Прыватныя тэатры
Информация - Культура и искусство
Другие материалы по предмету Культура и искусство
?аСЮ падножку да арфы. Уражвае СЦ паэтычна-лСЦтаратурная творчасць АгСЦнскага. Яго лСЦчаць аСЮтарам выдадзеных у Варшаве пад псеСЮданСЦмам СлонСЦмскСЦ грамадзянСЦн перадавых для свайго часу зборнСЦкаСЮ ГСЦстарычныя СЦ маральныя аповесцСЦ (1782), БайкСЦ СЦ не байкСЦ (1788). У апошнСЦ зборнСЦк увайшлСЦ вершы з Песень пана МСЦхала графа АгСЦнскага, гетмана ВялСЦкага княства ЛСЦтоСЮскага, укладзеныя СЮ вераснСЦ 1770 г. у СлонСЦме. Як мецэнат МСЦхал КазСЦмСЦр зрабСЦСЮ багатыя ахвяраваннСЦ для кляштара СЦ касцёла СЮ СмСЦлавСЦчах, а таксама заснаваСЮ дабрачынны фонд для студэнтаСЮ ВСЦленскага унСЦверсСЦтэта.
Але асаблСЦва цСЦкавым быСЮ СлонСЦмскСЦ тэатр МСЦхала КазСЦмСЦра АгСЦнскага, якСЦ СЦснаваСЮ дваццаць гадоСЮ (1771-1791). У тэатры працавалСЦ прафесСЦйныя СЦтальянскСЦя, нямецкСЦя, польскСЦя спевакСЦ, прыгонны хор СЦ балет. Балетная трупа была пад-рыхтавана СЮ СлонСЦмскай балетнай школе, спектаклСЦ суправаджала капэла АгСЦнскага. Збор нот, твораСЮ, што выконвалСЦся на розных сцэнах (фСЦлСЦялы тэатра СЦснавалСЦ СЮ СедлСЦцах - Полыпчы СЦ Целя-ханах), налСЦчваСЮ 60 опер, 18 балетаСЮ, 3 музычныя камедыСЦ, 253 сСЦмфонСЦСЦ СЦ больш за 460 СЦншых твораСЮ (араторыСЦ, арыСЦ, музыка для дывертысментаСЮ, асобных танцаСЮ СЦ г.д.). Рэпертуар тэатра складаСЮся з опер СЦ балетаСЮ СЦтальянскСЦх кампазСЦтараСЮ, а так-сама твораСЮ М.К. АгСЦнскага (Зме-нены фСЦлосаф, ЕлСЦсейскСЦя палСЦ СЦ СЦнш.). Сцэна тэатра дазваляла ставСЦць спектаклСЦ барочнага стылю - з выхадам вялСЦкай колькасцСЦ спевакоСЮ, статыстаСЮ, з паказам тэатралСЦзаваных баталСЦй коннСЦкаСЮ СЦ водных феерый. Частка сцэны затаплялася вадой СЦ па ёй плавалСЦ лодкСЦ. ТэхнСЦчныя магчымасцСЦ сцэны дазвалялСЦ паказваць адна-часова два фантаны, якСЦя асвятлялСЦся бенгальскСЦмСЦ агнямСЦ. Пры тэатры працаваСЮ спецыяльны пСЦратэхнСЦк - майстар па феерверках.
ГродзенскСЦм тэатр АнтонСЦя ТызенгаСЮза
АнтонСЦ ТызенгаСЮз (1733-1.03.1785) паходзСЦСЮ з старажытнага лСЦфляндскага дваранскага роду ТызенгаСЮзэнаСЮ. Адпаведна герольдыСЦ першы ТызенгаСЮз, Энгельбрэхт фон ТызенгаСЮзэн, быСЮ шведскСЦм рыцарам, якСЦ прыехаСЮ у ТрэйдзенскСЦ форт Апельдэрн у 1138 г. Далей адбылося разгалСЦнаванне рода. З галСЦны Дэтлофа Готгард-Ян ТызенгаСЮзэн быСЮ кашталянам ЛСЦфляндскСЦм, а потым ваяводаю ДэрпцкСЦм. Ён ажанСЦСЮся з дачкою Яна-Пятра СапегСЦ СЦ ягоныя нашчадкСЦ пасялСЦлСЦся СЮ ВКЛ. Было гэта СЮ ХVРЖРЖ ст., а з цягам часу яны змянСЦлСЦ сваё прозвСЦшча на ТызенгаСЮз. АнтонСЦй ТызенгаСЮз (фСЦнансСЦст СЦ мецэнат) вырашыСЮ стварыць свой тэатр з пастаяннай тэатральнай трупай, з запрашэннем СЦтальянскСЦх СЦ польскСЦх артыстаСЮ, а таксама з магутным аркестрам СЦ прафесСЦйнымСЦ танцорамСЦ. Для гэтага ён паслаСЮ свайго паверанага Лявона ССЦтанскага СЮ паездку за мяжу з даручэннем знайсцСЦ таленавСЦтых спевакоСЮ СЦ заключыць з СЦмСЦ кантракты. Задача была выканана. АнтонСЦ ТызенгаСЮз вучыСЮся СЮ СЦезуСЦцкай школе пры ВСЦленскай акадэмСЦСЦ, пазнаваСЮ лацСЦнскую мову, паэтыку, рыторыку, дыялектыку, логСЦку. Пасля школы яго паслалСЦ СЮ Волчын - рэзСЦдэнцыю канцлера вялСЦкага лСЦтоСЮскага Чартарыйскага, каб рыхтаваСЮся да грамадскай службы. У гэты самы час тут знаходзСЦСЮся пляменнСЦк Чартарыйскага СтанСЦслаСЮ ПанятоСЮскСЦ, якСЦ потым стане каралём. Аднолькавыя СЮзростам, спосабам мыслення СЦ забавамСЦ хлопчыкСЦ пасябравалСЦ. МенавСЦта гэта сяброСЮства пазней паспрыяе цудоСЮнай кар'еры: першую пасаду (гродзенскага падстаросты) ён атрымаСЮ яшчэ пры князСЦ МасальскСЦм, гродзенскСЦм старосце СЦ надворным лСЦтоСЮскСЦм падскарбСЦ. У 1765 годзе ТызенгаСЮз становСЦцца надворным падскарбСЦем лСЦтоСЮскСЦм СЦ гродзенскСЦм старостаю.
У 1774 годзе СЮ Гродна прыязджаюць цСЦкавыя вакалСЦсты: Дж. Кампанучы, Ганна ДавСЦя, якСЦя сталСЦ СЮ далейшым вельмСЦ папулярнымСЦ СЮ Санкт-Пецярбургу, а таксама кампазСЦтар КамСЦле Абатэ.У 1776 годзе тэатр быСЮ здольны вырашаць вялСЦкСЦя творчыя задачы. ПоСЮны рэпертуар яго невядомы, але захавалСЦся звесткСЦ пра пастаноСЮкСЦ на сцэне СЮ 1778 годзе оперы А. Грэтры МагнСЦфСЦк (ВялСЦкапышны), камедыСЦ Пера Бамаршэ СевСЦльскСЦ цырульнСЦк.
Наступным разам Лявон ССЦтанскСЦ паехаСЮ у Заходнюю ЕСЮропу СЮ пошуках неабходных акцёраСЮ СЦ педагогаСЮ у 1779-1780 гадах. У вынСЦку СЮ Гродна зявСЦлСЦся СЦтальянскСЦя славутасцСЦ - спявак, салСЦст Парыжскай оперы МенцыёлСЦ, танцоСЮшчыца Ганна СаламонСЦ СЦ яе муж - балетмайстар КазСЦма АСЮгуста МарэлСЦ.
У 1780 г. А. ТызенгаСЮз трапСЦСЮ у нямСЦласць да караля. З таго часу дзейнасць тэатра пачала паступова зварочвацца, многСЦя салСЦсты пакСЦнулСЦ Гродна. Працягвала працаваць толькСЦ школа, для якой у Гродна быСЮ прыстасаваны двухпавярховы будынак Крывой афСЦцыны (вядомы таксама як Музычны флСЦгель). Ён месцСЦСЮся насупраць палаца, меСЮ дартуары (спальнСЦ) для вучняСЮ (на трэцСЦм паверсе), рэпетыцыйныя залы (на другСЦм) СЦ падсобныя памяшканнСЦ (на першым).
Па загаду А. ТызенгаСЮза дзяцей для школы пачынаюць шукаць у яго маёнтках (падскарбСЦй забаранСЦСЮ браць прыгонных з маёнткаСЮ караля, бо хацеСЮ быць СЦх адзСЦным уладальнСЦкам). За два гады СЮ школу сабралСЦ больш за пяцьдзесят 8-10 гадовых хлопчыкаСЮ СЦ дзяСЮчынак з Быценя, ПастаСЮ, РЖгумена, ЛСЦцвян, са шматлСЦкСЦх палескСЦх добр СЦ вёсак Гродзеншчыны.
З цягам часу школа А. ТызенгаСЮза стала не падобнай нСЦ на якую СЦншую. У доме знаходзСЦлСЦся кватэры педагогаСЮ СЦ абслугСЦ. Усе дзецСЦ былСЦ падзелены на тры класы. У трэцСЦм класе (самым нСЦжэйшым) вучылСЦся хлопчыкСЦ СЦ дзяСЮчынкСЦ ва СЮзросце ад 8 да 10 гадоСЮ, у другСЦм - ад 11 да 14 гадоСЮ, СЦ СЮ першым - ад 14 да 18 гадоСЮ. (У самы старэйшы вышэйшы клас адбСЦралСЦся найбольш здольныя вучнСЦ). Яны не мелСЦ права пакСЦнуць будынак, СЦх вучылСЦ па 12 гадзСЦн у суткСЦ не толькСЦ спецыяльным прадметам (музыцы, спевам, танцам), але СЦ пСЦсьму, арыфметыцы, малюнку, французскай СЦ СЦтальянскай мовам, рукадзеллю СЦ правСЦл