Фольклорная спадчына
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
зка цi легенда, вусным мастацкiм апавяданнем, ад гэтых папярэднiх iстотна адрознiваецца тым, што зместам сваiм звязана з якой-небудзь канкрэтнай падзеяй гiстарычнага жыцця-быцця народа i прымацавана да пэСЮнай мяiоваii. Чаiей за СЮсё яно (паданне) вырастае з нейкай падзеi мяiовай гiсторыi. УстаноСЮка на гiстарызм - найбольш характэрная рыса падання. Адсюль i грамадская функцыя паданняСЮ перш за СЮсё - пазнавальна-iнфармацыйная.
РЖстотнай прыкметай многiх паданняСЮ зяляецца iх растлумачальны характар - iмкненне даць адказ на пытаннi: адкуль што СЮзялося, як СЮзнiкла i гэтак называецца. Вытлумачыць, напрыклад, паходжанне i назвы пэСЮных населёных пунктаСЮ, рэк i рэчак, азёр i крынiц, курганоСЮ, лесу, паляны, балота i iнш. У беларускiм фальклоры большаiь паданняСЮ менавiта такога зместу. Астатнiя - iх меншаiь - звязаны з лёсам i жыццём пэСЮнай асобы, канкрэтнага чалавека, нечым выдатнага i цiкавага.
Што да асаблiваiей мастацкай формы падання, то яна не вызначаецца той традыцыйнай кананiчнаiю, устойлiваiю кампазiцыйна - структурных элементаСЮ, што СЮлаiiва казкам. Сюжет у iм, як правiла, аднаэпiзодны, часам i зусiм няма выразна акрэсленага сюжета, няма i такiх характэрных для казачнай прозы кампанентаСЮ, як агульныя меiы, пастаянныя формы, дыялог, зачын, канцоСЮка.
Бывалiца
Бывалiца - вуснае мастацкае апавяданне пра жыццё i надзеi не так далёкага мiнулага, расказанае адметнай, складнай, рытмiзаванай i збольшага рыфмаванай мовай.
Тэмай, зместам, характарам адносiн да рэчаiснаii бывалiцы блiзкiя да бытавых казак. З казкамi iх зблiжае тое, што у iх, таксама, як i у казках, шмат выдумкi. Але выдумка найбольш такая, што не выходзiць за рамкi рэальнага магчымага. У адрозненнi ад казак бывалiца не карыстаецца традыцыйнымi прыёмамi казачнай паэтыкi.
ГалоСЮнае, што вызначае СЮласнае жанравае аблiчча бывалiцы, што абядноСЮвае досыць разнародныя i СЮ тэматычных i СЮ мастацкiх адносiнах творы, - гэта iх складная, блiзкая да вершаванай, мова.
У жывой практыцы народа, у яго штодзённай моСЮнай практыцы сустракаецца безлiч вобразных, афарыстычных, крылатых выразаСЮ, якiя або выказваюць нейкую закончаную, самастойную i павучальную думку, або трапным параСЮнаннем цi СЮдалым намёкам характарызуюць пэСЮную зяву, рысу чалавека, узаемаадносiны памiж людзьмi, або проста СЮпрыгожваюць гутарку даiiпным каламбурам, нечаканай iгрой слоСЮ, да меiа падкiнутай складнай жартаСЮлiвай заСЮвагай, парадай, пажаданнем. У першым выпадку мы маем справу з прыказкамi, у другiм - з прымаСЮкамi, у трэцiм - з прыгаворкамi. Што датычыць прыказак, то можна прывеii такiя: Адна пчала многа мёду не наносiць, або Дзе няма работы, там няма ахвоты i РЖдзеш на чужую старану - пiльнуйся, каб не было сараму . Вельмi цiкавыя ёiь i прымаСЮкi: ПражыСЮ век - нi сабака, нi чалавек, Што яму законы, калi суддзi знаёмы, Чыста ходзiць, дык нi чыста жыве i г.д.
Усе гэтыя трапныя, крылатыя выразы з даСЮнiх часоСЮ карысталiся i карыстаюцца СЮ народзе вялiкай любоСЮю.
Не трэба забываць i пра такiя рэчы, як народныя прыкметы, i таксама праклёны.
Загадкi
Нельга не сказаць некалькi слоСЮ i аб загадках. Гэта не будзе навiнай, калi я скажу, што гэты жанр народна - паэтычнай творчаii зараз зусiм загiне. Па-першае, вельмi многiя старыя, традыцыйныя загадкi практычна СЮжо не могуць iснаваць i пашырацца сярод сучаснай дзятвы i моладзi па той прычыне, што з народнага побыту канчаткова знiклi зявы i прадметы, якiя ляглi СЮ аснову iх метафарычных вобразоСЮ. Нiякай кемлiваii i здольнаii вобразна мыслiць не хопiць, каб разгадаць, напрыклад, загадку пра цэп, якiм малацiлi збожжа, калi ты нiколi гэтага цэпа не бачыСЮ. Па-другое, загадкi СЮ народзе амаль перасталi складацца.
Казкi, легенды, анекдоты, прымхлiцы, паданнi, бывалiцы, мудраслоСЮi, народныя прыкметы, загадкi - СЮсё гэта i ёiь та фальклорная спадчына, якая зяСЮляецца крынiцай беларускай культуры на працягу СЮжо многiх стагоддзяСЮ.
ЛРЖТАРАТУРА:
- Народныя казкi-байкi, апавяданнi i мудраслоСЮi пад рэдакцыяй
Н. С. Гiлевiча
- Дрэва кахання, складальнiк А. РЖ. Гурскi
Hacker CorporationтДв
HP DeskJet 690C (Times New Roman/12/Ж)
All rights are reserved.