Выполняются инвестиционные программы или о тарифной политике в городе Балхаш 14 Пошла вода в хранилище 14
| Вид материала | Обзор |
- Республики Казахстан "Об охране озера Балхаш", 351.39kb.
- Электронное научное издание «Труды мэли: электронный журнал», 184.18kb.
- Программа "чистая вода" на 2011 2017 годы паспорт федеральной целевой программы "Чистая, 535kb.
- Отчёт о выполнении плана мероприятий по проведению Международного дня водных ресурсов, 73.27kb.
- Информация об оказании услуг в сфере теплоснабжения потребителей, 44.53kb.
- Комитета Совета Федерации по природным ресурсам и охране окружающей среды и Комиссии, 62.35kb.
- Сказка о воде хаоса, 36.55kb.
- Департамент смоленской области по энергетике, энергоэффективности и тарифной политике, 18.9kb.
- Схема кредитования Россельхозбанк, 56.01kb.
- Новокуйбышевск Сказка «Приключения волшебной капельки», 37.58kb.
Урановое производство, использование атомной энергии
Казахстан поддерживает деятельность МАГАТЭ
Алаш Айнасы: 22.09.2011
Казахстан прилагает все усилия для нераспространения ядерного орудия и поддерживает деятельность МАГАТЭ, направленную на мирное использование атомной энергии и повышение уровня международной безопасности. Об этом на 55-сессии Генеральной конференции Международного агентства по атомной энергетике (МАГАТЭ) 20 сентября в Вене сообщил вице-министр Индустрии и новых технологий Бакытжан Жаксалиев.
В своей речи глава казахстанской делегации отметил высокий уровень сотрудничества нашей страны с международным сообществом в сферах обезоруживания, мирного использования атомной энергии, развития соответствующих технологий и наук. Как отметил Б.Жаксалиев, Казахстан выполняет все правила 1540 постановлений Совета безопасности ООН в этой сфере, активно сотрудничает с МАГАТЭ и участвует в Договоре о нераспространении ядерного орудия. В рамках реализации научно-исследовательских и технологических проектов РК запустила совместные работы и развивает сотрудничество в сфере атомной энергетики с США и Россией.
Казахстан сыграл важную роль в создании в Центральной Азии зоны, свободной от ядерного орудия. В ближайшее время планируется оказать поддержку созданию безядерной зоны на Ближнем Востоке, отметил вице-министр. Также, был отмечен ряд значительных начинаний РК в сфере нераспространенения ядерного орудия. Одно из них - проведение в октябре текущего года крупного международного форума «За безядерный мир» в городах Астана, Семей и Курчатов.
В работе 55-сессии Генеральной конференции Международного агентства по атомной энергетике принимают участие представители более трех тысяч государственных ведомств, научных и аналитических групп, а также неправительственных организаций 151 стран в составе МАГАТЭ. В состав казахстанской делегации вошли председатель Комитета атомной энергии министерства Индустрии и новых технологий РК Тимур Жантикин и постоянный представитель нашей страны при международных организациях в Вене, посол РК в Австрии Кайрат Абдрахманов.
Наша делегация провела ряд двухсторонних встреч, в том числе с заместителе генерального директора МАГАТЭ Александром Бычковым, заместителем министра Энергетики Соединенных Штатов Эдвардом Макгиннисом, председателями комиссий по атомной энергетике Японии и Индии Шунсуке Кон-до и Шрикумаром Банерджи.
Қазақстан жер сілкінісіне дайын ба?
Алтын Орда: 29.09.2011
Жапондардан үйренеріміз көп
Күні кеше ғана Үндістанда жер сілкінісі болды. Мұндай жер сілкінісі қазіргі кезде үйреншікті табиғи апатына айналғаны сонша, оған бәлендей таңғалып та жатқан жоқпыз. Иә, соңғы он жылдан бері табиғат адамзаттың өзіне жасаған қиянаты үшін қатты жазалап, түрлі аса ірі табиғат апаттары жиілеп кетті. Мысалы, осыдан жеті жыл бұрын Индонезияда болған жер сілкінісінен бір деректерде 240 мың адам, кей деректер бойынша 300 мың шамасында адам апаттың зардабын шекті. Одан төрт жылдан кейін Қытайдың Cичуань аймағында аса күшті жер сілкінісі болса, одан кейін де бірнеше елде осындай бірнеше зілзала орын алып, адам шығынына алып келіп, басқадай үлкен шығындарға ұшыратты. Ал биыл Жапонияда болған жер сілкінісінің магнитудасы 8,9 болса, ошағының күші 11, 12 балға дейін жетті. Білер білсек, Жапония бейқам отырған мемлекет емес. Бұл елдің сейсмолог-ғалымдары Токионың маңында жер сілкінісі мұхитта емес, құрлықта болуы мүмкін екенін болжаған-ды. Бірақ табиғат апаты мұхитта болды да, жер сілкінісінің нақты күшін болжай алмай қалды. Әрі сейсмикалық станцияларды су бетіне қою қиын. Әйтсе де, жапон сейсмологтары жер сілкінісінен кейін болғалы тұрған цунамиді халыққа хабарлап үлгерді да, цунами болғалы тұрған жағалаулардан халық жаппай көшіп үлгерді.
Жапон халқы – сақтықтың не екенін білетін сақ халық. Олар жер сілкінісіне аз шығынмен төтеп беріп, келген шығынды кешіктірмей, қалпына келтіретін еді. Өкінішке орай зілзаланың артында келген цунами мен «Фукусима-1» атом электор стансасының жарылуы жағдайды өте қиындатып жіберді. Асылында, жапондардың психологиялық-моральдық тұрғыдан дайындығы, рухының мықтылығы дүние жүзі елдерінің қай-қайсысын да тәнті еткендей. Соның ішінде біздің елдің Жапонияның сейсмикалық төзімді құрылыс жасау бағытынан және халқының сейсмикалық қауіпке дайындығынан үлгі алып, үйренуіміз қажет. Жапонияда қазір жер сілкінісін қабылдап, оны сейілтетін ғимараттармен қатар, сейсмикалық зерттеу орталықтары әр қаласында бар деуге болады. Ол жерде халықты жер сілкінісі болған жағдайда қалай қимылдау керек екенін үйретіп, психологиялық-моральдық дайындықтан өтеді.
Бізде ше? Жапониядағы зілзаладан кейін Алла қауіптің бар екенін еске салғысы келгендей, мамыр айында, одан кейін де Алматы төңірегінде сан қайта жер асты жеңіл дүмпулері орын алғанмен, қауіп қайдан болса, қатер содан екенін ескеретін емеспіз. Мұнымыз табиғат апатынан келер қауіп жоқ, дегеніміз бе? Бұлай деп, біз айта алмаймыз.
Өйткені Қазақстанның 450 мың шаршы километр аумағында жер сілкіну қаупі бар. Бұл аумақта алты млн. халық тұрады. 27 қала, 400-ден астам елді мекен бар. Еліміздің қырық процентке жуық өндірістік потенциалы осы аумаққа шоғырланған. Анықтап айтқанда, Шығыс Қазақстан, Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан, Қызылорда, Маңғыстау облыстары мен Алматы қаласы сейсмоқауіпті аймақта орналасқан. Онда өнеркәсіптің негізгі қорының отыз проценті шоғырланып, тұрғын үй қорының отыз бестен аса проценті орналасқан. Республика халқының қырық проценті тұрады. Жер сілкінісі қауіпті аумақтарда ірі қалалар мен елді мекендер, гидротехникалық ғимараттар мен зиянды өндірістік өнеркәсіп орындары, жасанды су қоймалары, жарылыс қаупі бар және улы материалдар қоймасы орналасқан. Тұрғын үй алқабының бұзылуымен қатар тізбеленген обьектілердің кейбіреуінің бұзылуы оңалмайтын экологиялық өзгеріске алып келуі мүмкін. Сондықтан табиғат апаттарына, төтенше жағдайдарға қарсы тұратындай дайындығы бар, оң көзіне сол көзі қарауыл қойып отырған ел болуымыз керек.
«Алматы қауіпті межеге баяғыда келген…»
Алайда ондай мемлекет болудың ауылы алыс сияқты. Рас, Жапониядағы табиғат апатынан кейін ақпарат құралдарында жер сілкінісі кезіндегі міндеттер туралы ақпараттар көптеп жарияланды. Одан басқа қандай шаралар жүзеге асыруда, десек, ауызды құр шөппен сүртуге тура келеді. Осы ретте өткен сессияның соңында Сенат депутаты Жұмабек Төрегелдинов Премьер-министр Кәрім Мәсімовтің алдына ғалым-сейсмологтардың деректеріне сүйене отырып, Алматы қаласының проблемасын көтерген болатын. Беті аулақ, дегенмен, жаман айтпай, жақсы жоқ. Үлкен жер сілкінісі болуы ықтимал екені туралы өткен ғасырдың 70-ші жылдарынан бастап айтылып келе жатса, бұл жай сөз емес. Жау жоқ деме, жар астында дегендей, табиғат апаты айтып келмейді. Оған сақтық керек. Алматы қауіпті межеге баяғыда келген деген сөз рас. Алматы сейсмикалық белсенділігі жоғары он балдық жоғары аймаққа жатады. Қалада аса үлкен зілзала 1911 жылы болды. Бұл – өткен ғасырдағы аса күшті он жер сілкінісінің бірі.
Қазақстан сейсмологтары жер сілкінісіне дайындықта аса маңызды мәселелердің шешілмей отырғаны туралы алаңдаушылық білдірсе, экологтар беті аулақ, ондай жағдай бола қалса, соңының неге ұшырататыны туралы сақтандыруда. Өйткені, қалада жануардан берілетін аса қауіпті инфекция диагностикасының малдәрігерлік зертханасы орналасқан. Бұдан басқа да экологиялық қауіпсіздік, экологиялық ортаны жақсарту үшін қаланың бас жоспарына сәйкес қаладан көшіруге ұсынылған көптеген өндіріс нысандары бар. Мұнымен қоса жақын таулы алқаптарында көшкін қаупіне алып келетін құрылыстар белсенді жүргізілуде. Атап айтқанда, экологтардың айтуынша, Үлкен Алматы өзені, Медеу ауданындағы, Ақсай, Түрген шатқалдарындағы құрылыстар алда-жалда жер сілкінісі бола қалса, қосымша апатты жағдайлардың: сел мен көшкіннің қоса жүруіне алып келуі мүмкін екендігіне қатты алаңдаушылық білдірсе, оғана өте сергек қарамайынша болмайды. Қазақ «жұт – жеті ағайынды», деп бекерге айтпаса, қазіргі уақытта басқа елдердің тәжірибесі сабақ болса керек. Осыған байланысты Жапониядағы жадайды тағы да алға тартуға тура келеді. Сақ сол жапондардың өзі жер сілкінісімен қатар цунамидің, атом электр стансасының апаты болуы мүмкін екенін ойлап па еді? Осыған орай «Алматы қаласындағы азаматтық қорғанысты дамытудың перспективалары мен туындап отырған проблемалары турасында хабарлау қажет деп санаймын!» – деп, сенатор алматылық ретінде өзінің және барша алматылықтардың жанайқайын білдіргендей болған-ды.
Айтар болсақ, Алматыда құрылыс нысандарын сейсмикалық нығайту мәселесі талай рет көтеріліп келгенмен, айтылған жерінде ескерусіз қалып жүр. Сенат депутаты да сауалында Алматыда екі жүзден астам мектеп, аурухана мен емхана сейсмокүшейтуге зәру екенін атап көрсетті. Атап айтқанда, қаладағы №5, 6, 15, 47, 52, 55, 57, 64, 68, 82 және 111-орта мектептерді жер сілкінісіне төтеп берердей етіп нығайтудың құжаттары толық дайын. Енді осы мәселені шешу үшін оларға жалпы көлемі 5,5 млрд. теңге қаржы керек. Сондай-ақ, қаладағы 4 емхана мен 1 аурухананың да сейсмикалық күшейтуге қажетті құжаттарының толық пакеті әзір, ол үшін қажетті қаржы – 1,2 млрд. теңге.
Екіншіден, сейсмикалық бақылау торабын жаңғырту бағытындағы ұсыныстар да әлі күнге іске асырылмай отыр. Жер сілкінісінің қысқа мерзімді болжамдарының тиімді әдістемесі әлі әзірленбесе, «сейсмикалық шағын аудандау картасы» жасалмаған. Үшіншіден, өртке қарсы қызметтің материалдық-техникалық жарақтандырылуы мүлдем қанағаттанғысыз. Қаладағы өртке қарсы деполардың барлығы да күрделі жөндеу жүргізуді қажет етеді. Қосымша 11 депо салмаса болмайды.
Қалалық хабарландыру жүйесінің құрамына кіретін, сонау 1963-1988 жылдардан бері үздіксіз пайдаланылып келе жатқан аппаратураның және байланыс құралдарының әбден ескіріп, саудасы бітіп тұрғанына Үкімет басшысының назарын аударды. Сол сияқты электр дабылдағыштар Алматы қаласы аумағын толық қамтымайтыны да ұмытылған жоқ. Қала аумағын толық қамту үшін Алатау, Түрксіб және Медеу аудандарында тағы 272 дабылдағыш орнатуға тура келеді.
Бүгінде ауылдық округтердегі қабылдаушы эвакуациялық пункттердің жай-күйі бойынша айқын көрініс, қабылдайтын нысандардың атаулары туралы мәлімет, олардың мекенжайлары белгісіз, аудандардың карта-схемалары жоқ, қанша эвакуацияланған халықты қабылдай алатындығы, медициналық қосындардың бар-жоқтығы да белгісіз. Медициналық жұмылдыру резервінің жағдайы да қанағаттанғысыз. Алматы қаласының денсаулық сақтау басқармасының резервінде медициналық препараттардың, стационарлық және жылжымалы электрстансалардың, санитарлық зембілдердің, жабдықтар мен техниканың қажетті есептік көлемі беймәлім. Осы мақсатта медициналық мүліктерді қорландыру бойынша іс-шараларды қаржыландыру 1991 жылы тоқтатылыпты. «Алматыдағы төтенше жағдай орын алғандағы материалдық-техникалық қор 12 000 адамға арналған 4 мобилді автономды шатыр қалашықтарынан ғана тұрады», дей келіп, сенатор біздің халық жер сілкінісіне дайын еместігі туралы түйін жасаса, ол – ақиқат.
Бұл сауалға алматылық депутаттар қол қойды. Депутаттық сауалдың жолданғанына табаны күректей үш айдай болғанмен, Үкімет оған жауап беруді ұзаққа созуда. Неге? Әрине, Үкімет басшысы депутаттық сауалға жауап қайтару мерзімінің тиісті тәртібі бар екенін біледі. Ал бұл жолы жауаптың кешігуінің өзінің себебі бар көрінеді. Яғни, сауалда көтерілген мәселе бойынша әдеттегідей сырғытпа жауаппен құтыла салудың реті келмей отырғанға ұқсайды. Парламент депутаттарын қайта-қайта дабылдатып, мазаларын ала бермес үшін ең болмаса, жамап-жасқап жауап бергісі келсе керек, жауапты кешіктіріп беретіндіктерін айтып, депутаттардан мұрсат сұраған көрінеді. Дегенмен, жауаптың кешіктірілуі мәселенің шешілетіндігіне кепілдік беретіндей дәмеленбесек те болады.
Табиғат қарымтасын қайтарады
Жалпы, бүгін республикада табиғи жер сілкіністері бұрын-соңды кездеспейтін аймақтарда да болып жүр. Ғалымдар ондай жер сілкіністерінің негізінен тереңнен шикізат, яғни газ, мұнай алынатын жерлерде кездесетінін айтады. Өйткені шикізат алынған жер қыртыстары босап қалады да, оны сумен толтырғанмен, өзінің бастапқы қалпына келе қоймайды. Себебі табиғи заңдылық бұзылады. Осындай аймақта техногендік жер сілкіністері пайда болып жатса, ол өз кезегінде табиғи жер сілкіністерінің болуына әкеп соғады. Ал батыс өңірдің ертеңі ешкімді алаңдатпайтыны соншалықты мұнайды ашқарақтана қарпып алып жатырмыз. Ойлану керек. Мысалы, АҚШ-та, Норвегиядағы техногенді жер сілкіністерін, бұрындары болмағанмен, жер қойнауынан табиғи шикізаттың көп мөлшерде алынуынан бес-алты балдық жер сілкіністері көбейіп кеткен Башқұртстан, Татарстанның жағдайын ескерген артық емес. Тіпті, өз елімізден қарапайым ғана мысал келтірейік. Осыдан біраз жылдар бұрын Жезқазған өңірінің өзінде жер асты кенін қомағайлана алып, жер қыртысының босап қалуынан қайғылы апатты жадайдың орын алғаны есімізде. Осылай кен орындарына жақын орналасқан бірнеше елді мекен және поселке тұрғындарының қоныс аударуына тура келген-ді. Алайда сақтықтың қажеттілігін мойындағымыз келмейді. Мәселен, сейсмология институтының бақылауы бойынша, елімізде 200-ден астам кен орны бар. Соның 80-ге таяуын пайдаланып болсақ, 30-ын бақылап отыру туралы Үкімет қаулы қабылдағанмен, шикізат өңдіретін жеке компаниялар қаулыдағы нұсқауларды орындауға пысқырып та қарамайды. Көбіне олар қадағалау туралы жалған ақпаратпен құтылғанды қалайды. Осы ретте сейсмология институты Қарашығанақ кен орнында 2002 жылдан бастап 2007 жылдың екінші жартысына дейін мониторинг жүргізіп, сейсмикалық жүйелерді қойып бақылау арқылы талай жердің сейсмикалық әлсіз тұстарын, шытынаған жер сілкіністерін байқап, өздерінің тізбесіне алған. Бірақ шикізат өндіретін компаниялардың осы мақсатқа қаражат бөлмеуінен қазір ондай жерлерде бақылау жұмыстарын жүргізе алмауда.
Қарап отырсақ, Алматы болмаса, басқа өңірлерде жер сілкінісі болуы ықтимал деп қауіптенудің реті жоқ, дегенді айта алмаймыз. Айтар болсақ, сейсмология иституты жылына Қазақстан бойынша 7 мыңнан астам жер сілкінісін тіркесе, екібалдық жер сілкінісі өте жиі кездеседі екен. Қалай болғанда да, мұндай жағдай сақтанбаса болмайтындығын көрсетеді. Олай болса, алдымен, сейсмикалық картаның қажет екені даусыз. Сейсмикалық картаның негізгі қызметі – сейсмикалық қауіпті аймақтарды айқындау. Ал елімізде жер сілкінісінің үдеу күші болатын жерлерді зерттеп жасалған карталар бар ма? Қазақстан бойынша оншақты жыл бұрын кеңестік әдіс-тәсілмен жасалған мұндай карта, қазіргі күні еурстандартқа сай келмей отыр. Салынып жатқан құрылыстар сейсмикалық тұрғыдан тиісті талаптарға жауап бермейді, деп кінә тағамыз. Проблема – талаптың орындалмай отырғанында ғана емес, орындалмау себебінде. Қолданыстағы карта қазіргі құрылыс жұмыстарының қоятын талабына жарамай қалды. Сондықтан жаңа картаны тезірек жасап, құрылыс жұмыстарын осындай сенімді картамен жүргізбесе болмайтынын сейсмолог ғалымдар атап айтуда.
Тағы бір маңызды мәселе – стратегиялық нысандарды бақылау, яғни гидротехникалық нысандар, мұнай-газ құбырлары, ЖЭС сияқты нысандардың сейсмоқауіпсіздігін қадағалау. Негізінде, мұндай жұмыстар еліміздегі барлық ірі кәсіпорындарда, стратегиялық маңызы бар нысандарда, мысалы, Шығыс Қазақстан облысындағы Бұқтырма, Шүлбі, Өскемен су электр стансаларында жүргізіліп, тексерілуі керек. Және әр нысанның аймағын бақылайтын сейсмологиялық стансалар болуы тиіс. Бірақ бұл мәселе біздің елде шешілмеген. Сейсмология институты елдегі жабдықтардың өте ескіргенін айтады. Бүгінгі күні осыдан барып ғалымдардың жер асты дүмпулерінің 60-70 пайызға дейінгісін ғана дәлдікпен айтуы мүмкін.
Ядролық энергетика қажет пе?
Жапонияда зілзаланың артынша болған цунами мен «Фукусима-1» атом электор станциясының жарылуы дүние жүзінің алдына ядролық энергетика қажет пе, бұл энергия қуатының адамзат үшін пайдасы басым ба, әлде зияны зор ма деген мәселені көлденеңінен қойды. Осыған байланысты дүние жүзінің «жасылдары» ядролық энергетикаға қарсы көтеріліп, Германия сияқты мемлекеттер энергияның мұндай көздерін дамытудан бойын аулақ салатынын білдіріп те үлгерді. Әрине, белгілі жағдайда атом энергетикасының экономикалық және экологиялық жағынан тиімді екені, басқа қуат көздеріне қарағанда артықшылықтары көп екені даусыз. Мысалы, жылу электр стансаларында пайдаланылатын көмір, мұнай, газ сияқты табиғи органикалық отындард а1,5- 4,5 пайыз күкірт бар. Жанған кезде пайда болған күкірт тотықтары ауаға тарап, ылғалданып, әлсіз күкірт қышқылы пайда болады. Содан соң жаңбырмен топыраққа сіңіп, топыраққа зиян келтіреді. Құрамында 3,5 пайыз күкірт бар көмірмен жұмыс істейтін қуаты 1000 МВт жылу электр сансасы жылына атмосфераға 140 мың тонна күкірт ангидридін шығарса, одан 280 тонна күкірт қышқылы пайда болады екен. Сондықтан дүние жүзі елдерінің көбі экономикалық және экологиялық жағынан тиімді осы қуат көзін пайдаланғанды қалауда. Атап айтқанда, МАГАТЭ-нің болжамы бойынша 2020 жылға шамамен 74 ГВт жаңа атом қуаты, 2030 жылға 511-ден 807 ГВт атом қуаты енгізілмек. Дүние жүзінің 13 елінде 53 атом электр сансасының энергоблогы салынуды. Қытайда 11 энергоблок бар болса, 20 энергоблок салынуда және тағы 120-ы жоспарлануда. Дүние жүзіндегі өндірілетін электр қуатының 17 пайызы атом электр стансаларының үлесіне тиетін болса, бұл көрсеткіш Францияда 77 пайызды құрайды. Байқасақ, адамзат болашағы атом энергетикасынсыз мүмкін емес секілді.
Қазақстанның да осы қуат көзі туралы әңгімені көбірек қозғай бастағаны белгілі. Бізде әзірге атом стансасы жоқ. Бірақ зерттеу ядролық қондырғылар бар. Сонымен, өткен жылы Қазақстан мен Жапония атом энергетикасы өндірісін дамытуға бағытталған бірлескен кәсіпорын құратын болып, «Қазатомпром» мен «Сумимото корпорейшн» компаниялары екіжақты келісімге қол қойған-ды. Одан Жапониядағы жағдайдан кейін де Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің басшылары атом энергиясынан біржола бас тарпайтындықтарын білдіріп, «2020 жылдарға қарай бәрін қосқанда 24 мың МВт шамасында жоспарлап отырмыз. 300 МВт-тан екі блок болса, бұл 600 МВт болады. Бұл — әрине, айтарлықтай үлкен көрсеткіш емес, бар болғаны 5 пайыз ғана. Әйтсе де 2030 жылдарға қарай атом саласының үлесін 20 пайыздық деңгейге жеткіземіз», – дей тұра, 2020 жылдарға қарай Қазақстанда атом электр стансасы құрылатынын, болашақта елде осы саладағы өнеркәсіп үлесін арттыруға барынша күш салынатынын айтып қалғаны бар.
Әйтсе де әзірге бел шешіп, іске кіріспей отырмыз. Осы ретте биылғы маусым айында өткен атом энергиясын бейбіт қолдану жөніндегі жапон-қазақстандық семинар барысында Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің атом энергиясы комитетінің басшысы Тимур Жантикин: «Қазақстандағы АЭС-тің даму перспективалары күңгірт. АЭС құрылысы жөнінде шешімдер әлі қабылданбады. Жасалған бір ғана нәрсе, бұл – техникалық-экономикалық негіздеме және қоршаған ортаға АЭС ықпалы бойынша қоғамдық тыңдаулар жүргізілуі», – дей тұра, бұл арзан және қауіпсіз энергия көзі болғандықтан, Еуропа елдері – Швеция, Швейцария және басқалары, АҚШ АЭС-тен бас тартпайтындығын, Ақтауда АЭС құрылысының шешім қабылданған кезде салынатындығын білдірген-ді.
Елімізде бір құрылымды құрып, одан оны тарату, қайтадан құру әдеті бар емес пе. Бәзбіреулер осындай сапарылыстың болғанына мүдделі. Содан да болар, атом энергетикасын дамыту туралы сөз айтылар, айтылмастан, салаға қатысы бар ғалымдар мен мамандардың арасында агенттік құрыла қалса, бір пұшпағынан ұстаймын ба, деп дәмеленсін, басқадай бір ойы болсын, бірқатар мамандар Қазақстанда атом энергетикасын және өнеркәсібін дамыту мақсатында арнайы агенттік құру керектігін көтеріп шыға келген-ді. Осы агенттіктік құруды қолдаушылармен қатар оған қарсылар да аз болмады. Мысалы, химия ғылымының докторы, профессор Хакім Суербаев: «Атом энергетикасын және атом өнеркәсібін дамытудың бірден-бір жолы агенттік құруда ғана емес. Меніңше, Қазақстанда отырып алып, өзімізді Жапониямен салыстырудың еш реті жоқ. Бұл жерде осы саланы дамытуға қатысты ресурс көздері, аумақтық ерекшелік, климаттық ерекшелік жағдайы ескерілуі керек. Нақ қазір Қазақстанда атом энергетикасын дамыту үшін агенттік құрудың қажеттігі жоқ» деп бұл саланы дамытудың бұлтартпас алғышарттарын атап көрсеткен-ді.
Анықтап айтқанда, біріншіден, Қазақстанда әлемдік барланған уран қорының 19 пайызы шоғырланған, сондықтан алғашқы кезекте осы уран қорын ұқсатудың тетігін табу; екіншіден, елімізде жылдам нейтрондағы БН-350 тәжірибелік-өнеркәсіптік реакторының ширек ғасыр бойы үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз еткен білікті қызметкерлер бар, алдымен осы мамандардың біліктілігін арттыруға жағдай жасау; үшіншіден, республикамыз үш зерттеу ядролық реакторын пайдалануды жемісті жалғастырып келеді, болашақта да ғылыми тұрғыдан осы істерді зерттеу; төртіншіден, ядролық энергетика мен ядролық физика саласында, соның ішінде атом энергетикасының қауіпсіздігін негіздеу, ядролық реакторлар үшін перспективалық отындарды сынақтан өткізу, ядролық техниканың жобаларын жасау бойынша іргелі және қолданбалы зерттеулер жүргізу үшін қажетті инфрақұрылымдар құру.
Сонымен қатар ғалым: «Агенттік құрудан бұрын алдымен осы шараларды қарастырмасақ, құр науқаншылдыққа салынған боламыз. Сондықтан агенттік құрып, тағы бір реформа жасауға ұмтылғаннан гөрі, жоғарыда аталған проблемаларды шешуге ықылас таныту керек. Жалпы, біздің елде не көп, қарақұрым агенттіктер, комитеттер жетіп-артылады. Тіпті, олардың қайсыбірінің өкілеттілігі өте төмен. Бұған қатысты айтарым, елде атом энергетикасын, өнеркәсібін дамытамыз десек, мәселе бір ғана агенттік құрумен ғана шешілмейді. Мүмкін, агенттік құру арқылы қайсыбір тарап өзінің бақ-беделін арттырғысы келетін болар» деген-ді.
Уран өндірісі
Бүгін мемлекеттің мүддесін ойлаған болып, қара басының қамын күйттеп биліктің айналасын төңіректеп жүргендер аз емес екені рас. Және мәселе атомға қатысты болған соң, айналымдағы ақша да миллиондап, миллиардтап кетеді. Мәселен, Астанада өткен бірінші халықаралық өнеркәсіптік-инновациялық форум шеңберінде ұйымдастырылған «Қазақстандағы атом саласының жағдайы және оның даму перспективалары» атты конференцияда «Жоғары технологиялар институты» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің бас директоры Серік Қожахметов өткен жылы елімізде 17 мың 700 тоннадан астам уран өндірілгенін айта келіп: «Биылғы жоспарда уран өндірісінің көлемі 20 мың тоннаға жететін болады. Менің ойымша, атом энергетикасындағы уран нарығы Жапония апатына байланысты болмайды. Оның үстіне атом энергиясының орнын басатын энергия көздері жоқ. Сол себептен барлық мемлекеттердің атом энергиясына қатысты жоспарлары еш өзгеріссіз қалады», – десе, ол бұл сөзді жайдан жай айта салған жоқ. Оның айтуынша, жоспарға сәйкес, 2020 жылға қарай Қазақстандағы уран өндірісі 25 мың тоннаға дейін жететін болады. Тіпті, қажеттілік пен нарықтың сұранысы болса, бұл көрсеткішті одан да ұлғайта түспек.
Иә, мәселе атом энергиясында болса, мәселенің мәселесі - уран өндірісінде. Өйткені, бұл салада қасықтап емес, күректеп пайдаға табуға болады. Қазақстан - әлемдегі уран байлығы мол мемлекеттердің бірі, уранның запас қоры дүние жүзі бойынша екінші орында. Қазір Қазақстанда жиырмадан астам уран кеніші жұмыс істейді. Әзірге уран өндіруден дүние жүзі елдеріне дес берер емеспіз. Биылғы жылдың бірінші жарты жылдығында елдегі уран өндірісі 9 пайызға артып, 9 мың тоннаға жетті. Ұлттық атом компаниясы биыл 5 235 тонна уран өндірді. Саланың жалпы кірісі 144 млрд 851 млн теңгеге жетіп, 2010 жылғы көрсеткіштен 37 пайызға артық. Компанияның таза кірісі - 30,4 млрд. теңге, бұл өткен жылдан 63 пайыз көп.
Шынына келгенде, дамыған мемлекеттердің қай-қайсысы өз экономикасына орасан зор пайда әкелетін, экологиялық жағынан таза және экономикалық тиімді атом энергетикасынан бас тартпайтын шығар. Сол себепті атом реакторларының қауіптілігін мүлде болдырмау мақсатында озық тәжірибелерді пайдаланып, ғылыми тұрғыдан ізденістер жүргізіп, қауіпсіздік кепілдігін ойлау қажеттігі белгілі. Осы ретте әлем елдері мұны естен шығарып отырған жоқ, әрине. Қазақстан да Ресеймен бірлесіп жұмыстар жүргізуде. Атап айтқанда, екі ел әлемде тұңғыш рет уран кенін байыту жөніндегі халықаралық орталық құрды. Астанада өткен Қазақстан Республикасы атом өндірісі саласын дамыту болашағына арналған халықаралық конференцияға келген Ресейдің «Росатом» мемлекеттік корпорациясының бас директоры Сергей Кириенконың осы сапар барысында «Росатом» және «Қазатомөнеркәсіп» компаниялары арасында бірқатар келісімдерге қол қойылды. Егер де, Қазақстан Үкіметі АЭС салу жөнінде шешім қабылдайтын болса, Ресей тарапы бұл жобаны нақты жүзеге асыруға қолдау көрсететіндігін ашық айтуда. Байқасақ, ғарыш әлемі сияқты атомда да орыстың қолдауына иек артатын боламыз. Тек әзірге мәселе ашық тұр.
Бәрін айтып, біріне келгенде, мәселе қауіпсіздік туралы. Қауіпсіздігімізді сақтау үшін табиғат апаттарының, басқа да жағдайлардың алдын алып, сақтық жасап, жауапкершілік көрсетуіміз керек. Міне, бізде осы сақтықтың та, жауапкершіліктің те төмен екені аян. Сондықтан Қазақстанда АЭС-ын салуға барынша қарсы пікірлер көп болса, ол орынды. Мұнымен ойнауға болмайды. Алдымен қауіп қайдан болса, қатер содан екенін ұмытпай, Үкіметттің қауіпсіздік шараларын жүзеге асыруға назар аударуы тиіс. Басқасы ешқайда қашпайды.
На Семипалатинском полигоне в качестве эксперимента выращивают овощи
Tengrinews.kz: 03.10.2011
Сотрудники Национального ядерного центра (НЯЦ) Казахстана в качестве эксперимента выращивают овощи на бывшем Семипалатинском полигоне, сообщает "31 канал".
Специалисты определяют уровень радионуклидов в выращенных огурцах, помидорах, баклажанах и перце, а также оценивают урожайность. Уже удалось установить, что в стебли и листья растений из земли переходит в 10 раз больше вредных веществ, чем в плоды. Некоторые овощи, выращенные в опасной зоне, оказались совершенно безопасными.
"Как это ни парадоксально, но даже на этой загрязненной территории плоды, именно плоды только некоторых культур, они практически не содержат радионуклидов. Например, я сейчас приезжаю на фермерское хозяйство, но это не очень хорошо, конечно, но иногда, если хочется помидорчик, можно сорвать и съесть", - рассказал директор радиационной безопасности НЯЦ РК Сергей Лукашенко.
Глава МАГАТЭ примет участие в «Форуме за безъядерный мир» в Астане
ИА "Новости-Казахстан": 03.10.2011
Руководители международных организаций, политические деятели из ряда ключевых в сфере ядерного разоружения стран примут участие в «Форуме за безъядерный мир», сообщил официальный представитель МИД Казахстана Аскар Абдрахманов.
«Тематика конференции посвящена приданию нового импульса международным усилиям по скорейшему вступлению в силу Договора о всеобъемлющем запрещении ядерных испытаний, разработке Договора о запрещении производства расщепляющегося материала для ядерного оружия и других ядерных взрывных устройств, выработке практических рекомендаций по эффективному внедрению принципов свободных от ядерного оружия зон и принятию в соответствии с инициативой президента Казахстана Всеобщей декларации безъядерного мира», - рассказал Абдрахманов в понедельник на брифинге.
Форум приурочен 20-летию закрытия Семипалатинского ядерного полигона и пройдет 12 и 13 октября в Астане и Семее.
По его данным, «по итогам конференции планируется принятие итогового документа Астанинской декларации за безъядерный мир».
«На форум приглашены руководители международных организаций, политические деятели из ряда ключевых в сфере ядерного разоружения стран, видные ветераны международной политики, внесшие заметный вклад в дело разоружение и нераспространения… экс-президент ФРГ Геншер, экс-президент ЮАР, Нобелевский лауреат де Клерк, руководитель МАГАТЭ Амано, исполнительный секретарь подготовительной комиссии Организации по Договору о всеобъемлющем запрещении ядерных испытаний Тибр Тот, генеральный директор ОДКБ Бордюжа, исполнительный директор СВМДА Алдемир», - уточнил Абдрахманов.
Мир не может обойтись без атомной энергетики
Экспресс К: 04.10.2011
Экс-глава МАГАТЭ Мухаммед аль-Барадеи анализирует будущее атомной энергетики после аварии на Фукусимской АЭС. По его словам, он извлек для себя два урока: необходимо повышать безопасность эксплуатируемых ядерных реакторов и ускорять внедрение новых, более безопасных технологий.
"Мы не можем обойтись без атомной энергетики. Она уже производит 14% электроэнергии в мире. К 2050 году эта цифра вырастет до 24%, по данным МАГАТЭ. У полутора миллиардов людей нет доступа к электричеству, а без него развитие невозможно", – подчеркнул аль-Барадеи.
После катастрофы на "Фукусиме" "развитие атомной отрасли, безусловно, станет дороже из-за использования новых технологий и повышения мер безопасности, но не думаю, что оно существенно замедлится", отметил политик. "В настоящий момент в пятнадцати странах мира строится 65 реакторов. Сомневаюсь, что Китай и Индия откажутся от своих проектов", – сказал он.
"Атомная энергетика дает определенную энергетическую независимость, – признал он. – Если вы отказываетесь от атомной энергетики, вы зависите от угля, нефти и газа, цены на которые существенно растут. Как тогда бороться с климатическими изменениями? Атомная энергетика – часть решения проблемы. Возобновляемые источники энергии не могут обеспечить необходимый объем производства. Будем реалистами: в ближайшие
50 лет атомная энергетика нам необходима".
По его мнению, пора устраивать проверки АЭС независимыми международными экспертами. "После Чернобыля и Фукусимы страны не могут больше прикрываться аргументом о том, что безопасность относится к сфере национального суверенитета. В условиях глобализации понятие суверенитета претерпело изменения, – отметил он. – Страна, сделавшая выбор в пользу атомной энергетики, должна смириться с тем, что ее соседи и весь мир спросят с нее, насколько безопасны ее реакторы".
"Деятели ядерной сферы, правительства и компании должны быть более прозрачными, что им не свойственно. Этот источник энергии должен стать темой публичного обсуждения. Люди имеют право получить объяснения, даже если это противоречит представлению атомщиков о собственной элитарности, – сказал он. – Прозрачность – это ключ к признанию атомной энергетики общественным мнением. Необходимо также решить проблему хранения ядерных отходов. По-моему, они должны храниться в двух-трех странах, не больше. Россия может стать одной из них. Такая деятельность может оказаться очень выгодной".
Le Monde
В Казахстане есть редкометалльная компания
Эксперт-Казахстан: 04.10.2011
№39
Казатомпром и Toshiba создали совместное предприятие по производству редких металлов. Государственная регистрация ТОО «СП «КТ Редкометальная компания» состоялась 21 сентября 2011 года, уточняется в сообщении Казатомпрома. Доля АО «НАК «Казатомпром» в новом СП составляет 51%, Toshiba Corporation - 49%. Размер уставного капитала - 750 млн тенге. Головной офис СП будет располагаться в Астане. Ожидается, что СП начнет свою работу в ноябре 2011 года. Как поясняется в сообщении, создание СП с Toshiba является практической реализацией поручения главы государства по итогам официального визита в Японию в июне 2008 года.
Объем производства урана в Казахстане стабилизируется
Kazakhstan Today: 04.10.2011
Объем производства урана в Казахстане стабилизируется с целью избежать понижения мировых цен на урановую продукцию, передает Kazakhstan Today.
После резкого увеличения - более чем в три раза за четыре года - объем производства урана в Казахстане стабилизируется на уровне примерно до 20 тыс. тонн в год с целью избежать понижения мировых цен на урановую продукцию, сообщает Fox Business со ссылкой на директора по стратегическому развитию и международным проектам Казатомпрома Сергея Дара.
По его словам, если цены останутся на нынешнем низком уровне, "Казахстан не будет развивать новые проекты, а объем производства останется на текущем уровне".
Однако страна все еще может повысить производство до 25 тысяч тонн в год - около 40% мирового производства - "при условии, что такое количество востребованы рынком, и мы уверены, мы поймем, что имеем справедливую доходность от инвестиций", - сказал он.
"Цены были низкими в 2008 и 2009 годах главным образом потому, что производство Казахстан увеличивалось так быстро. Поддержание добычи на уровне 20 тыс. тонн поможет удержать цены", - говорит Станислав Чуев, старший аналитик инвестиционного банка Visor Capital.
Когда производство возросло с 8521 тонн в 2008 году до 14020 тонн в 2009 году, Казахстан стал крупнейшим в мире поставщиком урана. Повышение производства продолжилась в 2010 году, до 17803 тонн и, как ожидается, будет получено 19800 тонн в этом году и в следующем году, говорит С. Дара.
Кроме того, Казатомпром, несмотря на уже действующие рудники (около 20) в партнерстве с французской компанией Areva SA (ARVCY), российским Росатом, канадской Cameco (КС) и др., продолжает политику приобретения долей в предприятиях уранового передела, чтобы получать прибыль от операций по переработке, а не только добыче и продажи урана.
"Казахстан стремится принимать участие в каждом этапе цикла", - сказал Майкл Картер, генеральный директор компании Visor.
Новое французско-казахстанское совместное предприятие IFASTAR на Ульбинском металлургическом заводе в Усть- Каменогорске готовит производство тепловыделяющих сборок для питания атомных электростанций спецификации Areva, которые действуют по всему миру. Тепловыделяющие сборки, ядро ядерного реактора, являют собой пакеты металлических трубок, заполненных керамическими гранулами содержащими порошок диоксида урана.
Совместное предприятие, 49% принадлежит Казатомпром и 51% от Areva, будет иметь номинальную мощность производства 400 тонн урановых таблеток в год. Первые поставки будут осуществлены в Китай, для которого в настоящее время Казахстан является основным поставщиком природного урана.
Ульбинский завод уже выпустил два тонн топливных таблеток для другого клиента в Китае как тестовый запуск, и должен начать коммерческие поставки в Китай в ближайшее время, добавил С. Дара.
Объем производства урана в Казахстане стабилизируется
Profinance.kz: 04.10.2011
Алматы. Business Resource. Объем производства урана в Казахстане стабилизируется с целью избежать понижения мировых цен на урановую продукцию, передает Kazakhstan Today.
После резкого увеличения - более чем в 3раза за 4 года - объем производства урана в Казахстане стабилизируется на уровне примерно до 20 тыс. т в год с целью избежать понижения мировых цен на урановую продукцию, сообщает Fox Business со ссылкой на директора по стратегическому развитию и международным проектам Казатомпрома Сергея Дара.
По его словам, если цены останутся на нынешнем низком уровне, "Казахстан не будет развивать новые проекты, а объем производства останется на текущем уровне".
Однако страна все еще может повысить производство до 25 тыс. т в год - около 40% мирового производства - "при условии, что такое количество востребованы рынком, и мы уверены, мы поймем, что имеем справедливую доходность от инвестиций", - сказал он.
"Цены были низкими в 2008 и 2009 годах главным образом потому, что производство Казахстан увеличивалось так быстро. Поддержание добычи на уровне 20 тыс. т поможет удержать цены", - говорит Станислав Чуев, старший аналитик инвестиционного банка Visor Capital.
Когда производство возросло с 8521 т в 2008 году до 14020 т в 2009 году, Казахстан стал крупнейшим в мире поставщиком урана. Повышение производства продолжилась в 2010 году, до 17803 т и, как ожидается, будет получено 19800 т в этом году и в следующем году, говорит С. Дара.
Кроме того, Казатомпром, несмотря на уже действующие рудники (около 20) в партнерстве с французской компанией Areva SA (ARVCY), российским Росатом, канадской Cameco (КС) и др., продолжает политику приобретения долей в предприятиях уранового передела, чтобы получать прибыль от операций по переработке, а не только добыче и продажи урана.
"Казахстан стремится принимать участие в каждом этапе цикла", - сказал Майкл Картер, генеральный директор компании Visor.
Новое французско-казахстанское совместное предприятие IFASTAR на Ульбинском металлургическом заводе в Усть- Каменогорске готовит производство тепловыделяющих сборок для питания атомных электростанций спецификации Areva, которые действуют по всему миру. Тепловыделяющие сборки, ядро ядерного реактора, являют собой пакеты металлических трубок, заполненных керамическими гранулами содержащими порошок диоксида урана.
Совместное предприятие, 49% принадлежит Казатомпром и 51% от Areva, будет иметь номинальную мощность производства 400 т урановых таблеток в год. Первые поставки будут осуществлены в Китай, для которого в настоящее время Казахстан является основным поставщиком природного урана.
Ульбинский завод уже выпустил 2 т топливных таблеток для другого клиента в Китае как тестовый запуск, и должен начать коммерческие поставки в Китай в ближайшее время, добавил С. Дара.
Инвестиции, кредиты
В Алматы проходят «Дни открытых дверей» в центрах обслуживания потребителей
Казинформ: 04.10.2011
Автор: БЕРИК БЕКМУРЗАЕВ
В Алматы состоялось открытие ежегодного мероприятия «Дни открытых дверей» в центрах обслуживания потребителей.
В программе - консультации специалистов «АлматыЭнергоСбыт» по всем вопросам, касающимся взаимодействия с энергоснабжающей компанией, рекомендации по сокращению коммунальных расходов на 30 процентов, а также консультации о получении доступа к полной информации по платежам за электроэнергию, не выходя из дома.
В рамках открытия был представлен театрализованный показ эксклюзивной экологической коллекции одежды из бытовых отходов, сделанной руками школьников.
ТОО «АлматыЭнергоСбыт» является дочерней компанией АО «Самрук-Энерго». Создана как энергоснабжающая организация в 2006 году, обеспечивает электроэнергией 2,3 миллиона жителей и более 23 тыс. предприятий города Алматы и Алматинской области.
В 2009 году ТОО «АлматыЭнергоСбыт» получил международный сертификат соответствия системы менеджмента качества.
Решением Рейтингового комитета РА РФЦА от 05.11.2010, ТОО «АлматыЭнергоСбыт» присвоен кредитный рейтинг компании А1/ Р1 (прогноз стабильный).
Евросоюз больше всего инвестирует в горнодобывающий и энергетический сектор Казахстана
Spy.kz: 04.10.2011
Две трети всех прямых инвестиций стран Евросоюза в экономику Казахстана идут в горнодобывающий и энергетический секторы. Об этом сегодня на VI Евразийском форуме KAZENERGY сообщил Комиссар по энергетике Европейского союза Гюнтер Оттингер.
«Важно напомнить, что Евросоюз является самым крупным объединенным инвестором в Казахстане, на долю которого приходится более половины общего объема прямых иностранных инвестиций. Две третьи этих инвестиции идут в энергетический и горнодобывающий секторы», - пояснил Г. Оттингер.
Г. Оттингер отметил, что компании стран Евросоюза находились на переднем крае, работая бок о бок со своими казахстанскими партнерами над разработкой ресурсов Казахстана, включая Каспийское море. Представитель Евросоюза считает, что такие отношения позволили передать уникальные знания, опыт и технологические инновации.
«Более того, помимо нефтегазового сектора инвестиции Евросоюза направлены во множество других секторов, включая сельское хозяйство, производство пищевых продуктов, проектирование строительства, банковские и транспортные секторы», - добавил Г. Оттингер.
Разное
Памятник жертвам ядерных катастроф открыт в Петропавловске
ИА "Новости-Казахстан": 03.10.2011
Сквер с памятником жертвам ядерных катастроф открылся в Петропавловске, передает корреспондент агентства с места события.
«Памятник посвящен жертвам аварии на Чернобыльской АЭС и тем полутора миллионам казахстанцев, что пострадали в результате ядерных испытаний, проведенных в нашей республике. За 40 лет на земле Казахстана проведено 456 испытаний ядерного оружия, что по суммарному воздействию равнозначно 160 Чернобылям!», - рассказал ИА Новости-Казахстан председатель Северо-Казахстанского областного союза «Чернобыль» Юрий Лошкарев.
По его информации, из областного бюджета на строительство памятника и благоустройство прилегающего сквера затрачено порядка 9 миллионов тенге. В центре сквера установлена архитектурная композиция, которую венчают парящие журавли, символизирующие души тех, кто пострадал от ядерных катастроф.
Автор эскиза памятника – молодой местный скульптор Асланбек Наби. По мнению ликвидаторов - «чернобыльцев», именно этот автор смог выразить в изваянии их боль и скорбь, а также отразить их сегодняшнее нелегкое положение.
«Еще в 1991 году в Северо-Казахстанской области проживало около трех тысяч ликвидаторов чернобыльской аварии, сегодня их по области насчитывается не более 430 человек. Эта стела станет памятью о тех, кто пострадал от «мирного атома», о тех, кого уже с нами нет», - отметил Лошкарев.
Торжественную церемонию открытия памятника возглавил аким области Серик Билялов, продолжилась церемония возложением цветов к подножью памятника. Отдать дань памяти и уважения тем, кто принимал участие в ликвидации ядерных катастроф, пришли ветераны войны и труда, представители общественности, молодёжь. Церемонию освящения стелы провели служители православной и мусульманской религиозных конфессий.
Крупнейшая авария на Чернобыльской станции произошла 26 апреля 1986 года. Взорвался четвертый энергоблок станции. В результате территория в радиусе 30 километров подверглась радиоактивному заражению, от радиоактивного загрязнения пострадали 19 российских регионов с территорией почти 60 тысяч квадратных километров и с населением 2,6 миллиона человек, 46,5 тысячи квадратных километров территории Белоруссии (23% от общей площади). Общая площадь радиационного загрязнения Украины составила 50 тысяч квадратных километров в 12 областях.