Фiзiякратызм СЮ Беларусi
Информация - История
Другие материалы по предмету История
? асобы да самазахавання, задавальнення cвaix патрэб у ежы, адзеннi, жыллi, прыладах працы, да набыцця зямных даброт i карыстання iмi. 3 натуральных правоСЮ i абавязкаСЮ асобнага iндывiда, з прыроднай роСЮнаii людзей РЖ. СтрайноСЮскi выводзiСЮ сацыяльныя правы i абавязкi. У лiку ix ён называСЮ вечныя i нязменныя правы асабiстай свабоды, узаемнай дапамогi, прыватнай уласнаii. Ён лiчыСЮ, што здабытая сумленнай працай прыватная уласнаiь краевугольны камень грамадства, а яе недатыкальнаiь зяуляецца найпершым натуральным правам чалавека. Паводле РЖ. Страйноускага, нiхто не мае права пазбавiць чалавека яго натуральнай свабоды, ён павiнен абараняць ад гвалту сваю СЮласнаiь i свабоду i, адпаведна, не рабiць замаху на чужую прыватную СЮласнаiь, не СЮжываць сiлы СЮ адносiнах да iншых людзей, за выключэннем выпадкаСЮ самаабароны. Прынцыпы натуральнага права РЖ. СтрайноСЮскi разглядаСЮ у якаii крытэрыяСЮ тАЬiiiннаiiтАЭ або тАЬняправiльнаiiтАЭ таго цi iншага сацыяльна-палiтычнага ладу. У прыватнаii, ён лiчыСЮ, што дзяржава магнацкай aлiгapxii тагачаснай Рэчы Паспалiтай не адпавядае патрабаванням натуральнага права, праграмныя ж устаноСЮкi шляхецка-буржуазнага блоку СЮзводзiСЮ у ранг вечных i нязменных прынцыпаСЮ натуральнага права i СЮсяляк ix абараняСЮ. РЖ.СтрайноСЮскi паслядоСЮна абгрунтоСЮваСЮ залежнаiь шчаiя народа i разумнае грамадскае СЮпарадкаванне ад узроСЮню пашырэння ведаСЮ аб прыродзе i грамадстве. Для ажыццяСЮлення плана асветы насельнiцтва, на яго думку, неабходна: стварыць правiльную сiстэму навучання юнацтва, усяляк садзейнiчаць развiццю навукi i папулярызаваць яе праз выданне кнiг, падручнiкаСЮ i г.д. Асаблiвую стваральную ролю РЖ. СтрайноСЮскi адводзiСЮ Усеагульнай iнструкцыi для СЮсяго народа, якая ахоплiвала б усе навукi фiзiчныя i маральныя, дапамагала б людзям пазнаць iiiны гэтых навук, iвярджаць разумныя асновы сацыяльнага жыцця.
laaxiм Xpaптовiч
Гады жыцця - (4.1.1729 4.3.1812). Грамадскi, палiтычны i дзяржауны дзеяч ВКЛ, прыхiльнiк фiзiякратызму на Беларусi публiцыст, паэт, перакладчык. ПаходзiСЮ з беларускага магнацкага роду, прадстаСЮнiкi якога адыгралi значную ролю у развiццi культуры i асветы на Беларусi. НарадзiСЮся СЮ маёнтку паблiзу Навагрудка. ВучыСЮся у Вiленскай акадэмii. 3 1765 г. маршалак ГалоСЮнага трыбунала ВКЛ, узначальваСЮ дыпламатычныя мicii у Парыжы i Вене. Адзiн са стваральнiкаСЮ (1773) i больш за 20 гадоСЮ член Адукацыйнай кaмicii (установа па кiраСЮнiцтву народнай асветай). У канцы XVIII ст. ён заснаваСЮ у Варшаве Таварыства сяброСЮ навукi. У cвaix родавых маёнтках Шчорсы (Навагрудскi павет) i Вiшнёва (Ашмянскi павет) замянiСЮ паншчыну чыншам. ПабудаваСЮ у Шчорсах палац, школу, унiяцкую царкву, арганiзаваСЮ бiблiятэку з архiвам (150 адзiнак соймавых i соймiкавых актаСЮ, каралеСЮскiх пiсьмаСЮ i ihш.). У яго бiблiятэцы было больш за 10 тыс. экземпляраСЮ кнiг, у т.л. творы найвялiкшых фiлосафаСЮ, рымскiх i грэчаскiх класiкаСЮ, iтальянская i французская класiчная лiтаратура, творы па гicтopыi Беларусi, Лiтвы i Польшчы. У рэфарматарскай дзейнаii РЖ. Храптовiча (правядзенне аграрнай рэформы) выявiлася iмкненне асобных прадстаСЮнкоСЮ пануючага класа да павышэння прадукцыйнаii працы сялян i адначасова да паслаблення вострых класавых супярэчнаiей. Гэтыя спробы зводзiлiся да пошукаСЮ аптымальнага варыянту вядзення гаспадаркi ва умовах развiцця таварна-грашовых адносiн i без карэннай ломкi прыгоннай сiстэмы.
Больш поСЮнае СЮяСЮленне пра светапогляд РЖ. Храптовiча даюць яго творы Пра штогодняе аднаСЮленне краiны i Пра натуральнае права. АсэнсоСЮваючы грамадскае жыццё, РЖ. Храптовiч адзначыСЮ наяСЮнаiь у iм натуральнага парадку, якi СЮстанаСЮлiвае правы i абавязкi СЮcix членаСЮ грамадства. Для падтрымкi такога парадку СЮ супольным жыццi заключаюцца дагаворы. Чым блiжэй закон да натуральнага права, тым больш ён справядлiвы. У цэнтры усяго знаходзiцца чалавек з яго патрэбамi, iнтарэсамi, npaвaмi i абавязкамi. Паколькi задавальненне патрэб чалавека магчыма толькi СЮ грамадстве, то кожны павiнен лiчыцца з патрэбамi iншых членаСЮ грамадства. Але людзi значна адрознiваюцца адзiн ад аднаго свaiм маёмасным становiшчам. I, тым не менш, як вынiкае з натуральнага парадку рэчаСЮ, кожны павiнен працаваць на тым меiы, якое яму натуральна наканавана, не iмкнучыся пранiкнуць у закрытую для яго сферу. Маральны парадак ён ставiць у залежнаiь ад фiзiчнага парадку прыроды. Маральныя законы цалкам адпавядаюць таму, што карысна i неабходна чалавеку СЮ яго жыццi. Так, дзецi павiнны паважаць бацькоСЮ, бацькi павiнны гадаваць дзяцей гэта вынкае з маральнага парадку, якi адпавядае фiзiчнаму парадку прыроды i, зусiм вiдавочна, карысны роду людскому. Фiзiякраты, да ix належаСЮ i РЖ. Храптовiч, грамадства разглядалi як натуральны арганiзм, што складае частку прыроды, у якую уваходзяць чалавек i яго ма ральныя прынцыпы. Kaлi ж чалавек вырваны з заканамернай су-вязi прыроды (не мае свабоды цi бяспекi або пазбаСЮлены СЮласнаii), ён становiцца iзгоем, бескарысным для сябе i грамадства. Якiя ж ён можа мець абавязкi, не маючы правоСЮ? Цi заставiш яго працаваць? Дык яго самыя карысныя здольнаii розуму, кемлiваiь не падпарадкоСЮваюцца прымусу.
Гэта канцэпцыя дае права iвярджаць, што РЖ.Храптовiч лiчыСЮ чалавека i яго здольнаii (перш за СЮсё разумовыя) галоСЮным элементам вытворчаii, падставай гаспадарчых рэформ i вызвален-ня сялян ад прыгоннай залежнаii. Ён верыСЮ, што пры належнай арганiзацыi грамадскага жыцця СЮ адпаведнаii з патрабаваннямi натуральнага права узнiкае магчымаiь стварэння пастаянна ?/p>