Уладзіміра-Суздальскае і Галіцка-Валынскае княства
Информация - История
Другие материалы по предмету История
ўсходу гэтыя землі абдымалі валодання Кіеўскага княства, якое, страціўшы сваю былую моц і не прэтэндуючы на кантроль над Галіцка-Валынскім княствам, у той жа час асланяў яго ад націску магутныя Растове-суздальскага князя.
У тутэйшых месцах за час існавання адзінай дзяржавы Русь выраслі і расцвілі многія буйныя гарады. Гэта Уладзімір-Валынскі, названы так па імя Уладзіміра I. Горад быў доўгія гады рэзідэнцыяй велікакняжацкіх намеснікаў. Тут жа размяшчаўся які вырас на солеторговле Галіч, дзе ў сярэдзіне XII ст. Сфармавалася магутнае і незалежная баярства, актыўныя гарадскія пласты. Прыкметна выраслі цэнтры мясцовых ўдзельных княстваў, дзе "сядзелі" нашчадкі Расціслава - сына рана памерлага Уладзіміра, старэйшага сына Яраслава Мудрага. Расціславу Уладзіміравічу долі ў пажыццёвае валоданне малазначны Уладзімір-Валынскі. І цяпер Расьціславічам належалі Перемышль, Дарагабуж, Теребовля, Бужеск, Турыйскам, Луцк, Холм. Гэтыя гарады былі багатымі і прыгожымі, у іх было нямала каменных будынкаў, амаль усе яны былі добра ўмацаваныя, мелі магутныя дзяцінца-крэпасці. Калісьці шмат хто з гэтых гарадоў былі адваяваць у Польшчы спачатку Уладзімірам, а потым і Яраславам Мудрым. З тых часоў яны і ўвайшлі спачатку ў склад Русі, а затым сталі асновай стварэння незалежнага Галіцка-Валынскага княства з апорай на два буйных горада - Уладзімір-Валынскі і Галіч.
На мяжы XII і XIII стст. князь раман Мсціславіч Валынскі абяднаў разам Валынскае і Галіцка княства і стварыў вялікае і магутнае княства ў паўднёва-заходнім куце Русі - Галіцка-Валынскае.
У другой палове XII ст. найбольш характэрнымі фігурамі на палітычным гарызонце Галіцка-Валынскай Русі былі ўсе тыя ж нашчадкі Расціслава і Манамаха.
У сярэдзіне XII ст. у Галіцка княстве, якое да гэтага часу стала самастойным і аддзялілася ад Валыні, пачалася першая вялікая княжая смута, за якой праглядаліся інтарэсы, як баярскіх груповак, так і гарадскіх слаёў. У 1144 г. гараджане Галіча, скарыстаўшыся адездам свайго князя Уладзіміра Володаревича на паляванне, запрасілі на княжанне яго пляменніка з малодшай галіны Расціславіча, Івана Расціславіча, які княжыў у невялікім горадзе Звянігарадзе. Уладзімір аблажыў Галіч, але гараджане ўсталі гарой за свайго выбранніка. Толькі няроўнасць сіл і адсутнасць у гараджан ваеннага вопыту схіліла чару ваг на карысць галіцкага князя. Іван бег на Дунай, дзе абгрунтаваўся ў Берладе, чаму і атрымаў у гісторыі мянушку Берладника. Уладзімір заняў Галіч і жорстка расправіўся з паўстанцамі гараджанамі.
Калі Галіцка княства трывала знаходзілася ў руках Расціславіча, то ў Валынскім княстве, у горадзе Уладзіміры, гэтак жа трывала сядзелі нашчадкі Манамаха. Тут правіл унук Манамаха Ізяслаў Мсціславіч. Затым Мономаховичи падзялілі Валынскае княства на некалькі надзелаў, г. зн. яшчэ больш дробных княстваў, якія ўваходзілі ў склад Валынскага княства.
Да канца XII ст. і ў гэтым княстве, як і іншых буйных рускіх княствах-дзяржавах, стала праглядацца імкненне да абяднання, да цэнтралізацыі ўлады. Асабліва ярка гэтая лінія выяўлялася пры князі Рамана Мсціславіча. Абапіраючыся на гараджан, на дробных землеўладальнікаў, ён супрацьстаяў свавольства баярскіх кланаў, уладнай рукой падпарадкоўваў сабе удзельных князёў. Пры ім Валынскае княства ператварылася ў моцнае і адносна адзіную дзяржаву. Раман Мсціславіч стаў прэтэндаваць на ўсю Заходнюю Русь. Ён скарыстаўся разладамі сярод кіраўнікоў Галіча пасля смерці Яраслава Осмомысла і паспрабаваў абяднаць Галіцка і Валынскае княства пад сваёй уладай. Спачатку яму гэта ўдалося, але ў міжусобную барацьбу ўключыўся венгерскі кароль, які захапіў Галіч і выгнаў адтуль Рамана. Яго сапернік, сын Осмомысла, няўдачлівы сябар і дзевер Северскага князя Уладзіміра Галіцкі, быў схоплены, высланы ў Венгрыю і так зняволены ў вежы. Але неўзабаве прадпрымальны князь збег з палону. Ён зявіўся ў Германіі у імператара Фрыдрыха Барбаросы і пры падтрымцы нямецкіх і польскіх войскаў зноў вокняжился ў Галічы. Толькі пасля яго смерці ў 1199 Раман Мсціславіч зноў абяднаў, і цяпер ужо надоўга, Валынь і Галіч. У далейшым ён стаў і вялікім князем кіеўскім, уладарам велізарнай тэрыторыі, роўнай Германскай імперыі.
Раман, як і Яраслаў Осмомысл, працягваў палітыку цэнтралізацыі ўлады, душыў баярскай сепаратызм, садзейнічаў развіццю гарадоў. Падобныя ж імкнення былі бачныя ў палітыцы зараджаецца цэнтралізаванай ўлады ў Францыі, Англіі, іншых краінах Еўропы. Кіраўнікі буйных рускіх княстваў у гэтым сэнсе ішлі тым жа шляхам, абапіраючыся на якія растуць горада і дробных землеўладальнікаў, залежных ад іх у пазямельна стаўленні. Менавіта гэты пласт стаў і ў Еўропе, і пазней на Русі асновай дваранства - апоры цэнтральнай улады. Але калі ў Еўропе гэты працэс ішоў натуральным шляхам, то на Русі ён быў перапынены ў самым пачатку спусташальным мангола-татарскім нашэсцем.
Палітыку Рамана Мсціславіча працягнуў яго сын, Мономахович ў пятым калене, Данііл Рамановіч. Ён страціў бацькі ў 1205, калі яму было ўсяго толькі чатыры гады. Галіцка-Валынскае баярства тут жа падняло галаву. Княгіня з малалетнім спадчыннікам беглі з княства, знайшоўшы прытулак у Польшчы. Баярства запрасіла ў Галіч, які стаў цяпер стольным гарадах абяднанага княства, сыноў Ігара Северскага. У ходзе міжусобіцы княства зноў раскалолася на шэраг надзелаў, што дазволіла Венгрыі заваяваць яго. Ігаравіч працягвалі барацьбу за ўладу, у ходзе якой загінула нямала баярскіх прозвішчаў, багатых гараджан, але больш за ўсё