Эканамiчнае становiшча Беларусi СЮ перыяд узрастання капiталiстычных адносiн (першая палова ХРЖХ ст.)
Информация - История
Другие материалы по предмету История
Эканамiчнае становiшча Беларусi СЮ перыяд узрастання капiталiстычных адносiн (першая палова ХРЖХ ст.)
Змест
1. Сельская гаспадарка на Беларусi. Пачатак фармiравання новых адносiн у памешчыцкiх i сялянскiх гаспадарках3
1.1 Сялянская гаспадарка4
1.2 Павiннаii5
2. Прамысловы пераварот i станаСЮленне фабрычна-заводскай прамысловаii на Беларусi СЮ першай палове XIX ст.7
2.1 Мануфактуры7
2.2 Фабрыкi i заводы8
2.3 Гарады9
2.4 Гандаль9
3. Спробы гаспадарчых рэформаСЮ12
Спiс выкарыстаных крынiц16
1. Сельская гаспадарка на Беларусi. Пачатак фармiравання новых адносiн у памешчыцкiх i сялянскiх гаспадарках
Пачатак стагоддзя быСЮ адзначаны вайной 1812 г. памiж Расiяй i Францыяй. Вынiкi для сельскай гаспадаркi:
Страта насельнiцтва каля 25%.
Скарачэнне пасяСЮных плошчаСЮ у два разы.
Страты iнвентару i цяглай сiлы. Толькi СЮ Гродзенскай губернi было знiшчана звыш 35 тыс. коней, што складала каля 60 %.
Агульныя страты Беларусi склалi каля 52 млн. руб. срэбрам (памер штогадовага дзяржаСЮнага падатку з Беларусi 1 млн. руб.)
У гэты перыяд заменьшыСЮся фонд дзяржаСЮных земляСЮ за кошт вялiкiх падараванняСЮ з боку Кацярыны Другой, ПаСЮла i Аляксандра. Усяго ва СЮласнаiь рускiм памешчыкам было раздадзена 208 550 душ беларускiх сялян (чацвёртая частка СЮсяго насельнiцтва Беларусi). ЗахоСЮвалася недатыкальнаiь раней iснуючага землеСЮладання для прысягнуСЮшай шляхты.
Беларусь рэгiён, дзе панавала буйнапамеснае дваранскае землеСЮладанне. Напярэдаднi 1861 г. у памешчыкаСЮ было каля 12 млн. дзесяцiн (70% зямлi), i толькi звыш 4 млн. дзесяцiн (прыблiзна 27%) знаходзiлася СЮ карыстаннi каля 1 млн. прыгонных сялян. У буйных латыфундыях стваралiся сярэднiя па велiчынi маёнткi з колькаiью прыгонных ад 200 да 500 чал., якiя здавалiся СЮ арэнду. Рост таварнаii адбываСЮся за кошт павелiчэння паншчынных павiннаiяСЮ сялян, асаблiва пасля 1812 г. ГалоСЮныя павiннаii паншчына i аброк. Марудна уводзiлiся капiталiстычныя формы гаспадарання, такiя як:
прымяненне СЮдасканаленых сельскагаспадарчых машын;
праца наёмных рабочых;
увядзенне травасеяння i шматпольных севазваротаСЮ.
Факты выкарыстання новых формаСЮ гаспадарання мелi адзiнкавы характар (РЖяхiм Храптовiч уладар маёнтка Шчорсы, памешчык Ашмянскага павету КарчэСЮскi).
Немагчыма было спалучыць прыгонную працу з патрабаваннямi растучага СЮнутранага i знешняга рынку. Увядзенню шматполля, паляпшэнню парод жывёлы, распаСЮсюджванню травасеяння i СЮжыванню машын перашкаджала танная праца прыгонных сялян. АсноСЮная маса памешчыкаСЮ лiчыла прыгоннае права падмуркам рацыянальнай гаспадаркi i не збiралася ад яго адмаСЮляцца.
Рухавiком, што садзейнiчаСЮ развалу феадальнага эканамiчнага механiзму стаСЮ попыт на хлеб i прадукцыю сельскай гаспадаркi СЮ Заходняй ЕСЮропе СЮ першыя дзесяцiгоддзi XIX ст. Па-другое, узрасла ёмiстаiь СЮнутранага рынку. У 30 40-я гг. каля 70 80% усiх прыбыткаСЮ паступала ад продажу сельскагаспадарчых прадуктаСЮ, галоСЮным чынам збожжа, гарэлкi i спiрту.
У першай палове XIX ст. вызначаецца спецыялiзацыя сельскагаспадарчай вытворчаii. Вiцебская i паСЮночныя паветы Вiленскай, Мiнскай i МагiлёСЮскай губерняСЮ гэта раён iльна- i бульбаводства.
ПаСЮдневыя паветы (Пiнскi, Навагрудскi, Гомельскi i iнш.) беларускiх губерняСЮ вырошчванне i перапрацоСЮка цукровых буракоСЮ (з канца 30-х гг.). У сярэдзiне 40-х гг. у памешчыкаСЮ Беларусi было 8, а СЮ канцы 50-х 16 цукраварных заводаСЮ.
Гродзеншчына танкарунная авечкагадоСЮля, у 40-х гг. XIX ст. налiчвалася 600 тыс. авечак.
На мяса-малочнай жывёлагадоСЮлi СЮ 40 50-я гг. спецыялiзавалiся адзiнкавыя памешчыцкiя гаспадаркi, тыя, што мелi вiнакурныя заводы.
Такiм чынам, СЮ памешчыкаСЮ Беларусi было iмкненне СЮзнiмаць прадукцыйнаiь сваiх гаспадарак, вырабляць больш таварнай прадукцыi.
1.1 Сялянская гаспадарка
Каля 70% беларускiх сялян мелi сваю гаспадарку i карысталiся зямельным надзелам з умовай выканання павiннаiяСЮ. Невялiкую групу (каля 30%) складалi дваровыя сяляне, якiя не вялi сваёй гаспадаркi, працавалi на памешчыцкiм двары i знаходзiлiся на натуральным утрыманнi. У Вiленскай, Гродзенскай i Мiнскай губернях пераважала сялянскае падворнае землекарыстанне, а СЮ Вiцебскай i МагiлёСЮскай абшчыннае.
Прылады працы тыя ж, што i СЮ папярэднi перыяд. У адзiнкавых заможных сялянскiх гаспадарках былi СЮжо веялкi, малацiлкi i iншыя машыны.
Агратэхнiка рэгулярнае трохполле. У заможных гаспадарках пачалi сеяць кармавыя травы, асушаць балоты, набываць лепшае насенне для пасеву, ужываць на СЮгнаенне iл i торф.
Культуры у асноСЮным тыя ж, зявiлася бульба (сярэдзiна стагоддзя каля 4% плошчы). УвядзеннеСЮ севазварот бульбы садзейнiчала пераходу ад трох- да чатырохполля. Ураджайнаiь : збожжавых - у сярэднiм сам-3, бульбы сам-6. На сялянскую гаспадарку прыходзiлася два валы або адзiн конь. Трымалi 1 4 авечак i свiней, кароСЮ, птушку.
Памер надзелаСЮ неаднолькавы. У сярэднiм каля 10-12 дзесяцiн. СкладаСЮся з дзвюх аднолькавых частак цяглай i прыёмнай доляСЮ. За цяглую сяляне адбывалi прыгон, за прыёмную плацiлi аброк. Да сярэдзiны стагоддзя паскорылася абеззямельванне сялян.
Зямельныя сервiтуты распаСЮсюджаны на Беларусi, давалi сялянам права праезду, карыстання сенажацямi, ляснымi СЮгоддзямi, выпасу жывёлы, рыбнай лоСЮлi i iнш. Усё гэта на пэСЮных умовах было значнай падмогай у гаспадарцы сялян.
1.2 Павiнна