Габиден Мустафин
Информация - История
Другие материалы по предмету История
?згертуші бейбіт е?бек адамын жырлай отырып, ?мірге н?р беріп, адамны? ?зін жа??ыртатын жасампаз е?бекті д?ріптейді.
Егер Олжабек со?па?ы колхоздастыруды? аоашап?ынын ?амтыса, романны? негізгі о?и?асы екінші д?ниеж?зілік со?ыс жылдарында?ы е?бек адамыны? ерлігі. Барлы? о?и?аны? ортасында а? тарыны? атасы Шы?ана? Берсиевті? ?мірі мен ерлігі, ?лемді та? ?алдыр?ан рекорды. Шы?ана? бейнесін, -- деп жазды М?хтар ?уезов, -- жазушы халы? бойында?ы даналы? ?асиетті? жа?а сапада?ы бір ?лгісі, ?негелі адам сипаты етіп, к?тере к?рсеткен .Со?ыс жылдарында сусыз сара? сахарада ?ажайып мол егін -- ?нім ал?ан е?бек даналы?ын келісті ?ып к?рсете білген. Шы?ана? бейнесінде е?бек таразысын танытатын ?зі дана, барынша адал пейілді адам бейнесі жа?сы сипаттал?ан. Шы?ана?ты? т?л?асы мен ерлігі ?лем ж?ртшылы?ыны? назарын аударды. Ата?ты неміс а?ыны Бартольд Брехт арнаулы поэма жазды. ?ызы?ы мол, ?иынды?ы сан алуан а?а ?рпа? та?дырын, н?рлы келбетін ?аламгер ?астерлей бейнеледі.Біз бір с?т ди?ан ?арт Шы?ана?пен бірге А?т?бе жазирасыны? жусан иісімен сергек тыныстап, жылы топыра?ты уыстап т?рып: Д?н себер с?т туды!! деп, д?л басып, кесіп айтып, ту?ан жерді? ?адір-?асиетін зердесіне то?и білген к?не к?з е?бек адамыны? келбетіне, шуа? к??іліне с?йсіне ?араса?, енді бір с?т Александр Твардовскийді? Никита Моргунок, немесе Михаил Шолоховты? Кондрат Майданниковіне ??сап азын аула? жи?ан-тергенін ?ыз?ыштай ?ор?ап, ит ар?асы ?иянда ?албала?тап бара жат?ан Олжабекті? де к?кірек к?йін т?сінеміз.
Шы?ана? т?л?асыны? халы?ты? сипатын, типтік ?асиетін тере? аш?ан ?лы М?хтарды? с?зі мейлінше а?и?ат: Геройды? -- (Шы?ана?) ішкі-тыс?ы сын-сыйпаттарын алып суреттейді. Адамны? ішкі cезімдері, ой тол?ау, ?ажырлы арманы халы?ты? ке? ?ызы?ты мінездер ретінде ?демі ?йлесіп, т?таса ?алыптас?ан. . Та?дыры да, ?имыл-?арекеті де ?илы-?илы а?а ?рпа? -- ?келеріміз Шы?ана? пен Олжабек ?з замандасыны? типтік ?асиетін бойына топтастыр?ан м?нді, жанды бейне. Оларды? ?мір жолы, мінез ??л?ы шы??ан ортасына, топыра?ына сай. С?йіп-с?йсініп отырып, жазушы оларды киіз байпа?, саптама етігімен -- сол ?мірдегі ?з ?алпымен суреттейді. ?лтты? сипатпен бірге олардан адамгершілік асыл ?асиетті? ?алыптасуын к?реміз. Жа?арып, ?айта ту?ан Шы?ана?. Олжабек бейнелері Отан?а деген ?уаныш сезіміні?, с?нбес махаббатты? к?ркем с?з кестесіне т?скен ескерткіші іспетті. Со?ыстан кейінгі халы? шаруашылы?ы мен ?дебиетіне арнал?ан Миллионер повесінде ауыл е?бекшілеріні? рухани-?леуметтік келбеті ке?інен бейнеленген. Колхозды ауылды? жа?а кезе?ін суреттейтін Миллионер повесі Шы?ана? романыны? за?ды жал?асындай: та?ырып -- біреу, кейіпкерлер -- ж?йелес, біра? уа?ыт жа?ынан екі кезе? суреттелген. Жа?а уа?ыт?а сай жа?а ?уен-бояумен ?рлендірген Миллионер ауылды? келешегін паш етеді, жаны с?лу адамдар жырланады. Кезінде сыншылар: шы?арманы? негізгі тартысы Жомарт пен Жа?ып жоспарына байланысты еді деп, -- талдан?ан-ды. Б?л д?рыс та, біра? б?л тартыс к?рделі ?леуметтік- ?о?амды? ??былысы ашу?а д?некер ?ана. ?йткені осынау тартыс ?стінде жас ?ауымны? ой ше?беріні? керемет ?скенін, жа?а к?з?арасты азамат болып ?алыптас?анын, жаны таза, адамгершілігі мол жандар екенін к?реміз. Кейін Миллионер шет тілдерді? тіліне аударыл?анда шы?арманы? осы жар?ын рухы жо?ары ба?алан?ан-ды. Миллионерді? кейіпкерлері тал?амы биік, cезімтал жандар, олар ?мірді? с?лу таби?атын, тере? т?сінеді, ?мірді халы?ты? т?р?ыдан ба?алайды. Егер Шы?ана? романында?ы Олжабектер: ?айтсем, ?мірден опы? жемей, жылы ?я табам! деп жеке басыны? ?амын ойлап жанталасса, Миллионерді? кейіпкерлері: ?айтсем, еліме, ж?ртыма септігім тиеді деп, алдарына ма?сат ?ояды. М?стафин с?ттен а?, ?ардан таза кейіпкер емес, біра? ?р?ашанда адамгершілік ?реден табылатын адал жандарды ?лгі т?тады. А? тілекті Жомарттар Саттар Ерубаев (Мені? ??рдастарым) хикаятыны? с?йікті кеіпкерлері Рахмет, Лизамен мінездес, cыйпаттас. Адам?а т?н ?айшылы? Миллионер повесіні? бас арнасына айнал?ан. ?ысты? боранына, ысты?ына шыдап, ауылды? ?сіп-?нуіне к?п ?лес ?ос?ан Жа?ып сол ?ол жеткенге ?ана?аттанып, ?мірді? а?ымына ілесе алмай ?алады. Ізденбеу, жа?алы??а талпынбау -- ?мірлік ?лкен кемшілігіне айналып, кешегіні? келте пішілген кесімінен аса алмай ?алады. Ту?ан елді? келешегін ойла?ан Жомарт ойыны? ?ресі биік ауылды жа?а белескеілгерілете т?суге ы?палын тигізбек. Демек, жазушы екі т?рлі ой-cезім т??ірегіндегі тартыс ар?ылы ?о?амды?-?леуметтік, адамды? м?селе ?ояды.Со?ыстан кейінгі ауылды? даму жолы ?зіні? таби?и , к?рделі ?алпында, екі т?рлі к?з?арас екі т?рлі жоспар ар?ылы суреттеледі. ?рине, ?азіргі биіктен ?араса?, жазушы шы?армаларына бірталай мін та?ар едік .?мірді? кеиінгі дамуы к?п жа?дайда а?а жазушыны? сеніміне, арман-тілегіне ?айшы келеді - ол заманны? иірімі мен ?айшылы?тары толы? болжай алмады. .?йтсе де адамгершілікті а?саудан, с?улетті де д?улетті ?мірді армандаудан ту?ан. Миллионер повесі --- ?зіні? кіршіксіз тазалы?ымен, м?лдір сезімімен уа?ытында ж?мыр жерді? талай б?рышынан о?ырман тап?ан ш??ылалы шы?арма.Рас, б?гінгі ?мір ел ба?ыты, жерді? г?лденуі тек колхозды ауыл?а байланысты емес екенін д?лелдеп келеді, біра? ?аламгерді? ізгі тілегі, тап-таза кейіпкерлері о?ушы к??іліне ?лі де абзалды?ты? н?рын шаша берері ха? . . .