Уладзіміра-Суздальскае і Галіцка-Валынскае княства
Информация - История
Другие материалы по предмету История
тупіў сын Юрыя Даўгарукага Андрэй Юревіч (1157-1174), народжаны ад палавецкай князёўны.
палітычная раздробленасць княства
Пасля смерці Юрыя Даўгарукага баяры Растова і Суздаля абралі сваім князем Андрэя, імкнучыся зацвердзіць у Растове-Суздальскай зямлі ўласную дынастычнай лінію і спыніць якая склалася традыцыю вялікіх князёў пасылаць у гэтыя землі на княжанне то аднаго, то іншага са сваіх сыноў.
Аднак Андрэй адразу ж зблытаў іх разлікі. Перш за ўсё, ён сагнаў з іншых Растове-Суздальскім сталоў сваіх братоў. Затым Андрэй выдаліў ад спраў старых баяраў Юрыя Даўгарукага, распусціў яго пасівелых у баях дружыну. Летапісец адзначыў, што Андрэй імкнуўся стаць "самовластцем" Паўночна-Усходняй Русі.
У 1169 г. разам са сваім саюзнікамі Андрэй Багалюбскі ўзяў штурмам Кіеў, выгнаў адтуль свайго стрыечнага пляменніка Мсціслава Ізяславіча і аддаў горад на разрабаваньне. Ужо гэтым ён паказаў сваё заняхайваньні ў адносінах да ранейшай рускай сталіцы, усю сваю нелюбоў да поўдня.
Дзеянні Андрэя Багалюбскага выклікалі ўсё больш раздражненне сярод Растове-суздальскага баярства. Іх гушчар цярпення перапоўнілася, калі па загадзе князя быў пакараны адзін з сваякоў яго жонкі, бачны баярын Сцяпан Кучка, чые валодання знаходзіліся ў раёне Масквы. Захапіўшы валодання пакаранага баярына, Андрэй загадаў пабудаваць тут свой умацаваны замак. Так у Маскве зявілася першая крэпасць.
Брат пакаранага і іншыя сваякі арганізавалі змову супраць Андрэя Багалюбскага. У змову былі ўцягнутыя таксама яго жонка і бліжэйшыя слугі - асецін Анбал, палацавы Ключнік і слуга Яфрэм Моизевич.
Яны нанеслі яму некалькі ўдараў мячамі, шаблямі, калолі яго дзідамі. Затым змоўшчыкі расправіліся з блізкімі князю людзьмі, абрабавалі яго скарбніцу.
Згуба Андрэя Багалюбскага не спыніла працэсу цэнтралізацыі Уладзіміра-Суздальскай Русі. Калі баярства Растова і Суздаля паспрабавала пасадзіць на трон пляменніка Андрэя і кіраваць за іх спіной княствам, падняліся "меншыя людзі" Уладзіміра, Суздаля, Пераслаўля, іншых гарадоў і запрасілі на Уладзіміра-Суздальскай пасад Міхаіла - брата Андрэя Багалюбскага. Яго канчатковая перамога ў нялёгкай міжусобнай барацьбе з пляменнікамі азначала перамогу гарадоў і параза баярскіх клік.
Пасля смерці Міхаіла яго справа узяў у соі рукі зноў падтрыманы гарадамі трэці сын Юрыя Даўгарукага Усевалад Юревіч (1176-1212). У 1177 ён, разграміўшы сваіх супернікаў у адкрытым баі каля горада Юреў, авалодаў Уладзіміра-Суздальскае пасадам. Мяцежныя баяры былі схопленыя і заточаныя ў турму, іх валодання канфіскаваныя. Падтрымала мяцежнікаў Разань была захоплена, а разанскі князь трапіў у палон. Усевалад III стаў вялікім князем. Ён атрымаў мянушку "Вялікае Гняздо", так як меў восем сыноў і восем унукаў, не лічачы нашчадкаў жаночага полу. У сваёй барацьбе з баярствам Усевалад Вялікае Гняздо абапіраўся не толькі на гарады, але і на мужа з кожным годам дваранства, сацыяльнай рысы якога зяўляецца служба князю за зямлю, даходы і іншыя ласкі. Гэтая катэгорыя насельніцтва існавала і раней, але зараз яна становіцца ўсё больш шматлікай. З павелічэннем значэння вялікакняскай улады ў некалі заштатным княстве ролю і ўплыў дваранства таксама вырасталі год ад года. Яно, па сутнасці несла ўсю асноўную дзяржаўную службу: у войску, судаводстве, пасольскіх справах, зборы падаткаў і падаткаў, расправе, палацавых справах, кіраванні княжацкім гаспадаркай.
Умацаваўшы свае пазіцыі ўнутры княства, Усевалад Вялікае Гняздо стаў аказваць усё большы ўплыў на справы Русі: ўмешваўся ў справы Ноўгарада, авалодаў землямі Кіеўскай зямлі, падпарадкаваў цалкам свайму ўплыву Разанскае княства. Ён паспяхова барацьбы супраць волжскія булгары. Яго паход на Волгу ў 1183 скончыўся бліскучай перамогай.
Усевалад памёр ва ўзросце 58 гадоў, "праседзеўшы" на вялікакняскім пасадзе 36 гадоў. Яго пераемніку Юрыю не адразу атрымалася ўзяць верх над старэйшым братам. Рушыла ўслед новая тузаніна, якія праходзілі цэлых шэсць гадоў, і толькі ў 1218 Юрый Усеваладавіч здолеў авалодаць пасадам. Тым самым была канчаткова парушаная старая афіцыйная традыцыя атрымання ў спадчыну ўлады па старшынстве, з гэтага часу воля вялікага князя - "единодержавца" стала мацней, чым былая "даўніна".
Паўночна-Усходняя Русь зрабіла яшчэ адзін крок да цэнтралізацыі ўлады. У барацьбе за ўладу Юры, аднак, вымушаны быў пайсці на кампраміс са сваімі братамі. Уладзіміра-Суздальская Русь распалася на шэраг надзелаў, дзе сядзелі дзеці Усевалада III. Але працэс цэнтралізацыі быў ужо незваротны. Мангола-татарскае нашэсце парушыла гэта натуральнае развіццё палітычнага жыцця Русі і адкінула яго назад.
2. Галіцка-Валынскае княства
Галіцка-Валынскае княства сфармавалася на аснове зямель былога Уладзіміра-Валынскага княства, якое размяшчалася на заходніх і паўднёва-заходніх межах Русі. У XI-XII стст. Уладзіміры-Валынскім кіравалі другарадныя князі, што накіроўваюцца сюды вялікімі кіеўскімі князямі. Сваю службу тут у якасці намесніка вялікага князя Святаслава Яраславіча прайшоў і малады Уладзімір Манамах.
Галіцка-Валынская зямля размяшчалася ў месцах, выключна спрыяльных для гаспадаркі, гандлю, палітычных кантактаў з навакольным светам. Яе мяжы падыходзілі з дновай боку да перадгорям Карпат і ўпіраліся на працягу Дуная. Адсюль было рукой падаць да Венгрыі, Балгарыі, гандлёвага шляху да краін Дуная ў цэнтры Еўропы, да балканскіх краін і Візантыі. З поўначы, паўночна-усходу і