Пачаткі Вялікага княства Літоўскага
Контрольная работа - История
Другие контрольные работы по предмету История
Змест
Уводзіны
. Дзяржаўнае i ваеннае права Вялікага княства Літоўскага
. Цывiльнае права Вялікага княства Літоўскага
. Асаблiвасцi крымінальнага права ВКЛ
Заключэнне
Літаратура
Уводзіны
службовый дзяржаўный цывільный право
Крыніцамі права ў Вялікім Княстве Літоўскам спачатку было старажытнарускае права (Руская Праўда), мясцовыя звычаі і судовая практыка. У 14-15 стагоддзях азначыўся пераход ад звычаёвага права да напісанаму, якое неўзабаве стала асноўнай крыніцай права на тэрыторыі Беларусі. Першыя спробы сістэматызацыі права былі зробленыя ў стаўленні асобных земляў. Такімі, у прыватнасці, былі Полацкія і Віцебскія прывілеі. Але ўсё большае з'яўленне розных разрозненых паміж сабой, а часцяком і супярэчных, нарматыўных актаў і судовых прэцэдэнтаў ставіла пытанне аб стварэнні адзінага для ўсёй дзяржавы збору законаў і правіл паводзін. У гэтай выяве і выступілі агульназемскія прывілеі і Судзебнік 1468 гады нашмат якія апярэдзілі свой час.
Феадальнае права Вялікага княства Літоўскага як рэгулятар грамадскіх адносін інтэнсіўна развівалася пад уздзеяннем эканамічных, сацыяльных і палітычных чыннікаў. Для яго характэрныя два асноўных этапу развіцця.
Першы, "прывілейный" этап (13-15 ст.ст.), на працягу якога па меры адукацыі ВКЛ як суверэннай феадальнай дзяржавы складаецца агульназемскае права, яго асобныя галіны і іх інстытуты шляхам выдання вялікімі князямі грамат (прывілеяў). Нормы іх абавязковыя для ўсяго насельніцтва Вялікага княства Літоўскага, у тым ліку і саміх вялікіх князёў, не толькі якія выдалі грамату, але і ўсіх наступных князёў. Для "прывілейного" этапу развіцця феадальнага права характэрна тое, што прававы звычай як асноўная крыніца феадальнага права ў 9 - першай палове 12 ст. выцясняецца нарматыўным актам (дамова, грамата, пастанова сойма). У гэтай ролі і выступілі агульназямельныя прывілеі (граматы) 1413, 1432, 1447, 1492 гадоў.
Першыя правы і прывілеі замацоўваліся толькі за шляхтай каталіцкага веравызнання (1387 і 1413), а затым ужо прывілеем 1432 г. такія жа правы былі замацаваныя і за праваслаўнай шляхтай. Адмысловае значэнне для ўмацавання карпаратыўных палітычных правоу шляхты меў прывілей 1492 г. вялікага князя Аляксандра. Гэты нарматыўна-прававы акт можна назваць першай агульнадзяржаўнай хартыяй шляхецкіх вольнасцяў.
Другі, "статутовый", этап (XVI стагоддзе) характарызуйся панаваннем агульназемскага права, якое развіваўся так дынамічна, што неаднаразова патрабуецца яго сістэматызацыя. Гэта прыводзіць да з'яўлення такіх буйных помнікаў права як статуты Вялікага княства Літоўскага 1529, 1566 і 1588 гадоў. Па сваёй структуры і ўтрыманню гэтыя статуты могуць быць аднесеныя да збору дзейснага права дзяржавы.
Галоўнай крынiцай, якая была выкарыстана у нашым даследваннi з'яўляецца статут Вялікага княства Літоўскага 1588 г. Мэта працы - агульная характарыстыка дзяржаўнага, прыватнага, i крымінальнага права ВКЛ.
1. Дзяржаўнае i ваеннае права Вялікага княства Літоўскага
У нормах дзяржаўнага права, выкладзенага ў Статуце 1588 г., быў замацаваны феадальны грамадскі лад і разам з тым утрымліваліся нормы, якія рэгулявалі новае буржуазнае права. Так, у Статуце абвяшчаецца фармальная роўнасць усіх перад законам, усе павінны судзіцца тым одным правом писаным (раздз. 1, арт. 1 (тут i далей артыкулы са Статута 1588 г.)), хоць сам закон не быў роўны для ўсіх. Напрыклад, простым людзям - нешляхціцам - забаранялася даваць больш ці менш значныя пасады ў дзяржаўным апараце (раздз. 3, арт. 18). Яны не дапускаліся на соймы. Іх удзел у палітычным жыцці абмяжоўваўся толькі мясцовымі валаснымі справамі, хоць у Статуце і гаворыцца, што ўсе простыя людзі нароўні з феадаламі ўдзельнічаюць у выбранні гасудара (раздз. 3, арт. 2). [6]
Да часу выдання Статута 1588 г. тэрыторыя Вялікага княства Літоўскага дзялілася на ваяводствы Берасцейскае, Віленскае, Віцебскае, Менскае, Мсціслаўскае, Наваградскае, Полацкае, Трокскае і зямлю Жмудзкую. У іх састаў уваходзілі 22 паветы, 18 з якіх былі беларускімі (раздз. 3, арт. 7). [6]
Адасобленасць Вялікага княства Літоўскага ад Польшчы была юрыдычна замацавана ў Статуце 1588 г. Складальнікі не ўнеслі ніводнага артыкула, які б мог ушчаміць суверэнітэт княства. Больш таго, Статут усюды падкрэслівае адасобленасць Вялікага княства і абавязвае гасудара захоўваць недатыкальнасць яго тэрыторыі і нават вярнуць яму адарваныя ад яго землі (раздз. 3, арт. 1, 4). Строга выконваўся артыкул, які забараняў даваць чужаземцам, у тым ліку і палякам, землі, пасады, чыны і званні (раздз. 3, арт. 12). [6]
Усё насельніцтва Статут дзеліць на саслоўі: шляхту, духавенства, мяшчан і простых людзей. Апрача таго, кожнае саслоўе складалася яшчэ з некалькіх груп. Так, выдзяляюцца найбольш багатыя і ўплывовыя феадалы, якія называюцца князямі, панамі раднымі, панамі харугоўнымі, затым ідуць менш уплывовыя, якія маглі займаць пасады ў павятовых органах і імянуюцца аселай шляхтай, земянамі. Прамежкавае становішча паміж феадаламі і сялянамі займала ўбогая, неаселая шляхта, служылая шляхта, а таксама засцянковая шляхта, якая мела невялікі надзел сваёй уласнай зямлі і сама працавала на ёй.
Галоўнай павіннасцю шляхты была ваенная служба. Прававое становішча ўсяго гэтага саслоўя рэзка адрознівалася ад становішча простых людзей. Толькі шляхціц меў права займаць пасады ў дзяржаўным апараце і судзе, свабодна купляць і прадаваць маёнткі і валодаць феадальна залежнымі сялянамі, без ап?/p>