Книги по разным темам Pages:     | 1 |   ...   | 149 | 150 | 151 | 152 | 153 |   ...   | 155 |

Мханавчы - вельм своеасаблвая вска. Змешчаная в арбце сталцы, яна не захавала каранвых фальклорных жанрав кравнк мясцовых гуртов Ларыса Рыжкова пры навучанн выкарыстоввае авдызапсы фальклорных спеваков, зробленыя навуковцам, перыядычна ладзць сустрэчы свах выхаванцав з автэнтычным калектывам вск Ананчыцы, што на Салiгоршчыне [3, с. 32]. Уражанн аб стападавскм наведванн Мханавцкага Дома фальклору в мяне трымцяць дагэтуль. Усе фальклорныя дзец был в строях, яны спявал, гулял в Ста, Грушку, уважлва пазрал на дарослых, якя невзабаве наладзл танцы пад дуду. Дзец далучылся (без асаблвых запрашэнняв). Я пабачыв, як насамрэч ажыццявляецца сувязь пакаленняв: самых маленькх прыводзл бацьк, якя в 1980-я таксама был вдзельнкам взорнага калектыва Калыханка. Гэта - для Беларус прынцыпова новы феномен: выхаваная прафесйным педагогам лу фальклорных традыцыях ва вмовах сацыякультурнай установы моладзь арганчна паслядовна далучае да традыцы вжо свах уласных дзяцей.

Трэба падкрэслць значэнне асобы Рыжковай, як дасведчанага, вопытнага педагога, якая атрымала якасную адукацыю в пцерскм унверстэце культуры, мае власныя тэарэтычныя напрацовк. Яна спалучае тэорыю практыку фалькларыстык, сама жыве жыццм свах выхаванцав у ладваяваным у абыдзннасц фальклорным часе, як перыядычна выводзць х да эмацыйна насычанай камункацы, разняволенасц, творчых адкрыццяв, самавдасканалення. Яе калектывы - неаднаразовыя госц Берагн, падобных й фальклорных праектав замежжа, лаврэаты фальклорных фэстав ПнскЦ94, Беларусь - мая песня, удзельнк змены этнакультурнага выхавання в НДАЛ Зубраня, фестывалю Славянск базар, фестывалю архачных спевав Найстарэйшыя песн Европы у Люблне, Музыка втрацона в Кракаве (Польшча), фальклорных фэстав у Ровна Харкаве (Украна), удзельнк першага складу рок-гурта YrТja (х галасы гучаць на першым CD калектыва), удзельнк канцэртав тэатральнага гурта Лицедеи, Вячаслава Бутусава (рок-гурт Наутилус помпилиус) Змцера Рэвякна (рок-гурт Калинов мост). У рэпертуары ансамбля абрадавыя працовныя, пазаабрадавыя песн, танцы гульн Беларус. У дыскаграф калектыва тольк адзн, але вельм добры дыск: Калыханка (2004).

Уключананыя в ларбту мнскага мегаполсу Мханавчы са свам Домам фальклору Ларысы Рыжковай - сння адзн з найяскравых, на маю думку, прыкладав постфальклору на Беларус. Але не адзны. Падобную дзейнасць праводзяць: у Цэнтры культуры г.п. Любань - Сяргей Выскварка, у мнскай маладзжнай суполцы Лцьвны - Уладзь Бярберав, у Нацыянальным цэнтры мастацкай творчасц (г. Мнск) - Таццяна Пладунова шэраг ншых таленавтых апантаных педагогав-лдэрав. Магчыма, у адрозненне ад постфальклорных суполак Прыбалтык, нашыя - менш спантанныя больш нтэграваныя в афцыйныя сацыяльныя нстытуцы. Аднак, кал прааналзаваць сстэму грантав сацыяльных праектав, на якую абапраюцца в свай дзейнасц товцы латышы, невядома - хто больш незалежны ад правлав гульн, якя прапановвае аматарам фальклору сучасная глабалзаваная рэчаснасць.

Як педагог з 60-гадовым стажам я б хацев з усй адказнасцю адзначыць, што такх выхаваных, этычных, арганчных маладых людзей, як дыпламанты фестывалю Берагня (з Акцябршчыны, Мтчы, Любан, Мханавч, Асповчав, Мнску), якя прыходзяць навучацца на спецыялзацыю Этнафоназнавства (крунку Фальклор спецыяльнасц Народная творчасць БДУКМ) зараз цяжка пабачыць. Выхававча-адукацыйны праект Берагня стався саправды сродкам камункацы, абмену вопытам памж навуковцам педагогам, якя распрацовваюць фальклорна-этнаграфчны постфальклорны крунк этнакультурнага выхавання. Выхаваная в фармаце Берагн моладзь вядзе сябе завсды вельм прыстойна, добра вучыцца, паспяхова рэалзоввае сябе творча. Вдавочна, м ад дзяцнства (розным сродкам в рознай ступен) был прывтыя фрагменты глыбокакарэннага светапогляду, уласцвага носьбтам традыцы. А складовыя выхававчага праекту, як накравав х прафесйна шмат у чым светапоглядна - Рэспублканскага фестывалю фальклорнга матацтва Берагня (умовы рэалзацы падрыхтовк да яго) - был створаны штучна, але прадумана сстэмна. Таму сння я магу павншаваць стваральнкав канцэпцы праекта, неабыякавых да су нашай краны яе народа - навуковцав-фалькларыстав Мколу Козенку, Тамару Варфаламееву х калег - з тым, што засеянае м некал насенне сння дало плнныя парастк на абшарах вясковай глебы на асфальце.

Вялк патэнцыял духовнага росту, неабыякавасць да традыцыйных каштовнасцей з боку ласфальтавай постфальклорнай моладз мне давялося пабачыць на мжнародна вядомай Страле в Веткавскм ране. Арганзаваная в складчыну студэнцкай мнскай моладдзю фальклорная вандровка за 350 кламетрав на Повдзень - гэта вжо сам па сабе вчынак. Але гэта быв не студэнцк пкнк. Кал 13 мая 2010 года мнскя дзявчаты апранул фальклорныя стро стал в адзн карагод з генетычна таленавтым спявачкам Неглюбк Ставбуна дал стрэльны гук (Над песням Стралы вв. Неглюбка Ставбун з Веткавскага рана Гомельскай вобласц в 2010 г. са студэнтам в Мнску працавал мае калег - выкладчык кафедры этналог фальклору БДУКМ - Таццяна Пладунова, Наталля Петухова Ларыса Рыжкова - Э.Д.), масковскя аматарк стараверскай традыцы, якя падТяджаюць штогод на Стралу в пошуках каранв значна паспакайнел в свах памкненнях возродить старинный обряд. Мяне знов уразла прыстойнасць этычнасць мнскай моладз мах студэнтав у адноснах да культуры продкав. Саправды: кал культура мае патэнцыял вцягваць у сваю арбту новыя пакаленн, а моладзь да гэтага (няхай не масава) мкнецца - ляшчэ не вс згублена, трэба тольк аховваць не замнаць - ня духовнасц традыцы будзе падовжана.

Як мне тлумачыл, сння в фестывальных адукацыйных праектах этнакультурнага выхавання працэс навучання збольшага пачынаецца з побытавага танца гульн як найдэмакратычных фальклорных жанрав. Значэнне этнчна афарбаваных рухав, традыцыйнай харэаграф, актуалзаванае Мколам Козенкам яго калегам нельга недаацэньваць. Яшчэ адзн з заснавальнкав эмпрызму в фласоф Джон Лок, на якога спасылалася большасць агульнавядомых флосафав-асветнкав ва власных Думках аб выхаванн казав: Здаровы дух у здаровым целе - гэта вельм кароткая, але мстая формула шчасця на гэтым свеце [5, c. 251]. Мы впэвнены, што в фальклорных абТяднаннях, якя снуюць на всцы, на асфальце дзец маюць першае, другое. Бо в працэсе дзейнасц такх гуртов актуалзуюцца традыцыйныя нормы паводзн, згодна якм, напрыклад, палова часу на беларускм вяселл адводзлася на лактывныя, безупынныя танцы [2, с. 33]. Не дзва, што в прцэсе знамства са скарбам народнага мастацтва асобы, луцягнутыя в арбту этнакультурнага выхавання шмат рухаюцца - гуляюць танчаць, але адначасова выховваюць свае пачуцц, этыку взаемадачыненняв, густ.

Я магу канстатаваць, што постфальклорны шлях для беларускай светапогляднай парадыгмы - шлях выхавання в перспектыве вельм прыстойных, развтых, патрыятычна арыентаваных маладых людзей. Асаблва гэта актуальна для сучаснага горада, як мклва губляе сувязь з этнчным караням свах жыхаров. Французскя асветнк казал: LТhomme est toute lТedukasion (чалавек - гэта цалкам выхаванне-адукацыя). Насамрэч, я завважыв - тыя, хто выхаваны в фальклорных абТяднаннях - розняцца (вдавочна в лепшы бок) ад тых, хто выховваецца без традыцый, тольк ласфальтавай вулцай, школьнай казншчынай нтэрнэтам. На жаль, колькасць апошнх будзе павялчвацца. Таму задача фармравання светапогляду сродкам постфальклору - адна з найбольш актуальных для тэарэтыкав культуры адукацы, флосафав, педагогав выхавацеляв у ХХ стагоддз.

таратура 1. Дарашэвч, Э. Постфальклор: да пытання вывучэння генезсу футуралагчных нтэнцый // Автэнтычны фальклор: праблемы вывучэння, захавання, пераймання: зборнк навуковых прац удзельнкав IV Мжнароднай навукова-практычнай канферэнцы (Мнск, 29Ц30 красавка 2010 г.) / БДУКМ; рэдкал.: Мажэйка М.А (адк. рэд.) [ нш.]. - Мнск, 2010. - С. 12Ц15.

2. Козенка, М. Традыцыйнае вяселле Мядоцкага краю / М. Козенка, А. Абрамовч. - Мнск, 2005.

3. Рыжкова, Л. Вопыт супрацовнцтва взорнага ансамбля Калыханка з фальклорна-этнаграфчным калектывам вск Ананчыцы // Автэнтычны фальклор: праблемы вывучэння, захавання, пераймання:

зборнк навуковых прац удзельнкав III Мжнароднай навукова-практычнай канферэнцы (Мнск, 29 - 30 красавка 2009 г.) / БДУКМ; рэдкал.: Мажэйка М.А (адк. рэд.) [ нш.]. - Мнск, 2009. - С. 32Ц34.

4. Энцыклапедыя гсторы Беларус. - Т. 1: А - Белца. - Мнск, 2001.

5. Libera, Z. Owiecenie. - Warszawa, 1974.

6. Mnuo Juodaragis: XIII nepriklausomas post-folk alternative muzikos ir iuolaikins balt kultros festivalis. - Vilnius, 2010.

ЗМЕСТ ФОРМА б ФЛАСОФ ЛТАРАТУРЫ Т.П. Барысюк Фласофскя паняцц змест форма можна суаднесц з таратуразнавчым паняццям мастацкая дэя жанр (маецца на ввазе яго фармальны аспект). Пад фармальным аспектам жанру в паэз я разумею вды верша (элегя, прысвячэнне, пародыя нш.) цврдыя формы верша (санет, трыялет, рандо нш.), хоць змястовны элемент у х таксама прысутнчае. Дарэчы, змест як зацвярдзелая форма [1, с. 21] добра стасуецца з цврдым формам верша, напрыклад, з санетам. Бо санет як форма патрабуе пэвнага зместу.

Так, сярод яго правл можна назваць страфчную суаднесенасць як тэзс - развцц - антытэзс - снтэз або як завязка - развцц - кульмнацыя - развязка [2, с. 412] звычайную прыналежнасць да фласофскай або нтымнай рык.

Фласофскаму паняццю змест можна таксама прыпадабнць таратуразнавчыя паняцц тэма вобраз, а форме - стыль, кампазцыю, рытм, рыфму, паэтычную лекску, фонку, снтаксс. У таратуразнавстве звычайна даследуюць форму змест творав не паасобку, а в межах адной працы - гэта абумовлена патрабаванням цэласнага аналзу мастацкага твора. Вдавочнае адрозненне памж зместам формай у фласоф таратуры внкае з таго, што фласофя думае паняццям, а таратура - вобразам. Адпаведнасць гармоня зместу формы в паэз - гэта залатое правла, якое не тольк не страцла свай актуальнасц, але, на нашу думку, зТявляецца асновным сродкам бессмяротнасц мастацкага твора. Паэты са свай тонкай нервовай успрымальнасцю звычайна не тольк всведамляюць гэту неабходнасць дзякуючы свай адукаванасц эрудыцы, але адчуваюць праз свой эстэтычны густ, пачуцц меры гармон. Культуролаг М.. Круковск суадносць таратурны стыль з узаемаадпаведным зместам формай з катэгорыям прыгожага гарманчнага, згадваючы, што так стылвы тып Георг Лукач называе рэалзмам, а стыль з неадпаведным зместам формай суадносць з катэгорыям брыдкага дысгарманчнага [3, с. 180]. Да таго ж, даследчык адносць творы са зместавай дамнантай да катэгоры Увзнслага (гэта характэрна класцызму, рамантызму экспрэсянзму), а творы з фармальнай дамнантай - да катэгоры камчнага (уласцва крытычнаму рэалзму, натуралзму мпрэсянзму [3, с. 183Ц185].

Вартасць дасягненняв паэта яго месца в вечнасц вызначаецца яшчэ тым, традыцыйныя ц наватарскя змест форма яго творав. Як правла, у большай пашане з гэтага пункту гледжання наватары (часцей у плане формы), бо яны робяць крок наперад, развваюць таратуру, аднак, з ншага боку, традыцыяналсты па форме твора, часта бывае, навзну прывносяць праз змест - новыя тэмы, вобразы, асэнсаванне навакольнай рэчаснасц.

У аснове гэтых змястовных, фармальных паэтычных адкрыццяв ляжыць ндывдуальнасць, падкрэсленая нацыянальная самасвядомасць, нтэлектуальны духовны маштаб творцы, адметнасць яго светавспрымання вернасць свайму паэтычнаму дару (Згадаем словы Максма Танка: Што самае цяжкое / На гэтым свеце /.../ - Прайсц праз вернасць [4, с. 114]). Кожны паэт на працягу жыцця павнен расц, самавдасканальвацца в плане паэтычнай тэхнк духовна-нтэлектуальна. Тут для нас паказальны прыклад - тэорыя звышчалавека Ф. Нцшэ, як быв не тольк флосафам, але паэтам. Яго звышчалавек - моцная асоба, творца новага, валодае цврдай воляй смеласцю в ажыццявленн задум [5, с. 693Ц694]. Смелае парыванне духу [6] - можна было б назваць такога звышчалавека словам А.Ф. Лосева. Лтаратуразнавец П.В. Васючэнка разглядав жыццятворчую мсю таратуры, асобу псьменнка як дэмурга геня [7]. Паводле В.В. Акудовча, генй - гэта той, хто пераадольвае эпоху [цыт. па: 7, с. 139]. П.В. Васючэнка перакананы: Вялк Псьменнк не адлюстроввае, а пераадольвае перастварае рэчаснасць. Ён творыць уласны свет, з адпаведнай сстэмай каардынатав, з ункальным прасторай часам. Здатнасць такога перастварэння - почырк дэмурга, почырк геня [7, с. 141]. Самае цкавае, што сярод ншых вдав мастацтва, - сцвярджае П.В. Васючэнка, - менавта таратура найздальнейшая да стварэння альтэрнатывных хранатопав [7, с. 141]. хоць у свах высновах даследчык абапраецца на взоры прозы, стварэнне адметнага паэтычнага свету - таксама сведчанне таленту велчын асобы, таму што не кожны паэт на такое здатны. Лтаратарам П.В. Васючэнка прапановвае лажыццявляць творчы праект уласнае Беларус в рэчаснасць [7, с. 145].

М.М. Бахцн акцэнтуе ввагу на тым, што мастацтватворная форма афармляе перш за вс чалавека, а свет - тольк як свет чалавека, што ладносны формы да зместу в адзнстве эстэтычнага абТекта носяцьЕ персанальны характар [8, с. 71]. Сучасная культурная стуацыя пад уплывам постмадэрнзму забвае автара. Таму гуманст А.М. Андрэев сцвярджае, што ласоба павнна цкавць мастацтва, а не чорны квадрат (смвал элементарна зразуметай усдазволенасц, свабоды в рамках соцыяцэнтрызму, г.зн.

прынцыповай нявол). Кал таратуру сння не цкавць асоба, - даводзць даследчык, - яе будзе цкавць форма (спосаб ухлцца ад спазнання) [9, с. 74]. А як мы ведаем, свядомы фармалзм, г.зн. прыярытэт формы над зместам, збядняе сам твор яго вспрыманне.

Pages:     | 1 |   ...   | 149 | 150 | 151 | 152 | 153 |   ...   | 155 |    Книги по разным темам