Книги по разным темам Pages:     | 1 |   ...   | 190 | 191 | 192 | 193 |

В. Зунак прыйшов да высновы, што вечнасць трэба шукаць у сабе (духовная бессмяротнасць), гэта слушна, бо чалавек павнен самавыявцца, паказаць сваю яскравую (як зорка) ндывдуальнасць, свае таленты, спазнаць сябе, сва самае сутнаснае, каб аправдаць сва снаванне на зямл, пакнуць след: Мы зоры, бязмежнасц хоры, - / Нам ку няма. / Няма в нас н завтра, н вчора - / Мы вечнасць сама. / Гартаеш ты зорнае зерне, / шэпча твой зрок, / Што бачыць у небе мзэрны / Сусвету крак. / Ты зроку не вер, н падманны, / край - тольк здань. / Блуканням наканаваны - / Бязмежнасцю апанаваны, / Сябе в й згадай... [3]. Прычым В. Зунак заклкае не проста да самаздзяйснення, да самавдасканалення, а да беларускамовнай творчасц на беларускм матэрыяле - для нашай беларускай вечнасц (тут сувязь з сацыякультурнай невмручасцю): Я не Пушкн, а ты не Талстой - / Паралел не варта праводзць, / На абочыне сцпла пастой, / Дзе вялкя в вечнасць праходзяць... /.../ Быццам так яно вс, аднак / Плн саправдны - не з поля чужога. / Чалавек - тольк тым чалавек, / Тольк тым на зямл вялк, / Што да мэты шляхов не адсек, / Што сябе не спыняцца клкав. / Што сва прызначэнне шукав, / дастойны сваю вярстою - / Сння, завтра, завжды - у вяках. / А астатняе вс пустое [4, с. 147]. Паводле В. Зунка, Нарадзвся - значыць, у вечнасць прыйшов, пакольк Бог цябе надзялв сваю душой [1, с. 111] для выканання ндывдуальнай мс на Зямл. Загадку душы жанчыны яе млосц автар паравноввае з такой жа неспасцжнай загадкай ншасвету: Шпурнеш у пекла ц адкрыеш рай - / Тва каханне таямнцай будзе, / Як той, нкм не разгаданы, край, / Куды навечна адыходзяць людз [1, с. 59], знтовваючы духовны (каханне) метафзчны (ншасвет) аспекты невмручасц.

Автар горка ранзуе над тым, што часта Паэта адкрываюць пасля смерц. / Як мумю з егпецкай грабнцы, / Разглядваюць пачынаюць дзерц / Бнты з душы, як перТе з галубцы, - што флолаг пшуць дысертацы па творчасц раптам высока ацэненага паэта, робць горкую выснову: самая вялкая каштовнасць / Перад жывым - мртвыя паэты [2, с. 179]. хоць добрыя вершы застаюцца в памяц нашчадкав назавсды, х автару вельм балюча, кал творы не прызнаюць прыжыццва. Так, псьменнк сцвярджае дэю эфемернасц, люзорнасц паэтычнай славы. Кал не бессмяротнасць, то довгажыхарства можа суцешыць чалавека. У вершы Прызнанне вясковага мудраца стагадовы рычны персанаж В. Зунка спрачаецца з традыцыйнай ктайскай харчовай парадай Добра паснедай, выкнь абед, / Вячэру аддай ворагу, бо застався здаровы, кал завсды Снедав, абедав / добра вячэрав [1, с. 78]. Трэба згадаць, фармулвк разнавднасцей невмручасц в фласоф (бягенетычная, фзчная, метафзчная, сацыякультурная) мы взял з артыкула Я.В. Петушковай [6] для аналзу таратурнага матэрыялу, духовную - сфармулявал сам.

Такм чынам, у паэз В. Зунка выказваюцца дэ эмацыйна-валявой пераваг звычайнага чалавечага жыцця перад вечнасцю, бессмяротнасц праз мацярынства памяць пра продкав, праз шанаванне беларускай мовы, гсторы нашага народа, праз вобразы агню, дуба, сцяжынк в жыце поля, праз дэю павтарэння чалавечых сав у нашчадках, праз засваенне галактычных тэрыторый, праз веру в перасяленне душ, праз самавыявленне на беларускм матэрыяле в якасц творчай ндывдуальнасц разумнай стоты, праз выкананне Богам прызначанай мс, праз спазнанне таямнц жаночых душ каханняв, праз дэю эфемернасц, люзорнасц часта пасмяротнай паэтычнай славы, праз дэю неабавязковасц дыет для довгажыхарства, што в цэлым сведчыць пра вялкую канцэптуальную глыбню беларускай светаспасцгальнай думк.

таратура 1. Зунак, В. Выбраныя творы. - Мнск, 2010.

2. Зунак, В. Выбраныя творы: У 2 т. - Т. 1. Гронка цшын: Выбраныя вершы. - Мнск, 1996.

3. Зунак, В. Зорнае зерне // Лтаратура мастацтва. - 2001. - 22 чэрвеня. - С. 8.

4. Зунак, В. Лета трывожных дажджов: Вершы. - Мнск, 1990.

5. Зунак, В. Псьмы з гэтага свету: Вершы. - Мнск, 1995.

6. Петушкова, Е.В. Бессмертие // Новейший философский словарь: 3-е изд., исправл. - Минск, 2003. - С. 100Ц101.

САЦЫЯЛЗАЦЫЯ ЯЕ НСТЫТУТЫ б ПТЕСАХ Г. МАРЧУКА Л.У. коннкава Нягледзячы на ндывдуальны вопыт яго ролю, сваю саправдную рэалзацыю Я можа атрымаць у грамадстве, лякое не тольк задае шкалу адзных культурных каштовнасцяв, але вызначае ступень ункальнасц кожнай асобы [1, с. 85]. Пры всм гэтым неабходна зазначыць, што багацце, своеасаблвасць яскравасць чалавека абумовлваюцца колькасцю сацыяльных сувязяв характарыстык, якя ндывд акумулюе в свам вопыце. Такм чынам, мера ндывдуальнасц залежыць ад унверсальнасц.

Сацыялзацыя - працэс далучэння чалавека да пэвнага сацыяльнага асяроддзя, авалодванне пэвным ведам навыкам. Дадзены працэс зСявляецца двухбаковым: асоба не тольк засвойвае сацыяльны вопыт, але перавтварае яго ва власныя каштовнасц арыенцры. Момант перавтварэння сацыяльнага вопыту фксуе не проста пасвнае яго вспрыняцце, але прадугледжвае актывнасць ндывда, кал вынкам сацыялзацы становцца не стольк дадатак да вжо снуючага вопыту, кольк яго взнавленне рух на новую прыступку.

Станавленне асобы яе далучэнне да cацыяльнага асяроддзя - неадСемная частка жыцця кожнага чалавека. Зыходзячы з таго, што свет мастацкага твора зСявляецца вынкам саправднага адлюстравання, актывнага перавтварэння рэчаснасц [2, с. 76], сацыялзацыя заканамерна вваходзць у таратуру. Мж ншым, хацелася б завважыць двухузровневы характар гэтага працэсу в таратурнай творчасц: па-першае, мастацк твор выступае як вынк далучэння да пэвнага грамадскага асяроддзя, сацыяльнага вопыту псьменнка; па-другое, кожны з персанажав твора праходзць сваю сацыялзацыю, якая вельм часта адрознваецца ад шляху автара тэксту (выключэннем зСявляюцца автабяграфчныя творы). Менавта таму сацыяльныя адносны в таратуры патрабуюць вывучэння в свай цэласнасц незалежнасц.

Можна вылучыць першасную (завяршаецца атрыманнем прафесйнай адукацы пачаткам працовнай дзейнасц) другасную сацыялзацыю. Яе ажыцявленне можа адбывацца як стыхйна (напрыклад, сярод аднагодкав), так мэтанакравана, г.зн. пры дапамозе пэвных сацыяльных нстытутав, сярод якх асновным зСявляюцца сямСя, школа ншыя адукацыйныя встановы, а таксама сродк масавай нфармацы.

У творах мастацкай таратуры мы можам назраць сам працэс далучэння да пэвнага сацыяльнага асяроддзя (Г. Марчук Дыскатэка, К. Чорны Насцечка, Пошук будучын). Аднак часцей за вс на старонках творав адлюстраваны персанажы, якя прайшл асновную, першасную, сацыялзацыю замацавал пэвныя грамадскя рол (Г. Марчук Майская прыгажуня, Магла Чынгсхана, В. Быкав Аблава, У. Караткевч Дзкае паляванне караля Стаха нш.). Такое раздзяленне абумовлена тым, што героям творав становяцца сталыя людз, якя валодаюць пэвным жыццвым вопытам, в свядомасц якх сфармравался маральнакаштовнасныя нормы арыенцры.

У пСесах Георгя Васльевча можна сустрэць дзве названыя тэндэнцы. Дзеючым асобам аднаактовк Дыскатэка становяцца вучн 8 класа, што дазваляе назраць не тольк працэс далучэння маладога пакалення да сацыяльнай супольнасц, але цяжкасц, звязаныя з фармраваннем асабстасц. Асновнай тэматыкай аднаактовай пСесы зСявляецца тэма сябровства. Аднак, кал дадзены твор разглядаць з пункту погляду сацыялзацы, увага засяроджваецца на праблемах выхавання моладз в школе сямС, якя, як адзначалася вышэй, зСявляюцца базсным нстытутам сацыялзацы. У адноснах да школы псьменнк выявляе сваю пазцыю пры апсанн стуацы, што здарылася на вскрайку Брэста, а пазней у школьным калектыве. Тут назраецца мкненне наставнкав адвярнуцца ад праблемы пайсц па шляху найменшага супрацву: замест таго каб вырашаць праблему, лепш ад яе пазбавцца. Такое ставленне прыводзць да фармравання своеасаблвай фласоф выхавання: гнараваць пэвныя заганныя зСявы, акцэнтаваць увагу тольк на добрым становчым, а кал взнкае пагроза - вывесц яе за межы грамадства. Вынк - зСявленне дывянтных паводзн моладз. Дадзеная праблема не згубла свай актуальнасц в сучасных адукацыйных установах.

СямСя павнна садзейнчаць засваенню нормав паводзн самаразвццю дзцяц, становча вплываць на яго псхалагчны стан. Аднак пСеса Дыскатэка дэманструе адваротнае. Бацька Кастуся далучае свайго сына да спажывецкай карыслвай псхалог, што вызначае мкненне хлопца сябраваць з тым, хто в далейшым можа нечым дапамагчы. Паказваюцца вынк выхавання бацьк, як любць выпць (сямСя Жэньк). Асновную ж увагу в пСесе Г. Марчук надае стыхйнай сацыялзацы, якая адбываецца в коле аднакласнкав.

Адаптацыя моладз в грамадстве шмат у чым залежыць ад дарослых, што павнны перадаць пэвны вопыт, традыцыю. Аднак хацелася б зазначыць: сацыялзацыя - працэс пастаяннага пазнання, замацавання творчага асваення чалавекам правл норм паводзн. Кал асоба не дастаткова далучана да грамадства, то яна не можа садзейнчаць сацыялзацы ншых.

На шляху вваходу чалавека в сацыяльнае асяроддзе сурСзным перашкодам зСявляюцца розныя формы жывай свядомасц, якая праявляецца в сапсаваных формах свядомасц, што рэальна функцыянуе. Адной з такх перашкод зСявляецца страх. Яскравым прыкладам уплыву гэтага пачуцця на асобу становяцца паводзны Канстытуцы Фелксавны з сатырычнай меладрамы Г. Марчука Майская прыгажуня. Жанчына пастаянна чакае прыходу бяды павтарэння су свах бацьков, якя был рэпрэсраваны як вораг народа. Сацыялзацыя перарвалася, у вынку - гераня нкому не давярае, ус, што знаходзцца па-за межам знамай кватэры, успрымаецца як небяспека. Яе грамадзянская пазцыя пасвная, любое даручэнне прыводзць да яшчэ большага страху: Я не змагу. Я далкая ад палтык. Я стамлася, хачу спакою [Е]. Хачу проста цха жыць [3, с. 89]. У Майскай прыгажун амаль усе геро прайшл першасную сацыялзацыю, большасць з х займае акрэсленую пазцыю выконвае сваю сацыяльную ролю. Аднак назраецца пэвная крыза х свядомасц, што выявляецца в адноснах да пануючай дэалог, у мавклвым пратэсце супраць укладу жыцця.

У свой час адным з першых выказав думку пра бесперапыннасць працэсу сацыялзацы О.Г. Брым-малодшы. Разам з тым н завважыв стотныя адрозненн памж сацыялзацыяй дарослых дзяцей: першыя могуць ацанць пэвныя нормы, апошня тольк х засвойваюць; сацыялзацыя дарослых накравана на дапамогу чалавеку авалодаць пэвным навыкам, сацыялзацыя дзяцей фармруе матывацыю паводзн; працэс далучэння дарослых да грамадскага жыцця часцей за вс мае на ввазе, што памж чорным белым снуюць яшчэ шматлкя адценн шэрага; сацыялзацыя дарослых выражаецца галовным чынам у змене х знешнх паводзнав, у той час як сацыялзацыя дзцяц карэктуе базавыя каштовнасныя арыенцры.

Такм чынам, Георгй Васльевч у свах драматычных творах намагаецца раскрыць працэс сацыялзацы яго шматграннасць: засяроджвае ввагу на асаблвасцях дадзенага працэсу в юнацкя гады (аднаактовка Дыскатэка), на яго рол для станавлення ндывдуальнасц, прыводзць прыклады незавершанай, лабарванай сацыялзацы (Фелксавна - Майская прыгажуня) паказвае грамадзян, якя прайшл асновныя этапы далучэння да грамадства, яго норм, традыцый каштовнасцяв.

таратура 1. Барковская, А.В. Философия: ответы на экзаменационные вопросы / А.В. Барковская, Е.В. Хомич. - Минск, 2008.

2. Лихачев, Д. Внутренний мир художественного произведения // Вопросы литературы - 1968. - № 8. - С. 74Ц87.

3. Марчук, Г.В. Майская прыгажуня // Полымя. - 2009. - № 8. - С. 84Ц109.

ИТЕРАТУРНАЯ КРИТИКА КАК НОВАЯ ЗАДАЧА ФИЛОСОФИИ В. БЕНЬЯМИНА И.Н. Сидоренко Немецкий философ-марксист, культуролог, критик и историк культуры, переводчик Вальтер Беньямин сделал одной из основный тем своей философии проблематику истинного языка, актуализировав тем самым литературную критику и перевод как подлинную задачу современной философии. Тема языка для Беньямина является ключевой наравне с темами истории и искусства. Беньямин констатирует трагический разрыв между именем и вещью, что выражается в утрате именем и вещью их взаимного соответствия, в результате чего язык превращается лишь в средство адекватной коммуникации, утрачивая такое свое онтологическое качество как быть произвольной формой всего существующего. С точки зрения Беньямина, словесная коммуникация - это лишь один из фрагментов функционирования языка, а так как любая вещь обладает духовным содержанием, то и язык сопричастен любым вещественным осуществлениям и представлениям. Таким образом, представляя, давая божественное имя, язык сопричастен творению мира. Божественное имя становится для Беньямина главным предметом философии языка, так как только оно способно препятствовать редуцированию сообщения до уровня обычного инструментального акта.

В отличие от романтиков, рассматривающих в качестве истинного языка греческий и видящих его прообраз в немецком, Беньямин не выделяет в качестве искомого истинного языка какой-то конкретный эмпирический язык. Наоборот, многообразие языков им оценивается как омертвление и забвение истинного языка, скрытого в безмолвии вещей. Забвение голоса вещей как голоса существования рассматривается Беньямином как забвение подлинности бытия, как результат трагического отпадения от божественного языка. Таким образом, отрицая автономность языка, философ утверждает, что человеческие языки являются с одной стороны раскрытием языка Творца, но с другой стороны, представляют собой уход от этого языка. В силу этого, по мысли Беньямина, восстановление изначального образа языка Творца, отраженного в многообразии языков, становится главной задачей философии.

Каким образом восстановить язык Творца Беньямин начинает с того, что утверждает взаимодополнительность существующих языков, каждый из которых как отражает изначальный подлинный язык творения, так и искажает его. Поэтому в работе Задача переводчика Беньямин раскрывает внутреннюю историю языка как имманентный процесс, акцентирует внимание на его самодвижении и самораскрытии. Более того, сама история языка им рассматривается как исторический процесс созревания, влияющий на мышление, культуру и историю того или иного народа. Эмпирические языки в принципе не чужды друг другу, они, по замечанию философа, вне зависимости от исторического контекста сродственны в том, что хотят выразить.

Вот эта сродственность обнаруживается философом и в переводах.

Pages:     | 1 |   ...   | 190 | 191 | 192 | 193 |    Книги по разным темам