Уладзіміра-Суздальскае і Галіцка-Валынскае княства
Информация - История
Другие материалы по предмету История
Змест
Увядзенне
1. Уладзіміра-Суздальскае княства
2. Галіцка-Валынскае княства
Спіс выкарыстанай літаратуры
Увядзенне
У удзельнай Русі дамангольскага перыяду ў многіх сферах грамадскага жыцця назіраўся прагрэс. Асвойваліся новыя неўрадлівых зямлі, дзе развівалася хлебопашество, бурна развіваліся рамёствы (каля 60 спецыяльнасцяў). Развіццё рамяства суправаджалася бурным ростам гарадоў, развіццём мясцовых рынкаў. Калі ў Кіеўскай Русі было каля 20 гарадоў, то ў удзельнай - больш за 300. Удзельныя князі, стаўшы гаспадарамі зямель, выступалі ў якасці арганізатараў будаўніцтва новых гарадоў, умацавання іх крэпасцямі. Дэцэнтралізацыя дазволіла лепш прыстасаваць палітычны лад зямель да мясцовых умоў. У адных землях вялікакняская ўлада ўсталявалася ў манархічнай форме (Уладзіміра-Суздальскае, Галіцка-Валынскае княства), іншыя сталі баярскім феадальнымі рэспублікамі (Ноўгарад, Пскоў). Самым яркім сведчаннем паступальнага развіцця Русі ў гэты час служыць росквіт яе культуры.
Такім чынам, палітычная раздробленасць - заканамерны этап развіцця Старажытнай Русі. Дэцэнтралізацыя дала прастор новым тэндэнцыям: эканамічнай самастойнасці абласцей, іх ўздыму, развіццю самасвядомасці, культуры. Разам з тым разбурэнне адзінай дзяржавы зрабіла Русь безабароннай перад грозным мангольскім нашэсцем, што прывяло да цяжкіх наступстваў.
У ХІ - XIII стст. на Русі вызначыліся тры асноўных палітычных цэнтра, кожны з якіх аказваў вырашальны ўплыў на палітычнае жыццё ў суседніх з імі землях і княствах: для Паўночна-Усходняй і заходняй Русі - Уладзіміра-Суздальскае княства; для паўднёвай і паўднёва-заходняй Русі - Галіцка-Валынскае княства; для паўночна-заходняй Русі - Наўгародская феадальная рэспубліка.
1. Уладзіміра-Суздальскае княства
Паўночна-Усходняя Русь амаль не ведала іншаземных нашэсцяў. Сюды не даходзілі хвалі яраслаўскіх нашэсцяў стэпнякоў ў першым тысячагоддзі н.э. Пазней сюды не дасягаў меч прадпрымальных заваёўнікаў - варагаў, не дабіраліся ў гэтыя далі і палавецкая конніца, разбіўся аб непраходныя лясныя нетры. Жыццё тут цякла не так ярка і дынамічна, як у Падняпроўе, але затое спакойна і грунтоўна. Пазней Уладзіміра-Суздальская Русь, трымае наводшыб, хоць і прымала актыўны ўдзел у міжусобных бітвах XII ст., Сама рэдка станавілася арэнай кровапралітных сутычак. Часцей за яе князі вадзілі свае дружыны на поўдзень, даходзілі да Чарнігава, Пераслаўля, Кіева і нават да Уладзіміра-Галіцкай Русі.
У XI ст. тут ужо стаялі буйныя гарадскія цэнтры - Растоў, Суздаль, Яраслаўль, Мурам, Разань. Пры Уладзіміра Манамаха паўсталі пабудаваны ім і названы ў яго гонар Уладзімір-на-Клязьме і Переславль (паўночны).
Да сярэдзіны XII ст. Уладзіміра-Суздальская Русь абдымала велізарныя прасторы усходнеславянскіх, угра-фінскіх, балцкіх земляў. Яе валодання распасціраліся ад тайговых лясоў Поўначы, нізоўяў Паўночнай Дзвіны, ўзбярэжжа Белага мора да межаў з палавецкай стэпам на поўдні, ад вярхоўяў Волгі на ўсходзе да смаленскіх і наўгародскіх зямель на захадзе і паўночным захадзе.
Ўзвышацца Уладзіміра-Суздальская Русь, якая тады называлася Растоўскі, а пазней Растове-Суздальскім княствам, па назве галоўных гарадоў гэтых месцаў - Растова і Суздаля, стала пры Уладзіміра Манамаха. Сюды ён патрапіў на княжанне ва ўзросце 12 гадоў, пасланы сваім бацькам, Усеваладам Яраславічам. З тых часоў Растове-Суздальская зямля трывала ўвайшла ў склад "Отчын" Манамаха і Мономаховичей. У пару цяжкіх выпрабаванняў, у пару горкіх паражэнняў дзеці і ўнукі Манамаха ведалі, што тут яны заўсёды знойдуць дапамогу, падтрымку. Тут яны змогуць набраць новых сіл для жорсткіх палітычных сутычак са сваімі супернікамі.
Сюды ў свой час Уладзімір Манамах паслаў на княжанне дновага з сваіх малодшых сыноў - Юрый Уладзіміравіча, потым, заключыўшы мір з полаўцамі, жаніў яго на дачкі саюзнай палавецкага хана. Да пары да часу Юры, як малодшы, заставаўся ў цені іншых сваіх братоў.
Але па меры мужания, па меры таго, як сыходзілі з жыцця старэйшыя князі, голас Растове-суздальскага князя гучаў на Русі ўсё гучней і яго прэтэнзіі на першынство ў агульнарускіх справах станавіліся ўсё грунтоўны. І справа была не толькі ў яго несуцішнай смазе ўлады, імкненні да першынства, не толькі ў яго палітыцы захопу чужых зямель, за што ён і атрымаў мянушку Даўгарукага, але і ў эканамічным, культурным адасабленні велізарнага краю, які ўсё больш імкнуўся жыць па сваёй волі.
У сярэдзіне XII ст. намаганнямі ў асноўным Юрыя Даўгарукага Растове-Суздальскае княства з далёкай ўскраіны, якая перш за пакорліва пасылала свае дружыны на падмогу кіеўскаму князю, ператварылася ў шырокае незалежнае княства, якое праводзіла актыўную палітыку ўнутры рускіх зямель, пашырае свае знешнія межы.
Юрый Далгарукі нястомна ваяваў з волжскія булгары, якая ў час пагаршэння адносін спрабавала блакаваць рускую гандаль на Волжскім шляху, перакрывала дарогу на Каспійскі Усход. Вёў ён проціборства з Ноўгарадам за ўплыў на сумежныя і памежныя землі. Ужо тады, у XII ст., Зарадзілася суперніцтва Паўночна-Усходняй Русі і Ноўгарада, якое пазней вылілася ў вострую барацьбу Наўгародскай арыстакратычнай рэспублікі з узнімальнай Масквой. На працягу доўгіх гадоў Юрый Далгарукі ўпарта змагаўся таксама за авалоданне кіеўскім сталом. У канцы 50-я гг. XII ст. Юрый Далгарукі авалодаў кіеўскім сталом, але неўзабаве памёр у Кіеве ў 1157
У 1157 г. на пасад у Растове-Суздальскім княстве ўс