Книги по разным темам Pages:     | 1 | 2 | 3 |

(PIC) Смерть избавит тебя от мучений. Когда твои органы не смогут работать и станут причинять тебе невыносимую боль, смерть все закончит. (ПСР) Если бы не смерть, то мучиться можно бесконечно. (ПСР) Мучения начнутся еще сильнее Е, пока вы не закричите, моля, чтобы смерть пришла немедленно! (ПСР) Они [cтрадания] облагораживают и подтверждают, что человек еще жив. (СЛЧ) Лежи сутки напролет в мучениях, гляди на солнце и луну - думай и страдай за все человечество! Тогда придут мысли о смерти! (СЛЧ) Dla konceptu mierci waciwe s znamiona dotyczce fizjologicznej strony funkcjonowania organizmu ywego:

Zatrzymanie oddechu jest jednym z najwaniejszych dowodw na ustanie ycia:

Pawe zdrzemn si nad ranem, a kiedy oprzytomnia po godzinie, zobaczy, e jego ojciec nie oddycha. (PIC)... как он колдует над бездыханным телом Джерома... (СЛЧ) Zatrzymanie pracy serca kojarzy si u bohaterw Tokarczuk i Lipskierowa z nadejciem mierci. Podstawowym rodkiem werbalizacji danego pola semantycznego s leksemy o znaczeniu Сprzesta biТ:

Panie doktorze, moje serce przestaje bi i zatrzymuje si na dugie minuty, wic jestem martwa jakim cudem i jakim cudem powracam do ycia. (OH) Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego Nr 1 (2) Он... ждал, когда сердце последний раз ударит... (СЛЧ) Zaburzenie mowy W utworach przed mierci ywe istoty wydaj ostatnie gosy. Werbalizacja tego pola semantycznego osigana jest za pomoc leksemw, w ktrych aktualizowane jest znaczenie Сguche, cikie westchnieniaТ:

Kiedy ta ciepa woda wpada do puc pijanego Pluszcza, stkn, ale nie wytrzewia. (PIC) Она [ворона] сипло каркнула в последний разЕ (ПСP) Он...хотел было завыть, но родил лишь сип. (ПСP) ЦУмираю, - прошептал Бибиков. (СЛЧ) W utworach Lipskierowa utrata mowy traktowana jest jako dowd mierci:

Глаза Ягудина вертелись еще несколько секунд после падения, он попытался что-то сказать, но изо рта вышла кровавая пена,... мешая предсмертным словам. (СЛЧ) - Чего молчишь!!... Умер, что ли (ПСР) Utrata wzroku jako dowd nadejcia mierci jest w utworach Tokarczuk i Lipskierowa reprezentowana przede wszystkim przy pomocy czasownikw oznaczajcych Сzasoni otwrТ, w tym wypadku oczy:

Miaa na sobie swj szkolny mundurek, leaa z zamknitymi oczami.

(PIC) Там он... обнаружил в морозильной камере замороженного петуха с гребешком на голове и закрытыми смертью глазами.

(ПСР) Lipskierow opisuje te niemono percepcji wzrokowej przy pomocy metafory wykorzystujcej czasownik остекленеть w znaczeniu Сsta si martwym, nieruchomym, niewyranymТ:

Еи глаза ее остекленели, выдавая пришедшую смерть. (ПСР) Utrata ciepa i chd jako cecha mierci pojawia si jedynie w utworach Tokarczuk:

Он отчетливо понял и так похолодел нутром, что изо рта вышел дымок. (ПСР) Катерина сидела над холодным Иваном Сергеевичем... (ПСР) Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego Nr 1 (2) Brak ruchu, aktywnoci. Dane znaczenie konceptu mier jest reprezentowane za pomoc porwnywania do kawaka drewna, belki:

Е a twarde ciao zamaro w bezruchu, jak drewno. (PIC) Е но что-то произошло с его телом, оно вдруг резко выгнулось, стало прямым и твердым, как бревно, дернуло хвостом, задрожало мелко-мелко, затем опять выгнулосьЕ (ПСР) Zarwno u Tokarczuk, jak i u Lipskierowa mier jako stan pasywnoci utosamiana jest ze snem i odpoczynkiem:

Teraz wiem, e wanie po to j zbudowa - eby odpoczywa w niej po mierci. (OH) Z jakich powodw przeduy sobie poobiedni drzemk. (OH) Нагнетаемый в водный резервуар воздух позволял товару сохранять живой вид и не засыпать до времени. (ПСР) Смерть - как снотворная таблетка... Ты засыпаешь от боли, а там сон. (ПСР) W wyniku stwierdzenia, e mier jest snem, zatraca si poczucie, i w rzeczywistoci jest ona przeciwiestwem ycia. W utworach Tokarczuk, w odrnieniu od powieci Lipskierowa, nastpuje pene utosamienie snu zarwno ze mierci, jak i z yciem.

Zrozumia te, e jego mier jest snem, podobnie jak ycie. (PIC) Ее последний сон будет очень долог, почти как жизнь. (ПСР) 2. Indywidualno-autorskie sensy i wyobraenia konceptu mier a) Przestrzenno-czasowe charakterystyki mierci Konceptowi mierci w polskim i rosyjskim tekcie waciwe s cechy, charakteryzujce przestrze i czas.

W utworach Tokarczuk i Lipskierowa znajduj odzwierciedlenie obecne w polskiej i rosyjskiej tradycji obrzdy zwizane z pochwkiem. W zwizku z tym pojawia si obraz ziemi:

Zasypali ich wszystkich ziemi, a gdy odjechali, spad nieg. (PIC) Ziemia bya mikka i podatna, jaki chciaa jej pomc w pogrzebie.

(PIC) Не было сказано ни единого слова, гроб просто опустили в яму и засыпали каменной зёмлей. (ПСР) Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego Nr 1 (2) Pochwek zwizany jest z okrelon przestrzeni - cmentarzem. Warto podkreli, e autorzy wykorzystuj atrybutywne charakterystyki cmentarza: Lipskierow konkretyzuje miejsce pooenia (городской, загородный, ближайший), utrzymujc neutralny stosunek do niego, podczas gdy Tokarczuk wykorzystuje epitety o negatywnej konotacji (straszny, nagi, obcy):

Chowa matk na strasznym, nagim cmentarzu, pospiesznie, bo s sierpniowe upay, a miasto puste. Ten cmentarz jest najbardziej obcym matce miejscem, jakie mona sobie wyobrazi. (OH) Za miastem, pi minut drogi od rynku, jest may cmentarz, cay po niemiecku. Jeden z pierwszych grobw, jaki si tutaj pojawi, to grb ciotki Marynki. (OH) Схоронив на городском кладбище последнюю родную душу, сорокатрехлетний садовник продал свое хозяйство и постригся в монахи. (СЛЧ) Девушку похоронили на загородном кладбищеЕ (ПСР) Когда рабочий день истек, Илья завернул мертвого сомика в газету и отправился к ближайшему кладбищу, где прикопал сдохшую рыбу возле оградыЕ (ПСР) Ciao zmarego w polskiej i rosyjskiej tradycji skada si do trumny, a nastpnie grobu. W prozie rosyjskiego autora grb rozumiany jest bezporednio, u Tokarczuk upodabnia si do ka i domku:

Lea teraz na wskim ku w dziurawym bungalowie, a szeleszczce jaszczurki odczyniay nad nim swoje grzechotliwe pogrzebowe rytuay. (OH) Mae domki klej si do siebie jak zzibnite szczenita. (OH) На третий день к семи утра она и коллеги по магазину прибыли в морг, где им выдали Митю, лежащего в простецком гробу.

(ПСР) W chrzecijaskiej tradycji niebo jest uwaane za miejsce, do ktrego mog trafi ludzkie dusze po mierci. Przekonanie to znajduje odbicie w prozie Tokarczuk i Lipskierowa. Rosyjski pisarz wyranie znaznacza, i to wanie dusza, a nie ciao, moe liczy na zbawienie. W utworach Tokarczuk - w tym kontekcie - nie pojawio si takie rozrnienie na ciao i dusz jako tworzce cznie istot ludzk:

Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego Nr 1 (2) Midzy zmurszaymi deskami widziaa bezchmurne niebo. I tam zobaczya swoje dziecko. (PIC) Никто не подвергает сомнению, что только душа может попасть на небо, но никак не тело. (СЛЧ) D u obojga autorw kojarzy si ze mierci:

Ktrej nocy, czy ktrego poranka, czowiek przechodzi granic, osiga swj szczyt i robi pierwszy krok w d, ku mierci. (PIC) Na polu Cherubina wykopali wielki d i tam chowali ciaa onierzy.

(PIC) Если говорить честно, положа руку на сердце, ей место там, - Джером ткнул пальцем в пол. (СЛЧ) Lewa strona w twrczoci Tokarczuk blisko wie si ze mierci:

Еmier trzeba przey, kierujc si w lewo. (OH) Misia za, zanim po miesicu umara, cay czas widziaa lew stron wiata. (PIC) b) Czasowe charakterystyki mierci mier jako proces umierania w wyobraeniach Tokarczuk i Lipskierowa zwizana jest z pewnym okresem czasu. Pisarze przedstawiaj koncept w trzech aspektach czasowych: jako dugotrway proces, nage zdarzenie i wieczno, w ktrej mier funkcjonuje poza ukadem czasowym.

mier jako proces dugotrway realizowana jest rnymi rodkami jzykowymi. Czste wykorzystywanie czasownikw mortalnych w trybie niedokonanym ma na celu ukazanie dugotrwaoci tego procesu:

Nie umiera si tak od razu, pyk i po wszystkim. (OH) Matka umieraЕ (OH) Еbabka umieraa spokojnie, bez popiechu. (OH) Я умираюЕ (ПСР) Вы умираете. (ПСР) Uycie czasownika fazowego zaczyna/начинать podkrela, e na mier skada si kilka etapw:

Bardzo zajmuje mnie jedna sprawa: kiedy czowiek zaczyna umiera.

(OH) Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego Nr 1 (2) Митя Петров начал умирать. (ПСР) Konceptualizacja mierci jako dugotrwaego procesu odbywa si w tekstach rosyjskich przy pomocy wykorzystywania czasownikw (trybu dokonanego i niedokonanego) z tematycznej grupy czasownikw ruchu o znaczeniu przybliania si, oznaczajcych stadia, etapy mierci:

Она... побрела в какую-то свою сторону, краем которой была приближающаяся смерть. (ПСР) Но смерть все не наступала... (ПСР)... выдавая пришедшую смерть. (ПСР) Смерть пришла. (СЛЧ) W polskich tekstach ta myl realizowana jest za pomoc leksemw rozgoci si, spni si, ktre zawieraj semantyk ruchu:

Trzeba pozwoli mierci, eby rozgocia si w ciele... (OH) Е[Babka] rozgocia si w tym umieraniu jak w komfortowym przedziale transkontynentalnego pocigu. (OH) Gdyby to tak trwao i trwao latami, gdyby mier moga si spnia jak listonosz z emerytur, dokonywaoby si na nas co odwrotnego do wzrostu, jaki proces w drug stron. (OH) mier jako moment reprezentowana jest gwnie za pomoc leksyki o znaczeniu СnieoczekiwanieТ, СnagleТ:

Potem wojna przeniosa go swoim impetem z bezpiecznej pki w kuchni w pudo z innymi przedmiotami, w sakwojae i worki, w wagony pocigw, ktrymi ludzie w panicznej ucieczce przed gwatown mierci parli przed siebie. (PIC) Ludzie rodz si, rozpaczliwie kochaj i szybko umieraj nag mierciЕ (PIC)... в отделении ему сообщили о неожиданной смерти лейтенанта Карапетяна. (ПСР)... но столь неожиданно случилось смертельное происшествие....

(ПСР) Pisarze wykorzystuj sowa o temporalnej semantyce, mier jest dla nich krtk chwil:

Musi by taki moment, ale nie znamy go. (OH) Вы умрете в тот самый короткий миг паузы между годами.

(ПСР) Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego Nr 1 (2) W utworach rosyjskiego pisarza idea ta reprezentowana jest poprzez zdanie zoone, przeciwstawiajce (внезапно/долго):

Я бы умер внезапно, а вы бы долго мучались. (СЛЧ) Jednoczenie mier przez Tokarczuk i Lipskierowa rozumiana jest jako zaplanowana przez kogo wyszego, zatem kady ma swj z gry wyznaczony czas mierci:

Czas umiera. (PIC) Во мне все умерло до срока!.. We mnie wszystko umaro przed czasem!... (ПСР) Она ни о чем не думала, просто выжидала время до означенного часа, который приближало отстукивание ее сердца. (ПСР) Konceptualizacja mierci jako wiecznoci odbywa si na bazie wyobrae o niemiertelnoci duszy. W literackiej kreacji obojga pisarzy mier polega na oddzieleniu duszy od ciaa i nastpnie samodzielnym istnieniu duszy:

Ale najbardziej bali si tego, e w ferworze umierania, tego oddzielania si duszy od ciaaЕ (PIC)...коллеги-грузчики, которые тотчас отправились на зданой двор с пятью бутылками водки поминать душу покойного душегуба.

(ПСР) rodkiem werbalizacji danego semantycznego pola s leksemy o znaczeniu СwiecznieТ, СnieskoczoneТ:

Zjawi si dopiero po mojej mierci i bdziemy y tutaj wiecznie, mae pomiertne pastwo ludzikw z kasztanw. (OH) I powiedz, czy mam niemierteln dusz, ktra nigdy nie umrze - poprosi Izydor. (PIC) Через две минуты его юная душа, оторвавшись от всего земного, воспарила над телом, мельком огляделась и устремилась в бесконечные просторы, пытаясь изведать пути Господни.

(СЛЧ) 3. Sensy percepcyjne a) Wzrokowe charakterystyki konceptu mier rozumiana jest przez Tokarczuk i Lipskierowa jako ciemno, porwnywana jest do zgaszonego wiata:

Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego Nr 1 (2) Wtedy pojawia si pytanie: czy schodzi dumnie z twarz zwrcon ku ciemnoci, czy odwrci si ku temu, co byo, trzyma pozr i udawa, e to nie ciemno, lecz wiato zgaszono w pokoju. (PIC) Смерть - просто как выключатель. Когда лампочка накалилась до предела, ее нужно отключить. (ПСР) W utworach Lipskierowa mier jest zwizana z bladoci:

... а взгляд не падал на восковое лицо Ягудина, лежащего в гробу красного дерева... (СЛЧ) Щеки Гаврилы Васильевича, словно небо, то алели предзакатно, то становились мертвенно-серыми, как перед зимней непогодицей. (СЛЧ) Лицо ее было мертвенно-бледным, без единого повреждения. (СЛЧ) Грудь мертвеца была испещрена множеством ран, которые уже не кровоточили, а бордовыми полосками украшали мертвенно- бледную кожу. (СЛЧ)... разливала по лицу ученика мертвенную бледность и вызывала тошноту. (СЛЧ) b) Dwikowe charakterystyki konceptu Najczstsz dwikow charakterystyk konceptu mierci jest milczenie. Midzy innymi jest reprezentowana przy pomocy porwnania:

Jestem dla ciebie strasznym ciarem, na ktry nie zasuye - mwia czasem grobowym gosem, wydobywajcym si gdzie z gbi brzucha. (PIC) Teraz Szsty wiat stoi pusty i guchy jak betonowy grobowiec.

(PIC) Prbna mier - naga biaa cisza. (OH) - Забыл, - ответил загробным голосом Каргинс. (ПСР) Все остальные восемь минут семейство промолчало, словно на похоронах. (ПСР) На некоторое время в зале заседаний воцарилось гробовое молчание. (СЛЧ) c) Motoryczne charakterystyki konceptu W utworach obojga pisarzy mier kojarzy si z chodem:

Bawi si, e Petro umar i ley teraz zamarznity na werandzie, czekajc lepszych czasw. (OH) Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego Nr 1 (2) Е Bya [mier] jak mrz, jak lepki ciepawy szron, ktry pokry mikroskopijn warstewk kady przedmiot, wnikn w fugi midzy kafelkami, poluzowa zawiasy drzwi, odtd skaryy si przy kadym ruchu. (OH) Lecz zimne, martwe ciao jest dla niej tym, czym dla czowieka ywego zgliszcza domu. (PIC)...нашел в себе силы упасть до дна, где вода была холодной и безжизненной... (ПСР) Капитан улыбался во сне, а под утро, часам к пяти, его разбудила ужасная боль и смертельный холод, разлившийся по распухшим ногам. (ПСР) d) Dotykowe charakterystyki konceptu W utworach Tokarczuk mier przejawia si w suchoci.

Znaczenie to wystpuje w synonimach i porwnaniach:

Wyspy wulkaniczne, ktre wyaniaj si z wody i kamieniej na powierzchni, zaskoczone sob, suche i martwe. (OH) Obesza domek dookoa, znalaza martw, such jak patyk jaszczurk i kupk sczerniaych muszelek - kto przed nimi je tutaj uoy w kopczyk. (OH) W utworach Lipskierowa dotykowe charakterystyki mierci nie wystpuj.

e) Smakowe i zapachowe charakterystyki konceptu mierci przypisany jest okrelony smak, zapach przy jej konceptualizacji wykorzystywane s metafory sodkoci:

Pages:     | 1 | 2 | 3 |    Книги по разным темам