Фiзiякратызм СЮ Беларусi
Информация - История
Другие материалы по предмету История
У другой палове XVIII стагоддзя на тэрыторыю Беларусi пачалi пранiкаць навукова-фiлософскiя iдэi заходнееСЮрапейскiх асветнiкаСЮ Ф. Вальтера, Ж.Ж. Руссо, Д. Дзiдро, Р. Декарта i iншых. Сярод асветнiкаСЮ у той час асаблiвай папулярнаiю карыстаСЮся фiзiякратызм. Сама назва фiзiякраты СЮзнiкла на глебе павышанай увагi прадстаСЮнiкоСЮ гэтай плынi да законаСЮ фiзiчнага свету (законаСЮ фiзiкi i механiкi). Фiзiчныя законы выступаюць ваСЮзаемадзеяннi з маральнымi (грамадскiмi). Адзiнства фiзiчнага i маральнага парадку стварае натуральны парадак, з якога, у сваю чаргу, вынiкае натуральнае права. Поспехi навукi СЮ XVIII ст. нарадзiлi аптымiзм, што веды аб прыродзе, дапоСЮненыя ведамi аб маралi, грамадстве абумовяць магчымаii iстотных рэформ дзяржаСЮнага, прававога, грамадскага характару. Як пiсаСЮ адзiн з прадстаСЮнiкоСЮ гэтага iдэйнага накiрунку: цяпер упершыню СЮзышло сонца, i ад гэтага часу забабоны, нясправядлiваiь, прывiлеi i прыгнет павiнны саступiць меiа вечнай iiiне, вечнай справядлiваii, роСЮнаii, што вынiкаюць з самой прыроды i неадемных правоСЮ чалавека.
Таму яны выступалi з рэзкай крытыкай прыгоннага права, якое стрымлiвала прагрэс у сельскай гаспадарцы, выказвал розныя праекты адмены прыгоннiцтва. Яны даказвалi неабходнаiь капiталiстычнага (фермерскага) спосабу вядзення сельскай гаспадаркi, якi грунтаваСЮся на прыватнай уласнаii на зямлю i наемнай працы.
Такiм чынам, прадстаСЮнiкi гэтай плынi асноСЮвалi свае вучэннi па законах прыроды, натуральнага права, навукi, асветнiцтва.
Своеасаблiвай зявай грамадскай думкi Беларусi канца XVIII ст. была дактрына эканамiстаСЮ-фiлосафаСЮ (фiзiякратаСЮ), вытокi якой знаходзiлiся СЮ еСЮрапейскай, перш за СЮсе французскай асветнiцкай iдэалогii. Пачынальнiкам фiзiякратызма быСЮ Ф. Кеснэ, а найболш вядомым яго прьхiльнiкам маркiз дэ Mipaбo.
РЖдэалогiя фiзiякратызма амаль цалкам парывала з хрыiiянскай карцiнай свету i iснаванне навакольнага свету тлумачыла не боскай гармонiяй, а дзейнаiю натуральных законаСЮ. Фiзiякратызм абвяш-чаСЮ адзiным прадметам пазнання натуралъныя законы, а фактычным увасабленнем пазiтыСЮных ведаСЮ аб натуральных законах - навуку.
Буйнейшымi прадстаСЮнiкамi фiзiякратызму СЮ Беларусi былi прафесары права ГалоСЮнай школы ВКЛ Iepaнiм СтрайноСЮскi (1752-1815) i Канстанцiн БагуслаСЮскi (1754-1819). АсноСЮнымi крынiцамi вывучэння ix поглядаСЮ зяСЮляюцца выдадзены СЮ 1785 г. твор I. СтрайноСЮскага Навука аб прыродным i палiтычным праве, палiтычнай эканомii i праве народаСЮ i кнiга К. БагуслаСЮскага Пра дасканалае заканадаСЮства, якая СЮбачыла свет у 1786 г.
Асновай ix сацыялагiчнай канцэпцыi было вучэнне пра нату-ральнае права i натуральны парадак. Апошнi разглядаСЮся вучонымi як адзiнства фiзiчнага i маральнага парадку. Яны лiчылi, што як фiзiчныя законы не могуць быць зменены па волi людзей, так i за коны грамадства, якiя з ix вынiкаюць, зяСЮляюцца незалежнымi ад волi i жадання чалавека. Але як першыя, так i другiя павiнны па-знавацца людзьмi з мэтаю СЮдасканалення грамадскага жыцця.
РЖдэалогiя фiзiякратызма была СЮспрынята у Рэчы Паспалiтай другой паловы XVIII ст. як тэарэтычная аснова рэфармавання грамадскага i палiтычнага ладу краiны.
Галоунымi СЮмовамi рэфармавання грамадства вучоныя лiчылi па-першае, увядзенне у дзеянне законаСЮ, якiя грунтуюцца на нату ральным праве, i, па-другое, забеспячэнне высокага СЮзроСЮню адука-ванаii грамадзян. Прычым, на ix думку, памiж узроСЮнем закана- даСЮства краiны i адукаванаiю насельнiцтва ёiь прамая сувязь. Чым больш адукаваны народ, падкрэслiвалi фiзiякраты, тым больш дасканалымi зяСЮляюцца яго законы.
Да натуральных правоСЮ I. СтрайноСЮскi i iншыя тэарэтыкi фiзiякратызму адносiлi права на жыццё, набыццё i карыстанне зям- нымi дабротамi Яны падкрэслiвалi, што менавiта з натуральных правоСЮ вынiка юць сацыяльныя правы грамадзян, i перш за СЮсё права на на асабiстую свабоду, права на СЮзаемную дапамогу i права на прыватную СЮласнаiь.
Праграма сацыяльна-эканамiчных i СЮ пэСЮнай ступенi палiтыч-ных рэформаСЮ фiзiякратаСЮ уключала таксама скасаванне прыгон- най залежнаii сялян i адмену саслоСЮных прывiлегiй.
Палiтычным патрабаваннем праграмы было СЮвядзенне СЮ кpaiнe канстытуцыйнай манархii, здольнай паклаii канец самаСЮладдзю магнатаСЮ.
РЖеранiм СтрайноСЮскi
Гады жыцця - (1752 1815). НарадзiСЮся на Украiне. Адукацыю атрымаСЮ у Вiленскай акадэмii. З 1781 г. выкладчык гэтай акадэмii на кафедры натуральнага права. У 1799 1806 гг. рэктар ператворанай з акадэмii Вiленскай галоСЮнай школы, якая, у сваю чаргу, у 1803 г. была ператворана ва унiверсiтэт.
Работа Навука аб натуральным i палiтычным праве, палiтычнай эканомii i праве народаСЮ, Вiльня, 1785. У 1809 г. перакладзена на рускую мову i выдана СЮ Пецярбургу.
У сваiх працах РЖ. СтрайноСЮскi пiсаСЮ аб натуральнай абумоСЮленаii грамадскiх адносiн. 3 фiзiчнага парадку рэчаСЮ вынiкае маральныпарадак; таксама, як i першы, ён не можа быць адвольным, змяняючымся СЮ адпаведнаii з воляй i пажаданнямi людзей; таксама, як i першы, ён не СЮстаноСЮлены людзьмi, а толькi iмi пазнаецца. Праз глыбокае пазнанне гэтага метадалагiчнага падыходу натуральнага права iдзе шлях да свабоды i шчаiя. I наадварот, адыход чалавека ад дакладных i разумных законаСЮ прыроды непазбежна выклiкае пакаранне няшчаii, бедствы i беспарадкi.
Натуральныя ж законы, паводле канцэпцыi РЖ. СтрайноСЮскага, нiчога iншaгa не выяСЮляюць, акрамя як натуральныя правы i абавязкi чалавека, да якiх належыць iмкненне кожнай чалавеча?/p>