следует разработать эффективную систему, позволяющую обеспечивать сбалансированное распределение выгод. Хотя это представляется достаточно трудным.
Представляется, что для оперативного решения этих проблем Казахстану необходимо осуществить структурное реформирование своей экономики c одновременным построением структуры рынка, в основе которого могла бы лежать организационная структура транснациональной корпорации (американского типа) с вертикальной и горизонтальной интеграцией различных отраслей в рамках иерархии.
3. В настоящее время процесс интернационализации производства приобретает новые черты и оказывает существенное влияние на окружающую среду, а также на социальную, экономическую и политическую жизнь страны.
Современный этап интернационализации отечественного производства, способен не только восстановить национальную экономику, но и создать конкурентоспособную среду. Потому сегодня требуется активный поиск нового соотношения сил, новой философии отношений, подталкиваемые растущими масштабами национального и привлекаемого капитала.
4. В условиях глобализации и полной открытости экономики ТНК активно внедряются в экономику Казахстана, в настоящее время владельцами 75% всех крупных корпорации страны являются иностранные инвесторы, что позволяет сделать вывод об угрозе экономической безопасности страны.
Казахстан, как страна, принимающая капитал, может использовать разнообразный комплекс эффективных инструментов контроля за деятельностью ТНК. Однако, на наш взгляд, сегодня необходима продуманная программа взаимодействия с транснациональными игроками. Поскольку ТНК не всегда считаются с интересами принимающей стороны, то для получения максимальной выгоды от притока ПИИ в страну правительство должно выработать четкую программу взаимодействия с иностранными инвесторами для расширения их связей с национальными производителями.
5. При разработке программы Казахстан должен руководствоваться главными принципами - максимально эффективно использовать себе во благо все те выгоды от привлечения ПИИ и минимизировать негативные последствия их деятельности, посредством расширения связей с иностранными инвесторами, используя их зарубежные сети сбыта продукции, преодолевая узость казахстанского рынка и обеспечивая высокие темпы прироста экспорта. Реализация такой программы должна будет обеспечивать необходимый паритет между собственными стратегическими целями, проблемами социально-экономического развития и интересами ТНК в национальной экономике.
6. В основе нового подхода с одной стороны, стоит привлечение иностранного капитала, но уже на базе высококвалифицированной рабочей силы и инновационной деятельности, с использованием малых и средних предприятий в качестве смежников и субпоставщиков для филиалов ТНК, предотвращая социальные конфликты, обеспечивая экологическую и другие формы безопасности страны. Укрепление позиций местных поставщиков может, в свою очередь, привести к перетоку осязаемых и неосязаемых активов в остальную часть экономики принимающей страны и способствовать динамичному развитию предпринимательского сектора.
7. Зарубежные фирмы на рынке преследуют цель - доступ к источникам сырья Казахстана и расширение рынков сбыта для обработанной продукции, а для самого Казахстана необходимо, прежде всего, необходимо закрепиться на мировых рынках, вывозя за пределы собственный капитал и формируя новые типы интернационализированных производств за рубежом. Казахстану предстоит пройти этап метаморфозы перевоплощения национальных компаний из интернациональных, дислоцированных в стране, в транснациональные.
Список опубликованных работ по теме диссертации:
1. Транснациональные корпорации на современном этапе развития мирохозяйственных связей //Вторые Рыскуловские Чтения: материалы МНПК. Часть 2. - Алматы, 2007. - С. 61-62. – 0,2 п.л.
2. ТНК: Социально-экономические последствия для стран-реципиентов. Третьи Рыскуловские чтения.// Материалы международного научного форума. Часть 2. - Алматы, Экономика, 2008. – С. 523-526. – 0,2 п.л.
3. Становление интернационализированных производств в Республике Казахстан// МНПК «Стратегические приоритеты Казахстана под прессом мирового финансового кризиса и развертывания процессов глобализации». - Астана, ЕНУ им. Л.Н.Гумилева, 2008 - С. 73-77. – 0,2 п.л.
4. Трансұлттық Корпорациялар дамуының қазіргі замандағы бағыты: оң және теріс әсері. // ҚазЭУ Хабаршысы , 2008, № 5. – С. 353-358. – 0,3 п.л.
5. К вопросу о параметрах интернационализированности казахстанской экономики // Вестник ЕНУ им. Л.Н.Гумилева, Астана, 2008, № 2. – С. 266-268. – 0,18 п.л.
6. Интернационализация производства и проблемы обеспечения экономической безопасности Республики Казахстан // ҚазЭУ Хабаршысы, 2008, № 2. – С. 266-269. – 0,2 п.л.
7. Тенденции транснационализации производства и капитала в Казахстане // Четвертые Рыскуловские Чтения: материалы МНПК. Часть 2. – Алматы, 2009. - С. 206-214. – 0,5 п.л.
ТҮЙІНДЕМЕ
Байғабылова Нұргүл Қажымұратқызы
Халықаралық шаруашылық байланыстар жаһандануының жағдайында интернационалданған өндірістердің дамуы (Қазақстан Республикасының материалдары бойынша)
08.00.14 – әлемдік шаруашылық және халықаралық экономикалық қатынастар
Жұмыстың мақсаты: Қазақстан экономикасында интернационалданған өндірістердің қалыптасуының қажеттілігіне және маңыздылығына теориялық негіздеме беру, олардың даму параметрлерін көрсету, және осы үрдісті жетілдіру бағыттарын әзірлеу болып табылады.
Көзделген мақсатқа сәйкес төмендегідей мәселелер шешілді:
- заманауи теорияларды зерттеу мен халықаралық тәжірибені сараптау негізінде өндірісті интернационализациялаудың экономикалық мазмұнын анықтау;
- Қазақстандағы интернационалданған өндірістердің қалыптасу үрдісі мен даму сатыларын зерттеу, олардың ерекшеліктері мен заңдылықтарын анықтау;
- нарық жағдайында күмәнсіз бәсекелік артықшылығы бар вертикалды –интеграцияланған компанияларды құру арқылы экономиканы реформалаудың қажеттілігі мен маңыздылығын негіздеу;
- Қазақстандағы интернационалданған өндірістердің негізгі даму жолдарын белгілеу;
- нарықтардың және отандық компаниялардың интернационалдану үрдістерінің негізгі траекторияларын айқындау, республикадағы өндірістің интернационалдану дәрежесін бағалау;
Зерттеудің объектісі ретінде әлемдік шаруашылықтардың, негізінен, Қазақстан Республикасының интернационалдаған өндірістері алынған.
Интернационалдану үрдісіне, шетелдік капитал үлесі бар корпоративті ірі кәсіпорындардың даумын қамтамасыз етуші шарттардың дамуына байланысты туындайтын қатынастар осы ғылыми зерттеудің мәні болып табылады.
Халықаралық іскерліктің, халықаралық экономиканың, ТҰҚ және т.б. экономикалық теория мәселелері бойынша жазылған экономикалық ғылымның, шетелдік және отандық ғалымдардың классикалық еңбектері зерттеудің теориялық және методологиялық негізін құрады.
Интернационалданған өндірістерді қалыптастыру және дамытудың негізгі бағыттарын әзірлеу және олардың салалық ерекшеліктерін сипаттайтын, айрықша көрсеткіштеріне негіздеме беру зерттеудің ғылыми жаңашылдығы болып табылады.
Қорғауға шығарылатын негізгі мәселелер:
- өндірістердің транснационалдану және интернационалдану, сондай–ақ, интернализациялануы туралы толық және терең мағлұмат беру, жане жаһандану жағдайында өндірісті интернационалдану үрдісін тарату ерекшеліктерін негіздеу;
- «өмірлік цикл» теориясына сәйкес, интернационалданған өндірістердің даму үрдісін блок–сұлба ретінде әзірлеу, сондай–ак, Қазақстандағы интернационалданған корпоративті компанияларды қалыптасу дифференциация бойынша ұсыныстарды негіздеу.
- сандық және сапалық деңгейі мен ТҰҚ тың экономикаға ену диапазонын қалыптастыру, және оның салалық ерекшеліктерін анықтау;
- Қазақстан Республикасының интернационалданған өндірістері негізі ретінде жаһандану құрылымының қалыптасу процесінің негізгі бағыттарын айқындау;
- жаһандану кезеңде интернационалды өндірісті теориалық және методикалық тұлғада зерттеу форматын ұсыну және де оны экономикада қолдануын іске асыру.
Әлемдік шаруашылықта, негізінде, Қазақстан Республикасында, интернационалданған өндірістердің даму мәселелерінің теориялық зерттеу аясы жүйелік талдау негізінде осы жұмыс аясында кеңейтілгені әзірлемелердің теоретиялық құндылығын құрайды.
Ұлттық экономиканың бәсекелестік қабылетін көтеру мақсатында инттернационалданған корпорациялардың жұмысын реттеу барысында мемлекеттік органдар осы жұмыстағы ұсыныстар мен кеңестерді қолдана алатындығы зерттеудің тәжірибелік маңыздылығын қалыптастырады.
Зерттеу нәтижелерін сынау және қолданысқа енгізу. Зерттеудің негізгі мазмұны мен нәтижелері келесі халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияларда жарияланған: «Екінші Рысқұлов Оқулары» халықаралық ғылыми форум (Алматы, 2007); «Үшінші Рысқұлов Оқулары» (Алматы, 2008); «Төртінші Рысқұлов Оқулары» (Алматы, 2009); «Жаһандану үрдістерін кеңейту және әлемдік қаржылық дағдарыс қысымында Қазақстанның статегиялық артықшылығы» Астана, 2008).
Зерттеудің ғылыми мазмұны мен негізгі тұжырымдары, ұсыныстары «Данон Казахстан» ЖШС қызметіне, Produits Laitiers Frais Est Europe Danone SAS (Франция) компаниясының қызметіне енгізілген.
Зерттеу нәтижелерін жариялау. Диссертация тақырыбы бойынша 7 ғылыми еңбек жазылды, оның ішінде, ҚР БҒМ ғылым және білім аясындағы бақылау жөніндегі Комитетпен ұсынылған басылымдарда 3 мақала, ал халықаралық тәжірибе конференцияларында 4 мақала жарияланды.
ABSTRACT
Baigabylova Nurgul Kazhymuratkyzy
Development of internationalized productions in world economy conditions
(on materials of Republic of Kazakhstan)
08.00.14 – World Economy and International Economic Relations
The aim of this work is the theoretical prove for the necessity and feasibility of the internationalized production formation in the economy of the Republic of Kazakhstan, review of its development parameters in Kazakhstan and also the development of theoretical and methodological framework for the regulation of this process.
According to the set goal, there has been defined the following set of research objectives:
- based on a study of contemporary theories and analysis of international experience identify the economic essence of the production internationalization;
- explore the process of formation and development stages of internationalized production in Kazakhstan, identify their characteristics and patterns ;
- justify feasibility and inevitability of industry reform based on creation of vertically integrated companies with obvious competitive advantage in current market conditions;
- outline the main ways of internationalized production development in Kazakhstan and reveal the main path of domestic markets and companies internalization and internationalization;
- estimate the degree of production internationalization in the country and its impact on macroeconomic benefits of Kazakhstan's economy.
The objects of the study were internationalized productions in the world economy and particularly in the Republic of Kazakhstan.
The subject of the study are relations between the establishment of a process of production internationalization and environment development, which provides for operation of large corporate enterprises with foreign capital share.
Theoretical and methodological basis for the study were the works of classical economic theory, the scientific works of foreign and domestic scientists on common problems of economic theory, international economy, international business, TNC, etc.
Scientific novelty of the research is developing of the main trends of formation and development of internationalized production and justification of their specific targets, characterizing their industry features.
The main provisions of the presentation:
- clarifying and deepening of provisions of internalization, internationalization and transnationalization of production;
- rationale for characteristics of production internationalization deployment process in the context of globalization;
- development of production internationalization process flowchart in accordance with terms of the “life cycle” theory;
- rationale for the proposal to differentiate the formation of corporate internationalized companies in Kazakhstan.
Theoretical significance of the work based on system analysis consists of extended theoretical study of the development of internationalized production in the world economy, and in particular in Republic of Kazakhstan.
The practical significance of the study is that it contains the proposals and recommendations that can be used by public authorities in regulating internationalized corporations to enhance the competitiveness of the national economy.
Testing and implementation of research results. The main provisions and results of the study were reported at international scientific conferences, including: the International Scientific Forum “Second Ryskulov Readings” (Almaty, 2007); “Third Ryskulov Readings” (Almaty, 2008); “Fourth Ryskulov Readings” (Almaty, 2009); “The strategic priorities of Kazakhstan under the pressure of the global financial crisis and deployment of processes of globalization” (Astana, 2008).
The scientific status, the main conclusions and proposals of the study have been introduced to the activities of LLP “Danone Kazakhstan”, a representative of Produits Laitiers Frais Est Europe Danone SAS (France).
Publication of the research results. On the topic of the thesis 7 scientific papers were published, including 3 articles in journals recommended by the committee of education and science MOES, 4 articles were presented in the international scientific and practical conferences.