Максім Іванавіч Гарэцкі
Контрольная работа - Литература
Другие контрольные работы по предмету Литература
ку М. Гарэцкі па-майстэрску малюе партрэты рознага роду палітычных дэмагогаў і прыстасаванцаў, раскрывае іх маральнае банкруцтва (Там жа).
Самым буйным сярод малафарматных твораў дзвінскага цыклу зяўляецца Жартаўлівы Пісарэвіч (яго М. Гарэцкі толькі пачаў у Дзвінску, а закончыў пазней). Тут аўтар засяродзіў увагу на праблеме бежанства, якая для нашага народа заўсёды была актуальнай. Апошняя, Чарнобыльская бяда яскравае гэтаму пацвярджэнне. Перажыванні, пакуты, нягоды і злыбеды, якія прыйшлося вынесці ў бежанстве нашым землякам, і ў прыватнасці, аднаму з беларускіх інтэлігентаў Алесю Пісарэвічу разам з сямёй, якраз і склалі сюжэтную і калізійна-канфліктную аснову Жартаўлівага Пісарэвіча. Нельга не пагадзіцца з М. Мушынскім, які піша, што ў абразку Жартаўлівы Пісарэвіч пісьменнік стварыў вельмі яскравы, непаўторны і псіхалагічна пераканальны вобраз цярплівага пакутніка-беларуса, які дае не толькі сваім сучаснікам, але і іх болей шчаслівым нашчадкам урок сапраўднай маральнасці, высакародства і велічы духу. Пісарэвіч гэта сапраўдны герой гісторыі, гэта нацыянальны тып, які насуперак злому лёсу і чэрствым людзям сцвярджае высокую чалавечую годнасць, душэўную сілу і самапавагу. Жартаўлівага Пісарэвіча мы з поўным правам можам паставіць побач з героямі Віленскіх камунараў і Камароўскай хронікі, з гераічнымі вобразамі Янкі Купалы, з манументальнымі героямі Новай зямлі, з велічнымі героямі ваенных раманаў Кузьмы Чорнага (Мушынскі М.На пераломе эпох// Гарэцкі М.Творы: Дзве душы: Аповесць. Апавяданні. Жартаўлівы Пісарэвіч: Песа. Літаратурная крытыка і публіцыстыка. Лісты. С.481482.). У дачыненні да Жартаўлівага Пісарэвіча таксама можна весці гаворку як аб песе, у якой маюць месца трагікамічныя матывы. Агульная танальнасць камічнага, яго пэўная сцішанасць, а таксама малафарматнасць твора (тут, відаць, спрацоўваюць агульнапрынятыя трафарэтныя ўяўленні аб разгортванні трагічнага толькі на вялікай мастацкай плошчы) неяк не дазваляюць поўнасцю і безапеляцыйна адносіць дадзеную песу да жанру трагікамедыі. Але ж трагікамічнае ў творы адназначна прысутнічае.
У абразку Салдат і яго жонка аўтар надзвычай тонка і псіхалагічна дакладна перадае душэўную драму былога салдата і яго жонкі. Не можа Цімох дараваць сваёй Агаце тое, што яна ў час знаходжання мужа на вайне прыдбала дзіця. І крыўда, і жаль, і спачуванне, і злосць з нянавісцю, і адчай усё пераплялося ў душы Салдата. Нават фізічныя пабоі, якія Цімох наносіць жонцы, выліваючы ў іх разам са злосцю свае душэўныя пакуты (на гэта Агата рэагуе досыць спакойна і прымае як зразумелае), не прыносяць заспакаення. Цімох нават падштурховае жонку пайсці на злачынства, каб пазбавіцца дзіцяці, а з ім і душэўных пакут. Хто ж вінаваты ва ўсёй гэтай драме? Амаль што цалкам на пастаўленае пытанне адказваюць самі героі абразка, у прыватнасці, Агата, якая аднойчы, калі Цімох чарговы раз ускліквае, за што ён павінен пераносіць такія пакуты, прамаўляе: За беднасць нашу. І сапраўды, беднасць, галеча, несправядлівасць, абцяжараныя вайной, зяўляюцца асноўнымі віноўнікамі адлюстраванай у песе Салдат і яго жонка чалавечай драмы.
Ахвярамі рэлігійнага фанатызму сталі героі песы М.Гарэцкага Не адной веры. Фабрычны работнік Адварды, хлопец увогуле неблагі, але бесхарактарны, і яго любая Таццяна, дзяўчына шчырая і даверлівая, вырашылі пажаніцца. Аднак закаханым прыйшлося расстацца: родныя Адварды, католікі і палякі, адзіным фронтам выступілі супраць шлюбу юнака з праваслаўнай і рускай. Мы ж землякі, мы ж свае… Што ты ў касцёле, а я ў царкве? Я ж такая руская, як ты паляк (Гарэцкі М.Не адной веры// Гарэцкі М.Зб. тв.: У 4 т. Т. 2. С.310.), гаворыць Таццяна каханаму, спрабуючы давесці да яго абсурднасць узнікшай на шляху да шчасця перашкоды. Адварды і сам добра ўсведамляе гэта. Але ж пад націскам бесцырымоннага і нахрапістага брата Станіслава, выканаўцы волі бацькоў, вымушаны пакінуць надта любую яго душы і сэрцу Таццяну. Уласная бесхарактарнасць і залішняя пакладзістаць так і не дазволілі юнаку выступіць у абарону свайго кахання і шчасця. У выніку пакалечаныя лёсы абодвух герояў.
Толькі ўмоўна можна лічыць абразкамі Чырвоныя ружы (чатыры абразкі з мінулага жыцця, паводле аўтарскага вызначэння), таму што ў прынцыпе гэта поўнафарматная песа. Адлюстраванне падзей у творы ахоплівае больш чым пяцідзесяцігадовы перыяд гісторыі народа ад паншчыны да восені 1917г. Гістарычны экскурс спатрэбіўся драматургу, каб праз лёс канкрэтных сялянскіх семяў (прыгонныя Мацей, Сцяпан, Мірон, іх дзеці і ўнукі) аналітычна-мастацкім шляхам устанавіць, з якімі ж маральнымі, духоўнымі набыткамі прыйшлі працоўныя масы да Кастрычніцкай рэвалюцыі. Вывад, да якога прыходзіць пісьменнік, такі ж несуцяшальны, як і ў Досвітках: стагоддзі прыгнёту, бяспраўнасці, здзеку прывялі да таго, што сялянства ў рэвалюцыі выступае носьбітам дзікага бунту, рабаўніцтва і разбурэння.
Абразкі сталі яшчэ адным красамоўным пацвярджэннем высокай творчай актыўнасці М.Гарэцкага на пачатку 20-х гадоў, хоць жыццёвыя абставіны не спрыялі нармальнай творчай працы: у студзені 1922г. пісьменнік быў арыштаваны польскімі вайсковымі ўладамі і кінуты ў адзіночную камеру на Лукішкі. Суд, праўда, не адбыўся, але палітычны вязень быў са здзекам… выкінуты з Вільні ў нейтральны пас паміж польскім і літоўскім фронтам (Гарэцкі М. Аўтабіяграфія// Пра час і пра сябе. Мн., 1966. С.95.). СпяршаМ. Га