Книги по разным темам Pages:     | 1 |   ...   | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |   ...   | 17 |

Mrkz v Kk mrkz arasnda yaranm hquqi m- УAzrbaycan Respublikasnda milli dni sisteminin nasibtlri tnzim edn mqavillrin standart n- inkiaf zr 2005-2007-ci illr n Dvlt promunlrin v ya sas rtlrinin hazrlanmas; qramnnФ sas mqsdi hr bir tsrrfat subyektinin, Х nformasiya sisteminin thlksizlik auditinin geni hali tbqsinin elektron dni sistemlrinin keirilm qaydalarn, rtlrini v formalarn myyn imkanlarndan daha fal istifady clb edilmsi, onlar edilmli; n razi mnsubiyytindn asl olmayaraq btn Х Trkibind dvlt, kommersiya, bank sirlri lkni hat etmkl vahid elektron dni mkannn tkil edn mlumatlar v digr konfidensial infor- yaradlmas, eyni zamanda hquqi v fiziki xslrin masiyalar olan elektron sndlrin mhafizsi il maliyy xidmtlrin, bank sistemi v maliyy laqdar tlimatlar hazrlanmal; bazarlarnn is tsrrfat subyektlrin v ev tsrrХ Elektron sndlrin saxlanmas, trlmsi v fatlarna qarlql x imkanlarnn daha da artrlqbulu v vasiti xidmtlrini tnzimlyn mvafiq mas, iqtisadi dvriyyd olan pul ktlsinin nadsz sndlr hazrlanmal; dvriyy il vz olunmas v pul ktlsinin bank sisХ Azrbaycan Respublikasnn Milli Thlksizlik temind ylaraq lk iqtisadiyyatnn inkiafna inNazirliyi il birg Mrkzlrin texniki thlksizlik v vestisiya edilmsi n lverili zmin yaratmaqdan sertifikatladrma qaydalarna ml etmsinin monitor- ibartdir.

inqinin keirilmsi qaydalarn myyn edilmlidir. Hmin Proqrama sasn nad pul dvriyysinin nadYuxarda gstriln ilrin ksriyyti artq uurla icra sz hesablamalar sistemin evrilmsin, mk edilmidir. haqq, pensiya v mavintlrin verilmsi mexanizmlrinin tkmilldirilmsin, rabit, nqliyyat xidmtlri mumiyytl is, elektron imza v elektron snd v kommunal xidmti haqlarnn ylmas proseslrinin dvriyysinin ttbiqi mrhld keiril bilr v hr optimalladrlmasna lverili rait yaradacaq, habir mrhl znn tdbirlr planna uyun olaraq hy- bel, halinin elektron biznes xidmtlrindn daha ata keirilmsi mqsdmvafiq olard. smrli istifad etmsin, o cmldn elektron ticart v bazarlara x n imkan yaradlacaqdr. Bundan Ilkin dvr lav mk haqq, pensiya, mavint v tqadlrin vaxtl-vaxtnda, rahat sullarla paylanmas, habel Sciyyvi lamtlri: kommunal v digr xidmt haqlar dnilrinin elekElektron imza v elektron sndin ttbiq olunmasnn tron dayclarla istniln bank v ya pot bsi vailk dvr 2008-2009-cu illri hat edir v bu mddt sitsil, habel digr sullarla (internet, mobile bankinq rzind elektron imza v elektron snd ttbiqinin ilkin v s.) hyata keirilmsi imkan ld olunacaq, eyni zadvrn yaayr. Bu mddt rzind v ona qdr Kk manda elektron biznes xidmtlri, o cmldn elektron Mrkz-in funksiyasn hyata keirn dvlt orqan ticart v elektron bazarlara x n mvafiq rait myynldirilir. Elektron imza n sertifikat vern yaranacaqdr.

v imzalarn istifadsi zr xidmtlr mrkzlrin qey- Azrbaycan Respublikasnda milli dni sisteminin diyyat balanr v onlarn qarlql sistemi tkil ol- inkiaf zr 2005-2007-ci illr n Dvlt proqramnn unur. bir ox mqsdlrin atmaq n elektron imza v Bu dvrd lazm olan btn sndlmlr hazrlanr elektron sndin ttbiqindn d asl olduundan ICT LAW - ИКТ ПРАВО IKT HQUQU 01/I K T H Q U Q U IKT HQUQU I K T H Q U Q U www.ictlaw.info olduundan Azrbaycan Respublikasnn Milli Bank mas, informasiya v bilik bazarnn yaradlmas v il koordinasiyaladrlm i birliyi qurulacaq. inkiaf etdirilmsi;

Х inkiaf etmi informasiya v kommunikasiya Keid dvr infrastrukturunun yaradlmas, vahid milli elektron informasiya mkannn formaladrlmas, informasiya Sciyyvi lamtlri: v kommunikasiya xidmtlrinin genilndirilmsi;

Elektron imza v elektron sndin ttbiq olun- Х lknin informasiya thlksizliyinin tmin olmasnn УKeid dvrФ 2009-2012-ci illri hat unmas;

edir v Elektron imza v elektron sndin istifad Х lknin mumdnya elektron informasiya edilmsinin nisbi sabitliyi il xarakteriz edilir. lkin mkanna inteqrasiyas;

dvr n sciyyvi olan btn lamtlr yeni Х milli proqram vasitlrinin yaradlmas, informrhly kemkl ictimai mnasibtlrd elek- masiya v kommunikasiya texnologiyalar mhtron davranlara etibar yaranr. Vtndalar v sullarnn istehsalnn (KT-snayesinin) inkiaf hquqi xslr arasnda elektron imzadan istifad etdirilmsi;

srtl inkiaf edir. Х lknin "rqmsal geriliyinin" aradan qaldrl qbul prosedurlarnda elektron imza v elek- mas.

tron sndin ttbiq edn kadrlara stnlk verilir.

ri irktlr z iilr n elektron imzadan isti- Aadak xidmtlrin gstrilmsi n xsusi fad zr xsusi treyninqlr keirirlr. sahvi proqramlar hazrlanmaldr;

Dvlt orqanlarnda elektron sndlrin dvriyysi vst alr v dvlt orqanlar trfindn gstriln Х sosial ynml sahlrd informasiya v bir ox xidmtlrin elektron alternativi ttbiq ol- kommunikasiya texnologiyalarnm geni ttbiqi;

unur. Х shiyy sistemind informasiya v kommuXsusi hmiyytli Dvlt proqramlar uurla sona nikasiya texnologiyalarndan istifadnin inkiaf etyetir v УElektron AzrbaycanФ faliyyt balayr. dirilmsi, haliy msafdn tibbi xidmtlrin Prioritet msllr: (tele-tibb) gstrilmsi;

Elektron imza v elektron sndin ttbiq olunmas Х insan v vtndalarn z hquqlarnn tmin tcrbsindn istifad edilmkl elektron kom- edilmsind yksk texnologiyalar qismind elekmersiyann inkiaf etdirilmsi n mvafiq tklif tron imza v elektron snddn istifadnin ttbiqi v paketi hazrlanmal. Elektron mnasibtlr stn- o cmldn AR Mhkmlrin mracitlrin eleklk vern xslri mvafiq mkafatlandrma sistemi tron qaydada hyata keirilmsi sisteminin hazrlanilnib hazrlanmaldr. mas;

Elektron mnasibtlrin v o cmldn dvlt Х lillrin v fiziki imkanlar mhdud olanlarn trfindn gstriln elektron xidmtlrin geni yayl- sosial-mdni tlbatlarnn informasiya v kommumas il laqdar xsusi informasiya thlksizlik nikasiya texnologiyalarnn kmyi il dnilmsi;

tdbirlr planlar hazrlanmaldr. Х informasiya v kommunikasiya "Azrbaycan Respublikasnn inkiaf namin infor- texnologiyalarnn ttbiqi il yoxsulluun v isizliyin masiya v kommunikasiya texnologiyalar zr Milli azaldlmas, hali n msafdn ilmk (tele-i) Strategiya (2003-2012-ci illr)"nn elektron imza v imkanlarnn yaradlmas;

elektron sndin ttbiqi il aidiyyat olan aadak vziflrin tam edilmsi n mvafiq tdbirlr Srbst dvr grlmlidir:

Х informasiya cmiyytinin hquqi saslarnn Sciyyvi lamtlri:

yaradlmas v inkiaf etdirilmsi; Bu dvrd 2012-ci ildn sonrak dvr hat edir v Х vtndalarn v sosial institutlarn mlumat bu dvrd elektron imza v elektron imzadan istifad almaq, onu yaymaq v istifad etmk kimi maksimum hdd atr.

hquqlarnn tmin edilmsi n mvafiq mhitin Azrbaycan Milli KT-nin inkiafnda sas rolu olmu yaradlmas; Azrbaycan Respublikasnn inkiaf namin inforХ effektiv, ffaf v nzart oluna biln dvlt masiya v kommunikasiya texnologiyalar zr Milli idaretmsi v yerli znidaretmnin hyata Strategiyas (2003-2012-ci illr) sona yetir. nforkeirilmsi, elektron hkumtin yaradlmas, elektron masiya cmiyyti tam olaraq qurulur. halinin miniticartin formaladrlmas v inkiaf etdirilmsi; mum 30% -i elektron imzadan istifad edir. nternet Х lknin iqtisadi, sosial v intellektual poten- il laqdar mnasibtlr sabitliyi il sciyylnir. nsialnn mhkmlndrilmsi, informasiya v biliklr sanlar elektron ticart daha ox stnlk verir v saslanan, rqabt davaml iqtisadiyyatn qurul- sasn Elektron hkumtdn faydalanrlar.

ICT LAW - ИКТ ПРАВО IKT HQUQU 01/I K T H Q U Q U IKT HQUQU I K T H Q U Q U www.ictlaw.info Prioritet msllr: QTSAD BAZA Bu dvrn sas prioritet msllrindn biri infor- Elektron imza n sertifikat vern v imzalarn istimasiya sahsind thlksizliyinin tmin edilmsi v fadsi zr xidmtlrin gstrilmsi az olmayan srbundan lav ld olunmu informasiya sabitliyini may yatrm tlb edir v bu faliyyt sahibkarlq qoruyub saxlamaqdr. faliyytinin bir nvdr.

Bu dvrd thlksizlik istiqamtlri btn sahlr Mrkzlr aadak xidmtlri gstr bilrlr:

ynlmli, bununla yana elektron imza v elektron Х sertifikatn verilmsi;

snd sistemlri v dvlt bklri xsusi rejiml Х sertifikatn qvvsinin dayandrlmas, brpa qorunmaldr. Srbst dvrn prioritet msllrini edilmsi v sertifikatn lv edilmsi;

tmin etmk n elektron imza v informasiya th- Х sorulara sasn sertifikatlar bard lksizliyi sahsind yerli kadrlarn hazrlanmasna mlumatlarn verilmsi ;

Уlkin dvrdnФ balanlmaldr. Х vaxt gstricilrinin qeyd edilmsi;

Х elektron imzann yaradlmas;

Х imzann istifadsi zr mslhtlr verilmsi.

MAARFLNDRM Tkmil sertifikat v gclndirilmi elektron imza zr xidmtlri Akkredit edilmi Mrkz hyata keirir.

Elektron imza v sndin ttbiq edilmsi zr maari- Elektron imza v elektron sndin ttbiq olunmasnn flndirm ilrini Kk mrkz hyata keirir. Maari- Уlkin dvrndФ elektron imza n sertifikat vern v flndirm ilri il laqdar tdbirlr plan hazrlanmal imzalarn istifadsi zr xidmtlr gstrn Mrkzlr v orada aadak msllr z ksini tapmaldr: tqdim etdiklri xidmtlr gr lverili qiymtlrin Х Elektron imza v sndin mahiyytinin ttbiq edilmsi tvsiy edilir.

aqlanmasna dair teyninqlrin hyata keirilmsi v Elektron imza n sertifikat vern v imzalarn istimvafiq konfranslarn tkil edilmsi; fadsi zr xidmtlr gstrn Mrkzlr iqtisadi Х Elektron imza v sndin istifadsi il laq- faliyytind Azrbaycan Respublikasnn qtisadi dar dvlt mssislri n pulsuz tlimlrin keir- sahd olan qanunvericiliyini rhbr tutmaldrlar.

ilmsi, digr xslr n is mqavil sasnda treyninqlrin tkil edilmsi; GZLNILN NTICLR Х Elektron imzadan istifady dair tvsiy xarakterli vsaitlrin hazrlanmas v drc edilmsi, Texnologiyalarn srtli inkiaf v nternetin miqyasl v o cmldn, bel vsaitlrin elektron versiyalarnn xarakter malik olmas v o cmldn elektron imza, rsmi internet informasiya resurslarnda yer- elektron ticart v elektron pullar kimi institutlarn ldirilmsi; yaylmas beynlxalq ticart inteqrasiyasn teХ Aidiyyat beynlxalq standartlar v texniki zldirir v rqabt davamll artraraq istehlak sndlri azrbaycan dilin trcm edilmsi; v istehsallara thlksiz informasiya mbadilsi Х Digr mvafiq maariflndirm tdbirlrini hy- imkann yaradr.

ata keirmk ICT LAW - ИКТ ПРАВО IKT HQUQU 01/I K T H Q U Q U IKT HQUQU I K T H Q U Q U www.ictlaw.info DOMEN ADLARIN ISTIFADSI IL LAQDAR YARANAN MNASIBTLRIN TNZMLNMS nternetd ox byk sayda informasiya yerlmkdn v ya saytn faliyyt sferasndan asl resurslarnn tqdim edilmsi il bal olaraq bu v olaraq frqlnir.

digr mlumatlarn yerini myynldirmk prob- nvanlarn v domen adlarnn verilmsinin mumi lemi qarya xr. Bu problem bky qoulan hr qaydalarn Amerikann CANN (nternet Corporation bir kompter onu eynildirmy imkan vern z for Asigned Names and Numbers - Adlarn v Nmnvannn verilmsi yolu il hll edilir. Bu nvan rlrin Verilmsi zr nternet-Korporasiya) tkilat myyn kompterdn mlumatlar almaq n hyata keirir.

soru gndrmk v ya mracit etmy imkan verir. Bu gn n corafi lamt zr saytn qeyd nformasiya resursunun nternet bksind yer- alnd lkni gstrn iki hrf lav edilir, (msln, ldirilm xidmtini gstrn rabit operatoru infor- AZ Azrbaycan, US AB v s.) v faliyyt ismasiya resursuna mvafiq nvann (adn) verilmsini tiqamti zr adlarn formaladrlmasnn iki isv saxlanmasn tmin etmlidir. nternetd ilyn tiqamti qvvddir. Faliyyt istiqamti zr adlar informasiya mbadilsi standart rqmlrin nqt il faliyyt sferasnn ingilisc qsa iarsini lav etayrlan drd qrupundan (msln, 142.103.160.32) mkl qeyd alnrlar, msln, org qeyri-kommeribart P-nvandan (ingilisc - nternet Protocol s- siya tkilat, com kommersiya tkilat, gov zlrinin ba hrfi) istifadni nzrd tutur. bk AB-n hkumt tkilatlar, edu thsil, mil AB nvannn birinci hisssi myyn bk sahsin Mdafi Nazirliyinin tiklatlar, net bknin ii mnsubiyyti (pot indeksinin analoqu), digr hisssi il bal tkilatlar n, int beynlxalq tkilatlar konkret kompter mnsubiyyti (pot nvannda ev v b.

v mnzil nmrsinin analoqu) gstrir. Domen adlar kililrinin bu siyahsndan AB-n Ardnca, istifadilr trfindn rqmli nvanlarn tsirinin stnly aq grnr. Bu bel bir fakt ks qavranlmasnn mrkkbliyi sbinc simvol domen etdirir ki, nternet bksi ilkin olaraq AB-n dvltadlar ttbiq edildi ki, bunlar daha ox sayt nvan daxili msllrinin hlli n yaradlm, yalnz kimi tannrlar (ms. phone.rabita.az). z yaddanda bundan sonra btn dnyaya yaylmdr.

mvafiq rqmli v hrfli adlar cdvlini saxlayan Domen adlarnn qeydiyyat prosesin mumi rhbrkompterlrdn ibart xsusi sistem (Domain Name liyi Network Solutions nc. (NS) tiklat hyata System, DNS) hrfli nvan (domen adn) daxil et- keirir. lbtt, dnyann hr yerind sayt sahimkl, avtomatik olaraq rqmli nvan ld etmy blrinin qeydiyyata aldqlar on minlrc domen adv onun vasitsi il informasiya sorusunu hyata larn bilavasit idar etmk son drc mrkkb keirmy imkan verir. bir idir, ona gr d corafi suffiksli domen adlarnn Tbii ki, eyni adlar olan bir ne saytn mvcudluu qeydiyyat prosesini idaretm adtn, mvafiq halnda domen adlar z mnasn itirrdi, bel ki, corafi zonada yerlmi hanssa bir milli tkilatn DNS sistemind istifadinin bel bir domen adn- srncamna verilir.

dan istifad etdiyi zaman rqmli nvanlardan Corafi lamt zr domen adlarn qeydiyyata alan hansn istiqamtlndirmk lazm gldiyind qeyri- hr bir tkilat beynlxalq tiklatlarn tvsiylrini myynlik yarana bilrdi. nzr alsa da, bu v digr nvann myyn xsBu sbblrdn hans adlarn artq tutulmu olduu lr thkim edilmsinin saslarn v nizamn v onlarn kim mnsubluunu qeyd myyn edn mxsusi qaydalarla ilyirlr.

alan mlumat bazasnn ttbiqin zrurt var. Qey Hazrki mqamda domen adlar tkc bk infordiyyat prosesi bel bir reyestr, elc d DNS sis- masiya resursunun (saytn) nvannn texniki rolunu temin saytn yerldiyi myyn bir rqmli nvana oynamaqla qaylmayb, hm d myyn ishrfli adn verilmsi n yazlarn daxil edilmsindn tehlaklarn mtlrini v xidmtlrini onun rqibartdir. blrinin mtlri v xidmtlri arasnda seib ayran Domen ad bknin myyn sektoruna aidiyyti mt nian v ya xidmt niannn funksiyalarna gstrn v nqtlrl ayrlm bir ne elementdn bnzyn frdildirm vasitsi rolunu oynayr.

ibartdir. Domen adnn kilisi v ya bzn ad- Qrarlam prakitikaya sasn, myyn bir firma v landrld kimi suffiksi hans corafi mkanda ya yax tannan markadan mt haqqnda ICT LAW - ИКТ ПРАВО IKT HQUQU 01/I K T H Q U Q U IKT HQUQU I K T H Q U Q U www.ictlaw.info informasiya axtar sullarndan biri onlarn adn masna 02.02.2006-c il tarixd 4.680,00 AZN znd birldirn nvan toplusudur (msln, mblind pul dnilmi v bellikl d iddia sichanel.az, braun.az v s.) Burada domen ad, obrazl farii kimi z hdliklrin ml etmidir.

Pages:     | 1 |   ...   | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |   ...   | 17 |    Книги по разным темам