Габиден Мустафин
Информация - История
Другие материалы по предмету История
?ы?аратын. Шахта дегендерібір ?ана ??ды?.
1933 жылы ?. М?стафин ?ара?анды пролетариаты газетіні? жауапты секретары ?ызметіне та?айындалады. Біра? к?п кешікпей ?аза? тілінде ?ызыл ту атты жа?а газетті? ашылуына байланысты Новосибирь ?аласына ауыстырылады. ?мірлік т?жірибесі байы?ан, журналист ретінде ?аламы т?селген ?. М?стафин 1938 жылы газет жабылысымен Алматы?а к?шіп келеді. Б?л мені? то?ыз жыл бойы жазушылы?тан ?ол ?зіп кеткен, ?айта орал?ан ша?ым, -- деп жазады ?абе?.
Астана жазушы?а к?п ?леуметтік-?о?амды? жа?дайды жа?а биіктен ба?алауына, ?деби-м?дени ?мірмен етене араласу?а м?мкіндік береді. Сол бір илелогия майданы шиеленіскен тапты? тартысты? ?ызу жылдарында ?аламгер, ?зі айт?андай, к?ресші ?нерді? шебінде болды. Оны? к?з алдында жалынды а?ын С?кенні?. C?бит пен Бейімбетті?, ?лы М?хтар мен ?абитті? ?лгі т?тар жар?ын бейнелері т?рды. Д?л осы жылдары ?дебиетті к?п о?ып, к?п ?йренді. Жа?а ?мірді? ?серімен философиялы?, эстетикалы? к?з?арасы ?алыптасып, ?деби тал?амы биіктей береді. К?птен к??ілін ?обалжыт?ан етене жа?ын та?ырыбы ?ара?анды шахтерлеріні? ?мірінен ?мір мен ?лім атты т???ыш романын жазады (1939). Б?л --- ?лкен жолды? бастауын аша т?скен кітап еді.
Он жыл (1939-1948) ?дебиет майданы (?азіргі Ж?лдыз журналында ?ызмет істей ж?ріп, басында ?деби ?ызметкер, кейін редактор) ел ?мірімен ке? танысып, жазушылы? е?бекке біржолата бет б?рады. 1942 жылы Ай?а? атты ша?ын пьеса, Т?т?ын, К?лмеген адам, ??ла?ан ??з, Керуен секілді ??гімелер жазды. Жазушыны? кемел кезі басталады.
Замандас туралы жыр. ?лкен жанр ?рінде.
1940 жылы ?. М?стафинні? ал?аш?ы к?лемді туындысы --- ?мір мен ?лім романы жары??а шы?ты. Б?л ?аза? ?дебиетіндегі ауыр ?нерк?сіпке е?бек еткен ж?мысшы табы мен техникалы? интеллегенцияны бейнелеген т???ыш шы?арманы? бірі еді. ?ара?анды да к?теріліп келе жат?ан зор жа?алы? ке?інен суреттелгенмен, ал?аш?ы ??гімелерде кеткен кемшілікті б?л кітаптан да бай?ау?а болар еді. ?йтсе де, жа?а шы?арма болаша? романисті? шеберлігін шы?дауда ?лкен мектеп болды.
?мір мен ?лімнен кейін ?аламгерді? с?тті кезе?і басталады. Ауылда?ы ?згерістерге арнал?ан Шы?ана? (1945) пен Миллионер (1948) жары? к?реді. К?п кешікпей орыс тілінде жариялан?ан б?л шы?армалар ?аламгер есімін ке?інен танытады. М?стафин шы?армалары шет тілдерге аударыла бастайды.
?аза? ?дебиетіні? к?рнекті туындысына айнал?ан ?ара?анды романы (1952) мен жазушы шы?армашылы?ыны? бір шы?ы Дауылдан кейін (1960) романы басылып шы?ады. Со??ы жылдары ?з басынан кешкенін, к?ргенін ??мырнамалы? К?з к?рген романында жина?тады.
?те ма?ызды та?ырыптар?а арнал?ан б?л романдар?а ке? т?р?ыдан ?арау керек. Жиырмасыншы жылдарда?ы кескілескен тапты? тартыс, ?алы? б??араны? рухани ?згеруі, ауылды? ?згерісі ен дала?а ?нерк?сіп алыптарыны? салынуы феодалды? ??рылысты? тас-тал?аны шы?ып, жа?а бір ?о?амны? ?анат жаюы ке? бейнеленген ке? ??лашты шы?армалар?а айналды.
Шы?ана? туралы сыр.
?аза? ?дебиетінде шаруа та?ырыбына жазыл?ан шы?армаларды? ішіндегі айры?ша к?ркемдік ?уат?а ие бол?аны Шы?ана? романы.
?мірді? талай бел-белесін басынан кешірген Олжабек бейнесі ?зіні? типтік сипатымен миллионда?ан орта шаруаны? жолайыры?та?ы ?уре-cарсаны? шыншылды?пен ?йгілейді. ?зімдікі дегенде ?зегі талып, к?кірегіні? к?йгеніне ?арамай, жал?ыз сая?ын к?ш жерден іздейтін Олжабектер аз бол?ан жо?. Б?л ?мірден алын?ан шынды? еді.
Таби?атында момын, ?а?-cо?пен ісі жо? Олжабек азын-аула? жи?ан-тергеніне ?атер т?нгенінде шиыршы? атып шы?а келеді к?кір-ш?кірін орта?а ?ткізуге іші ?имай, ?й-ішімен колхоздан ?ашып, ?ой ?стіне бозтор?ай ж?мырт?ала?ан Жер?йы?ты іздеп ж?неледі. Ойлап ?ара?дар: жылдар-жылдар тырна?тап жи?ан к?з ??ртты аз?антай малынан айрыл?алы т?р?анын сезгенде Олжабекті? к?кірегіне дерт ??йылып, т?ла бойы ?ыз?аныштан удай ашиды тас ?ияны паналап, айдала?а безіп кетеді. Ал, д?л осы кезде Россия орталы?ында Никита Моргунок, шал?айда?ы ?ара ?аза? Олжабектей, еркіндік іздеп ?а??и ж?неледі. Олжабекті? к?рген к?ні ?ара?: ?йелі мен баласынан, ?ыз?ыштай ?оры?ан байлы?ынан айрыл?ан, бандыны? талауына т?скен, ?лімші болып сабал?ан Шы?ана? ел ішіне ?айта оралып, ?ызу е?бек еткен с?ттей ?йы?ан абзал жандар ортасынан ??тты ?оныс, ба?ыт табады. С?йтіп, жазушы сайы мен саясы мол ?мірді, ?а?а берісі мен ?алтарысы к?пт адам та?дырын бар болмысымен т?тастай ашады.
Романны? бас ?а?арманы Шы?ана?ты? ?мір жолы --- адам деген арда?ты атты, т?сте к?рген арманын, ба?ытын еркін е?бек, ?ос?ан ?мірден тап?ан ?аза? кедейіні? жолы. Шы?ана?ты? та?дыры да же?іл емес. Та?атсыз ой шырмауы, тынымсыз е?бек, ел ?амы, жер с?ні к?рі тарланды к?рке боса?асынан т?рмыс шы?ына к?терген рухани ке?істігі. Кешегі ?ара табюан та?ыр кедей б?л к?нде т??ірекке азаматты? биік м?нарадан к?з жібереді, ол ?мірді? ?адір-?асиетін, ?з борышын т?сінген жан. Шы?ана? б?л к?нде арамды??а душар болса, табан тіреп ?арсы т?рар, адалды? ?шін жанын ?ияр азамат. ?мір теркісін ж?мыр басы жетерліктей к?рген ел атасы Шы?ана? ?зіні?, ?зі сия?ты е?бек с?тін емген шымыр білек жандарды? ?мірдегі ізгі орнын ?бден ???ан: адамды (Олжабекті) ?згерту, ??лазы?ан ш?лейт даланы ??лпырту, ?мірді с?ндеу ?з ?олыны? ісі екенін жа?сы т?сінген.
Миллионда?ан ауыл шаруасыны? ?мір жолы -- ?з м?лкіне деген санасыны? ?згеруі о?ай болма?ан. Жазушы таби?атты