Асаблівасці фарміравання беларускай нацыi
Информация - История
Другие материалы по предмету История
i. У 1902-1903 гг. на аснове гуртко В. Iваноскага, брато А. i I.Луцкевiча адбываецца палiтычная самаарганiзацыя беларускага нацыянальна-вызваленчага руху. Была створана Беларуская рэвалюцыйная грамада, якая некалькi пазней стала называцца Беларускай сацыялстычнай грамадой.
Глыбокiя якасныя змены адбылiся нацыянальным руху час рэвалюцы 1905-1907 гг. Са зяленнем беларускамонага легальнага друку (“Наша доля”, “Наша Нiва”, пазней “Беларус”, “Лучынка” i iнш.), пашырэннем прафесiйных, грамадска-культурных абяднання i гуртко (Беларускi настанiцкi саюз, Гродзенскi гурток беларускай моладзi, Беларускi музычна-драматычны гурток i г.д.), заснаваннем выдавецкiх суполак, нацыянальных тэатральных калектыва узраслi розныя формы i кiрункi нацыянальнага руху. Пад уплывам “Нашай Нiвы”, рэдакцыя якой пасля паражэння рэвалюцы 1905-1907 гг. стала арганiзацыйным цэнтрам нацыянальнага руху, зарадзiся, найперш у каталiцкiм асяроддзi, беларускi нацыянальна-рэлiгiйны рух, што выявiся дзейнасцi святаро А.Астрамовiча, В. Гадлескага i iнш.
У 1913 г. у Вiцебскiм аддзяленнi Маскоскага археалагiчнага iнстытута А. Сапуно пача чытаць курс лекцый па гiсторыi Беларусi. В.Ластоскi 1910 г. выда першую навуковую працу на беларускай мове “Кароткая гiсторыя Беларусi”, дзе да канцэктуальнае выяленне нацыянальнай гiсторыi. У пачатку ХХ ст. цэласнае навуковае абгрунтаванне этнiчнай свядомасцi знайшло фундаментальнай працы Я. Карскага “Беларусы” (т.1-3, 1903-1922 гг.), даследаваннях М.Донар-Запольскага i iнш.
Асэнсаванне агульнага гiстарычнага мiнулага, звязаннага з Вялiкiм княствам Лiтоскiм, спрыяла пашырэнню сярод часткi беларускай нацыянальнай iнтэлiгенцыi асаблiва час першай сусветнай вайны, iдэi стварэння беларуска-лтоскай дзяржанасцi. Акрамя таго, беларускi нацыянальны рух, таксама як i украiнскi, лiтоскi, пад уплывам польскага, ярэйскага, рускага сацыяльстычнага руха спрабава у мэтах перацягнення на свой бок сялянства абяднаць нацыянальныя i аграрна-рэвалюцыйныя задачы. Агульнарасiйскiя рэвалюцыйныя партыi нярэдка выступалi якасцi паспяховых канкурэнта нацыянальных арганiзацый, схiляючы да сябе многiх маладых прадстанiко iтэлектуальных асяродка.
Трэцяй стадыi беларускi нацыянальны рух, кал ён набывае больш масавы характар i рэальна стаяць мэты палiтычнай атаномii Беларусi, дасягае час першай сусветнай вайны. Сацыяльныя зрушэннi, выклiканыя ёй, аказалi значны плы на працэсы этнiчнай кансалiдацыi. Шматлiкiя бежанцкiя арганiзацыi адыгралi вялiкую ролю абуджэннi нацыянальнай свядомасцi. Цiкавасць да беларускага руху актывiзавалася сярод землеласнiка, вышэйшых чынонiка, афiцэра, кiранiцтва правасланай i каталiцкай цэрква на Беларусi. Узрос нацыянальны рух i на акупiраванай тэрыторыi Беларусi. У Вiльнi бы створаны Беларусi народны камiтэт, адчыняюцца беларускiя школы, настанiцкая семiнарыя Свiслачы i г.д.
Пасля рэвалюцыйных падзей 1917 г. як надзеннае пастала пытанне аб утварэннi беларускай дзяржанасцi. Яно знайшло падтрымку значнай часткi беларукага насельнiцтва i шлях рэалiзацыi абвяшчэннi спачатку Беларускай народнай рэспублiкi, а затым у больш пэным утварэннi БССР. Дарэчы, палiтыка “беларусiзацыi” 20-ых гадо, якая рэалiзовалася партыйным i савецкiм кiранiцтвам Савецкай беларусi, непаранальна паскорыла этна-культурныя працэсы i сцвердзiла пытанне аб iснаваннi беларускай нацыi як бяспрэчнае i незваротнае.
У канцы XIX пачатку ХХ ст. тэрмiн “Беларусь”, этнонiм “беларусы” замацоваецца за сёй этнiчнай тэрыторыяй беларуса i паступова выцясняе се iншыя агульныя для Беларусi назвы. Аднак гэты працэс бы супярэчлiвым i незавершаным. Саманазва беларуса не набыла у той час выразнага адзiнага агульнацыянальнага зместу. Поруч з ёй ужывалiся канфесiяналiзмы “рускiя” i “палякi”, адпаведна падзелу на правасланых i католiка, а частка насельнiцтва Беларусi называла сябе тутэйшымi. Яшчэ дастаткова часта жывася тэрмiн “лiтвiны”, асаблiва заходнiх раёнах Беларусi. У некаторых мясцовасцях iснавалi рэгiягальныя назвы, якiя адносiлiся да значных тэрыторый “паляшукi” для сяго Палесся, “пiнчукi”, “брашчане” для яго асобных частак. Тым не менш, адбылiся iстотныя зрухi этнiчнай самасвядомасцi беларуса. Паводле даных перапiсу 1897 г. аб роднай мове, 51,8 % агульнай колькасцi прадстанiко спадчыннага дваранства прызнавалi сябе беларусамi. З лiку асабiстых дваран (чынонiцтва) 25,9 % назвалi сваёй роднай мовай беларускую. Гэтыя лiчбы развейваюць стараданi мiф аб выключна польскiм i рускiм этнiчным складзе беларускага вышэйшага саслоя. Каля 20 % урачо i 21 % настанiка таксама лiчылi сваёй роднай мовай беларускую. Сялянства, пралетарыят i папралетарскiя слаi грамадства Беларусi складалiся пераважна з прадстанiко карэннага этнасу. Але адной са спецыфiчных рыс станалення беларускай нацыi зялялася тое, што каля 90 % яе прадстанiко пражывала сельскай мясцовасцi. Горад па этнiчнаму складу бы пераважна небеларускiм прыкладна 40-50% гарадскога i местачковага насельнiцтва скаладалi ярэ, што стала вынiкам iснавання рысы аседласцi ярэя i рэалiзацыi некаторых мер па змацненню рэжыму яе функцыянавання пасля пастання 1863 г. Каля 20 % гараджан былi рускiмi, беларусы сярод iх складалi 17, 1%. У другой палове XIX--XX стст. формай этнiчнай самасвядомасцi некаторай часткi гарадскога насельнiцтва, асаблiва ва сходняй Беларусi (правасланая iнтэлiгенця, чынонiкi, святары i iнш.) бы “западнорусизм”. У пачатку ХХ ст. ён ста iдэалогiяй вялiкадзяржана-чарнасоценскага руху, якi ве актыную барацьбу супраць беларускага нацыянальнага адараджэння.
Асноныя прынцыпы iдэалогii “западнорусизма” былi распрацаваны сярэдзiне XIX ст. I.Сямашкам, М.Каяловiчам, ?/p>