Эканамiчнае развiцце БССР у 1960-1980-х гадах
Информация - История
Другие материалы по предмету История
В°й палове 60-х гг. адмоСЮна адбiСЮся нiзкi СЮзровень кiра-вання, падрыхтоСЮкi сельскагаспадарчых кадраСЮ, агранамiч-най навукi. Да непажаданых вынiкаСЮ прывяла i паспешлi-ваiь у рэарганiзацыi МТС (пачалася з 1958 г.). Большаiь калгасаСЮ, не маючы сродкаСЮ выкупiць адразу СЮсю тэхнiку, вымушана была залезцi СЮ даСЮгi да дзяржавы. АдмоСЮным фак-тарам зявiлася адсутнаiь у калгасаСЮ сваiх механiзатарскiх кадраСЮ, бо значная частка былых работнiкаСЮ МТС засталася СЮ рамонтных службах цi знайшла iншую працу СЮ горадзе.
У пачатку 1960-х гг. разгарнулася кампанiя па пераСЮтва-рэнню калгасаСЮ у саСЮгасы. ЗацiкаСЮленыя гарантаванай апла-тай працы СЮ саСЮгасе i пенсiяй калгаснiкi не пратэставалi суп-раць страты "сваёй" калектыСЮнай уласнаii. А дзяржаве да-водзiлася шукаць новыя сродкi, якiх не хапала.
РЖстотную небяспеку для сельскай гаспадаркi СЮяСЮляла кам-панiя па лiквiдацыi асабiстых гаспадарак, што разгарнулася пад лозунгам непасрэднага пераходу да камунiзму. Вялiкую шкоду калгаснай i саСЮгаснай вытворчаii нанеслi парушэннi СЮ палiтыцы цэн на сельскагаспадарчыя прадукты, неабгрун-таваныя перабудовы органаСЮ кiравання, а таксама шматлiкiя шаблонныя СЮказаннi па агратэхнiцы i заатэхнii, структуры пасяСЮных плошчаСЮ i iншых пытаннях, што давалiся зверху калгасам i саСЮгасам без улiку мяiовых умоСЮ.
Пагоршылася становiшча спраСЮ у вытворчаii тавараСЮ ма-савага попыту i сельскай гаспадарцы, што абвастрыла сацы-яльныя канфлiкты СЮ рэспублiцы. Асаблiва напружаным быСЮ 1962 г., калi на агульны невысокi СЮзровень матэрыяльнага дабрабыту насельнiцтва Беларусi наклалiся вынiкi грашовай рэформы 1961 г. i павышэнне цэн на мяса-малочную прадук-цыю. Апошняе, напрыклад, падштурхнула да страйку работнiц цэха Вiцебскай швейнай фабрыкi "iяг iндустрыялiзацыi".
Сiтуацыя СЮ 1962 г. настолькi накалiлася, што Прэзiдыум Савета народнай гаспадаркi БССР з 31 сакавiка да 14 жнiСЮня гэтага года вымушаны быСЮ 5 разоСЮ звяртацца да сiтуацыi на прадпрыемствах. Адзначалася, што СЮзрасла колькаiь вы-падкаСЮ адмаСЮлення ад работы. I СЮ вышэйшых эшалонах ула-ды СЮсё болып усведамлялася неабходнаiь паступовага пера-ходу да эканамiчна абгрунтаваных метадаСЮ кiравання.
Рэформы сярэдзiны 1960-х гг.
У сакавiку 1965 г. на Плепу-ме ЦК КПСС было разгледжана пытанне "Аб неадкладных мерах па далейшаму развiццю сельскай гаспадаркi СССР", у вераснi - "Аб паляпшэннi кiравання прамысловаiю, удаска-наленнi планавання i СЮзмацненнi эканамiчнага стымулявання прамысловай вытворчаii". Меры, якiя ажыццяСЮлялiся на ас-нове рашэнняСЮ пленумаСЮ, назвалi эканамiчнай рэформай.
Фактычна рэформа складалася з дзвюх частак. Па-першае, у вераснi 1965 г. было вырашана вярнуцца да галiновага прын-цыпу кiраСЮнiцтва прамысловаiю. На Беларусi СЮ кастрычнiку 1965 г. замест аднаго саСЮнаргаса былi створаны 6 мiнiстэрстваСЮ саюзна-рэспублiканскiх i 3 рэспублiканскiх (мяiовай прамыс-ловаii, тарфяной, сельскага будаСЮнiцтва). Па-другое, вызнача-лiся мерапрыемствы па СЮдасканаленню планавання i эканамiч-нага стымулявання прамысловай вытворчаii. Змянялася сiстэ-ма тэхнiка-эканамiчных паказчыкаСЮ, якiя даводзiлiся прадпры-емствам зверху (замест 109 толькi 9). Вышэйстаячыя органы павiнны былi планаваць толькi асноСЮныя заданнi: абём рэалiза-цыi прадукцыi, асноСЮную наменклатуру вырабаСЮ, фонд зарпла-ты, прыбытак, рэнтабельнаiь i iнш. Прадпрыемствы атрымалi права самастойна вызначаць рост прадукцыйнаii працы, знiжэнне сабекошту прадукцыi, колькаiь персаналу. Вытвор-чаiь валавой прадукцыi, як асноСЮны паказчык, быСЮ заменены на абём яе рэалiзацыi. Меркавалася, што гэта выклiча прамую зацiкаСЮленаiь у выпуску тавараСЮ, якiя б карысталiся попытам у спажыСЮца. Ва СЮмовах гаспадарчай рэформы па-новаму выра-шалiся пытаннi матэрыяльнага заахвочвання работнiкаСЮ. 3 пры-бытку прадпрыемстваСЮ, акрамя фонду развiцця вытворчаii, стваралiся фонды для матэрыяльнага заахвочвання i правядзен-ня сацыяльна-культурных мерапрыемстваСЮ.
Такiм чынам, прадугледжвалася адначасовае СЮмацаванне цэнтралiзаванага кiравання народнай гаспадаркай i пашы-рэнне гаспадарчай самастойнаii, iнiцыятывы калектываСЮ прадпрыемстваСЮ. Зразумела, што такое спалучэнне эканамiч-ных i дырэктыСЮных метадаСЮ было цяжка сумяшчальным.
Новыя метады планавання i эканамiчнага стымулявання, што СЮкаранялiся з 1966 г., зявiлiся адметнай рысай восьмага пяцiгадовага плана (1966-1970). Першым у рэспублiцы па-чаСЮ працаваць па новаму калектыСЮ Гомельскага шклозавода, а СЮсяго СЮ 1966 г. - 40 прадпрыемстваСЮ. Яны СЮ наступным годзе самi прасiлi вышэйшыя органы павялiчыць iм планавыя заданнi па абёму рэалiзацыi больш чым на 60 млн. рублёСЮ i па прыбытку - на 20 млн рублёСЮ. РаспаСЮсюджванне рэформы СЮшыр на Беларусi iшло даволi паспяхова, бо першымi на новыя СЮмовы гаспадарання сталi пераходзiць лепшыя СЮ сваiх галiнах прадпрыемствы. Натуральна, яны мелi магчымаiь захаваць сваiх рабочых. Але калi рэформа распаСЮсюдзiлася на цэлыя галiны, то стала вiдавочным: мiнiстэрствы па-ра-нейшаму забiраюць сродкi СЮ прадпрыемстваСЮ перадавых i перадаюць адстаючым. ГалоСЮным паказчыкам дзейнаii прадпрыемства заставаСЮся план. Перадавiком лiчыСЮся не той, хто СЮзяСЮ больш напружанае заданне, а той, хто перавыканаСЮ план. Усялякае перавыкананне плана мiж тым выклiкала зме-ну прапорцый, устаноСЮленых народнагаспадарчым нланам i садзейнiчала арытмii вытворчаii. Зразумела, што СЮсё вы-шэйпералiчанае вызывалася да жыцця паступовым узмац-неннем адмiнiстрацыйнай сiстэмы. Мiнiстэрствы захавалi СЮ сваiх руках важ