Версальский мирный договор
Установа адукацы:
Беларуск Дзяржавны Педагагчны Унверстэт мя Максма Танка
Рэферат
Версальск мрны дагавор
Студэнтк 108 групы
факультэт беларускай флалогó культуры
Ткачовай В.С.
Мнск 2007
Змест:
) водзны
²) Перадумовы для заключэння мрнага дагавору
Ⲳ) Асновныя прынцыпы дагавора
V) Вынк дагавору
V) Выкарыстаная таратура
Уводзны
Версальска-Вашнгтонская сстэма мрнага врэгулявання - сстэма мперыялстычнага мру, становленага дзяржавам-пераможцам, галовным чынам Велкабрытаней, Францыяй, ЗША Японей, пасля Першай мравой вайны. Аснову гэтай сстэму склал Версальск мрны дагавор, звязаныя з м дагаворы з былым саюзнкам Германó дамовы, заключаныя на Вашынгтонскай канферэнцы 1921/22г.
Версальск мрны дагавор (1919г.) - мперыялстычны дагавор, як скончыв Першую мравую вайну. Падпсаны 28 чэрвеня дзяржавам-пераможцам - ЗША, Брытанскай мперыяй, Францыяй,
талей, Японей, Бельгяй нш. З аднаго боку,пераможанай Германó- з другога.Умовы дагавору был выпрацаваны на Парыжскай мрнай канферэнцы 1919-20гг.
Чатырнадцаць пунктав - мовы мра, выставленыя прэздэнтам ЗША Вльсанам у канцы першай сусветнай вайны (у студзен 1918г.) на перавес савецкаму Дэкрэту аб мры; ставв мэту встанавлення гегемонó ЗША в мжнародных справах.
Чатырнадцаць пунктав, дэмагагчна прдставленыя сусветнай грамадскасц в якасц праграмы аднавлення мру ва всм мры, был на самой справе чарговай спробай ЗША не дазволць раздзелу сусвету без дзелу амерыканскага мперыялзму.
Версальск мрны дагавор галовным чынам змянв геапалтыку амаль сх стран паслужыв мовай для развязвання так званых неабТявленых войн, таксама, як чаць некаторыя гсторык палтолаг - Другой сусветнай вайны.
Перадумовы для заключэння мрнага дагавору
У час першай сусветнай вайны Польскае каралевства, якое зТявлялася часткай Расйскай мперы, было акуправана войскам Германó Австра-Венгры. У адпаведнасц з Брэст-Лтовскм мрным дагаворам(3 сакавка 1918г.) памж Германяй, встра-Венгрыяй,Балгарыяй,Турцыяй з аднаго боку Расяй - з другога, тэрыторыя Полшы адыходзла ад Расó разам з Прыбалтыкай, кранай, часткай Беларус Закавказья.
Падписаная У.
. Ленным 2(15)лстапада 1917г. Дэкларацыя правов народав Расó, абвясцвшы ровнасць суверэннасць народав Расó, дала м права на свабоднае самавызначэнне аж да аддзялення втварэнне самастойнай дзяржавы. Названая дэкларацыя пачала снаваць да падпсання Брэст-Лтовскага мрнага дагавору, яго дзеянне пачаткова распавсюджвалася на народ, як насяляе Польшчу, таму што ваенная акупацыя Польшчы як частк Расó германскм австра-венгерскм войскам не азначала спынення распавсюджвання расйскага дзяржавнага сувернтэта на гэту тэрыторыю.
Аднак, 12 верасня 1917г. па дамове памж Германей Австра-Венгрыяй загадам германскага генерал-губернатара Безлера на тэрыторы Польскага каралевства быв створаны Рэгентск савет, як павнен быв ажыццявляць вярховную владу в Польшчы, але на самой справе ён зТявлявся крэатурай Германó Австра-Венгры складався з трох членав, вызначаных германскм австра-венгерскм мператарам. У сувяз згэтым Савецккая влада справедла разглядала Рэгентск савет, праснававшы да 13 стапада 1918г., тольк адмнстрацвнаы орган Германó австра-венгерскай ваеннай акупацы.
Лстападская рэвалюцыя 1918г. прывяла да свярджэння кайзеравскай манархó всталявання Веймарскай рэспублк. 13 стапад 1918г. серасйск Цеэнтральны Выканавчы камтэт заявв, што вмовы мра з Германяй,падпсаныя в Брэсце 3 сакавка 1918г., страцл слу значэнне. Брэст-Лтовск дагавор у цэлым ва всх пунктах абвяшчаецца скасаваным. се заключаныя в Брэст-Лтовскм дагаворы абавязк, якя датычацца вступак тэыторы вабласцей абвяшчаюцца недзеючым. У гэты ж дзень, 13 стапада, у Польшчы сфармравався врад, як абвясцв Польшчу незалежнай дзяржавай абвясцвшае рэгентск Савет незаконным, 28 стапада Савецк врад дэ-фактна прызнав Польскую рэспублку як самастойную дзяржаву.
Германя в канцы вайны чыла мажлвым змяненне геапалтычнай стуацы в странах Цэнтральна-Усходняй Европы за лк ваходзвшых у састав Расйскай мперы зямель: у нямецкх правячых колах шла палемка аб пабудаванн буфернай дзяржавы з Каралевства Польскага. Пагранчную з Германей зону меркавалась перадаць пад краванне нямецкх ваенных лад, вызвалвшы яе ад палякав засялць нямецкм каланстам, у тым лку рэмгрантам з Расó, што гарантавала захаванне польскх Заходнх зямель у лку Прусó.
Ваеннае паражэнне трансфармавала гэтыя планы, але х геапалтычную сутнасць не змянла.
У правячых колах аднаввшэй незалежнасць Польшчы снавал 2 геапалтычныя канцэпцы. Аформвшаяся в 1918г. груповка староннкав начальнка дзяржавы Ю.Плсудскага выступала за экспансю Польшчы на сход.
Арыентававшаяся на Антанту апазцыйная плсудчыкам груповка нацыянальных дэмакратав(эндэкав) прымакавшыя да яе менш значныя правацэнтрыстскя палтычныя парты, мевшыя нтарэсы на заходнх польскх землях, актывна баролсь за включэнне апошнх у к аднавляемай дзяржавы. Эндэк таксама выступал за нкарпарацыю (без дачы автаномó) в к Польшчы заходнебеларускх заходневкранскх зямель, што прадвызначыла слабасць народных дэмакратав у спрычцы заходнх польскх межах.
Абмежаваныя магчымасц Польскай дзяржавы в барацьбе з бальшавзмам непаслядовная тактыка Варшавы в пытанн аб звароце заходнх зямель прывял да таго, што памежжа Цэнтральна-Усходнх зямель засталась у складзе Германó.
Лдэры Савецкай Расó першапачаткова трымалсь у свах дзеяннях канцэпцыяй аб мравой рэвалюцы(рэвалюцыйнай геапалтыкай).
менна з гэтага погляду бальшавк втал венгерскую, нямецкую, встрыйскую рэвалюцы, бачачы в С авецкай дзяржаве в Венгры ц Балгары не геапалтычныя апорныя месцы, дэалагчныя. З гэтага погляду зразумел лагчна аправдан Брэсцк мр з Германяй: прызнавшы свй ваенны разгром вступая Германó больш развтыя багатыя правнцы былой мперы, савецкая Рася зусм не шла на геапалтычную каптуляцыю, як шчыра лчыв Ленн, атрымоввала перадых перад чарговым прылвам сусветнай рэвалюцы.Але в гэтым кантэксце вступка ггантскх тэрыторый, якх Германя не паспела заваяваць, не мела сэнсу. З погляду нарматывнай геапалтык новай дзяржаве патрэбна было так ц накш працягваць супрацовнцтва з саюзнкам. Аднак традыцыйная палтыка Ленна в гэты час рол не грала.
сновныя прынцыпы дагавора
Для канчатковага афармлення вынкав першай сусветнай вайны в чэрвен 1919г. у Версале сабралась мжнародная канферэнцыя. Падпсаны 28 чэрвеня мрны дагавор з Германей грунтовна змянв палтычную карту свету.
Савецкая Рася адмовлась ад вдзелу в Версальскай мрнай канферэнцы, хоць яна была запрошана. Але Брэсцк мр яна анулявала яшчэ 28 стапада 1918г., як тольк в Германó пала мперыя было падпсана КампТенскае перамрТе. Правда, Рася змагла вярнуць тольк частку страчаных тэрыторый.
Шмат дзельнкав канферэнцы бачыл пагрозу в сацыялстычным стро, як зараджався на неабсяжнай прасторы Расó. Пасля адносна бяскровнай Кастрычнцкай рэвалюцы в стране пачалась жорсткая Грамадзянская вайна. Правячая бальшавстская партыя праводзла палтыку бязлтаснага падавлення всялякай апазцы рэжыму - чырвоны тэрор. Бозь, што сацыялзм распавсюдзцца за межы Расó, асаблва памацнела пасля стварэння в сакавку 1919г. Ⲳ (Камунстычнага)
нтарнацыянала, як адкрыта правазгласв адной з свах галовных мэт сусветную сацыялстычную рэвалюцыю.
Функцы падтрымк мжнароднай бяспек планавалась класць на Лгу Нацый, створанай яшчэ па рашэнню Парфыжскай Канферэнцы(студзень 1919г.), якая папярэдзла Версальскую. Галовным органам Лг павнны был стаць Савет у складзе пяц нязменных дзельнкав(ЗША, Англя, Францыя,
таля, Японя) штогод склкаемая асамблея.
Пэздэнт ЗША Вльсан, нцыятар стварэння Лг Нацый, прапанавав весц в яе склад палажэнне аб стварэнн сстэмы, мандатных тэрыторый. Яна дазваляла дзяржавам-пераможцам падзялць памж сабой былыя владанн Германó распавшэйся Асманскай мперы, не надавая гэтым землям каланяльнага статуса, як вжо пачав дыскрыдытаваць сябе. Хутка тэкст статута Лг Нацый быв ключаны в Версальск мрны дагавор. Аднак у працэсе пасляваеннага мрнага врэгулявання выявлсь сурТёзныя супярэчнасц не тольк памж пераможцам пераможаным, але в стане першых. У тым ку ЗША, Англя ншыя еврапейскя дзяржавы был занепакоены взмацненнем пазцы Японó на Далекм сходзе. У час Парыжскай Версальскай канферэнцый японцы змагл замацаваць за сабой свае здабытк в Ктае нЦхм акяне. Але в тыя часы ЗША всё больш адчувал сабе владарам на мжнароднай арэне.
да вайны займаючы першае месца в свеце, яны панесл в час яе найменьшыя страты, агульная запазычанасць еврапейскх кран амерыканцам вырасла да 20 млрд доларав. Было ясна, што ЗША паспрабуюць атрымаць карысць з такой стуацы.
Незадаволенасць Версальскм варыянтам рэгулявання в ЗША было столь моцным, што в сакавку 1920г. Сенат адмоввся ратыфкаваць Версальск дагавор, як вынк, ЗША нават не вайшл в Лгу Нацый.
Австра-Венгерская мперыя распалась на Австрыю, Венгрыю Чэхаславакю. Славеня, Харватыя Босня стварыл Каралевства сербав, харватав славенцэв(пазней - Югаславя).
Своеасаблвым шлейфам сусветнай вайны Версальскага мрнага дагавора стал малыя войны:Румынó Сербó супраць Венгерскай рэспублцы(1919), грэка-турэцкая вайн (1919-1921), савецка-польская вайна (1920), польска-лтовская вайна (1920), рландскя войны за незалежнасць (1919-1921, 1922-1923)
Шматлкя праблемы не был вырашаны в час Версальскай канферэнцы х вырашэнню был прысвечаны больш позня дагаворы: Сэн-Жэрмэнск дагавор(1919), як вызначыв сучасныя межы Австры, Трынск дагавор(1920) стран-пераможнц з Венгрыяй, дамовы Вашынгтонскай канферэнцы(1921-1922) г.д.
ЗША в 1921г. заключыл з Германяй асобны дагавор, амаль дэнтычны Версальскаму, але в м не было статутав аб Лзе Нацый. Рася, якая адыграла в час вайны значную ролю, не была прадставлена в Версале. Насупраць, пад эгдай Велкабрытанó Францы пачав стварацца сантарны кардон(Эстоня, Латвя, Лтва, Польшча, Румыня), як павнен быв адрэзаць бальшавсцкую Расю ад стран Цэнтральнай Европы.
Такм чынам, Германя Савецкая Рася апынулсь найбольш шчэмленым в свах правах.
Дагавор пачав дзейнчаць 10 студзеня 1920г.
Версальск мрны дагавор мев мэту замацаванне перадзела капталстычнага мру на карысць дзяржавам-пераможцам.
Па дагавору, Германя вяртала Францы Эльза-Латарынгю (в межах 1870г.), Бельгó - акруг Мальмед Эльпейн, а таксама так званую нейтральную Прускую частк Марэнэ, Польшчы - Познань, частк ПаморТя ншыя частк Заходняй Прусó.
сконна польскя земл засталсь у Германó.
Па Версальскаму мрнаму дагавору Германя прызнавала абязвалась строга саблюдаць незалежнасць Австры, а таксама прызнавала повную незалежнасць Польшчы Чэхаславакó. ся германская частка левабярэжжа Рэйна паласа правага берага шырынёй 50 км падляжал дэмлтарызацы. Германя шлась сх свах калонй, якя пазней был падзелены памж галовным-дзяржавам-пераможцам на падставе сстэмы мандатав Лг Нацый.
Па дагавору взброеныя слы Германó павнны быць абмежаваны 100-тыс. сухапутнай армяй, абавязковая ваенная служба адмянялась, асновная частка захававшагася ваенна-марскога флоту належыла перадачы пераможцам. Германя абавязковвалась пакрыць у форме рэпарацый бытк, панесеныя владам асабстым гараджанам стран Антанты в час ваенных дзеянняв.
Версальск мрны дагавор - найважнейшы в ку мрных дагаворав, як склав грунт Версальска-Вашынгтонскай сстэмы, направленай не тольк супраць пераможных дзяржав, але супраць Савецкай дзяржавы, рэвалюцыйнага руху в капталстычных дзяржавах нацыянальна-вызваленчага руху в каланяльных залежных странах. Версальск мрны дагавор захавав у Германó панаванне рэакцыйных мперыялстычных сл ншамовных мперыялстава паставв нямецкх працовных пад двайны гнёт свах ншамовных мперыялстав.
Памер вмовы выплаты рэпарацыйных плацяжэй часта перагледжвалсь; германскм манаполям мперыялстычным кругам ЗША некаторых ншых стран был даны агромныя займы. У 1931г. у Германó быв прадставлен мараторый пасля чаго выплата рэпарацыйных плацяжэй была спынена. Правячыя колы заходнх дзяржав разглядал Германю як ударную моц для барацьбы з Савецкай дзяржавай.
была супраць Версальскага мрнага дагавору, нязменна выкрывав яго мперыялстычны грабежнцк характар, але в той жа час рашуча баровся супраць з праводзвшымся гтлеравцам пад вдам барацьбы з Версальскм мрным дагаворам палтык развязвання другой сусветнай вайны. Рыхтуючыся да вайны за всталявання мравога панавання, гтлеравская Германя ввела в 1935г. сеагаульную вонскую павннасць, аднабаковым актам парушывшы ваенныя статуты Версальскага мрнага дагавору.
Вынк дагавору
Змяненне баланса сл пасля першай сусветнай вайны:
1. Германя пацярпела паражэнне. Да першайсусветнай вайны яна была адным з вядучых дзяржав, прэтэндавала на гегемоню, зараз - не.
2. Распалась Австра-Венгрыя, Утурма народав на яе месцы зТяввся шэраг незалежных дзяржав: Венгрыя, Чэхаславакя, Югаславя, Польшча.
3. На вядкчыя пазацы в Заходней Европе выйшл Англя Францыя.
4. Паступовае включэнне ЗША в еврапейскя справы, прэтэндавал на вядучую ролю, мравы крэдытор.
5. Тявленне Савецкай Расó, прынцыпова новага палтычнага рэжыму.
Зыходзячы з гэтых рэалй у Европе павнен быв быць пабудаваны новы баланс сл.
Аднак Версаль заклав асновы для другой сусветнай вайны. Пераможцы, негледзячы на палтычныя рэалó, не мкнулсь стварыць саправды дэмакратычныя зносны з пераможаным. се цяжкасц пасляваеннага владкавання легл на пераможаных народав.
Быв падпсаны встав Лг Нацый: мэта Лг Нацый стварыць адносны памж дзяржавам на аснове адмовы ад войн, але гэта не было рэалзавана, у дагаворы з пераможаным гэта не было адзначана. Савецкая Рася апынулась па-за сусветным гамадствам. Для Антанты Рася была здраднкам, як заключыв сепаратны мр з ворагам.
Версальск мр грубейшым вобразам вырашыв тэрытарыяльныя пытанн, якя прывял да шматлкх канфлктав у будучым: у Германó был адарваны тэрыторы з германскм насельнцтвам.
Был вострыя супярэчнасц з пераможцам: што рабць з Германяй. Пазцы Англó, Францы ЗША разыходзлсь.Францыя жадала звесц на нет плыв Германó на еврапейскя справы, недапусцць Германю в Лгу Нацый, марыла з дапамогай рэпарацый аслабць Германю тэрытарыяльным адтаржэнням. Сутнасц англйскай(амерыканскай) пазцы: нельга ставць Германю на кален, таму што ад слы Германó залежыць будучае спакойстве Евзропы; Германя можа быць пратывавесам Савецкай Расó. Моцная Германя патрэбна была Англó в якасц пратывавеса Францы в кантынентальнай Европе.
Версальская сстэма забяспечыла Францы дэрства в Европе.
Германя не была дапушчана в Лгу Нацый, была выключана з Алмпйскага руху.
Слабы пункт Версальскай сстэмы - 2 вялкя дзяржавы не был включаны в сстэму мжнародных зносн (Рася Германя), у вынку чаго адбылось зблжэе Расó Германó.
Савецкая Рася прапанавала Германó падпсаць дагавор аб станавленн дыпламатычных эканамчных зносн. На захадзе гэты дагавор клчуць дагавор у пжамах. Вельм хутка 30% знешняга гандлю Савецкай Расó прыйшлся на Германю. Савецкая Рася атрымоввае магчымасць выкарыстовваць нямецкя тэхналогó. Германя таксама прадаставляе Расó невялкя крэдыты. Галовная германская выгада ад взаемадзеяння з Расяй - Германя размясцла на тэрыторы Расó свае ваенныя вучылшча, ваенныя заводы. У ваенных вучылшчах вучылсь таксама савецкя афцэры.
1925г. - важнейшы этап у развцц Версальскай сстэмы. Была створана Лаккарнская канферэнцыя. Галовная мэта- замацаваць Версальскую сстэму, але з лкам ншага балансу
сл - пуцём ключэння Германó в якасц павнаправнага вдзельнка сусветнага грамадства. У канферэнцы прымал вдзел Англя, Францыя,
таля, Бельгя, Чехославакя, Польшча, Германя. ЗША афцыйна не вдзельнчал, але нябачна апякал некаторых дзельнкав. Англя ЗША был зантэрэсаваны в сазыве канферэнцы, каб змянць стуацыю сабе на карысць - падмяць Францыю. У вынку зТяввся дакумент (О. Чэмберлен мнстр замежных справ Англó яго автар), як прапановвав змянць адносны да Германó, з лкам Р. Яны чакал, што кал-небудзьнарушыць еврапейскае равнавагу, таму трэба вавлеч Германю в якасц пратывавесу в актывнае жыццё Европы, даць ёй свабоду дзеянняв, весц в пастаянныя вдзельнк Лг Нацый, звняць ваеныя абмежаванн.
Пасля гэтага дакумента Англя пачынае падтрымовваць Германю в спрэчцы з Францыяй.Французскя пазцы в Европе рэзка паслабел. Сама па сабе Францыя не магла прымаць аданасобныя рашэннв Европе.
Германó так не дазволл мець цяжкае взбраенне.
Германя стала вдзельнкам Лг Нацый на той час магла прымаць дзел у агрэссó супраць Р. Пачалась актывзацыя савецкай знешняй палтык - Чычэрын дамогся падпсання дагавора памж Германó аб нейтралтэце. У цэлым, пачынаецца востры крызс у адноснах памж Заходняй Европай Р. Усталёвваецца таталтарная сстэма.
Такм чынам, Лакарно вельм многа дала немцам, дзякуючы жосткай пазцы англчан. У Англó был впэвнены, што Германя будзе ёй назавседы вдзячна. Думал, што Германя будзе праводзць прнглйскую палтыку. Але гэта была сурТёзная псхалагчная памылка англчан. Яны не разумел немцав, правячых колав Германó: Германю зламал в Першай сусветнай вайне гэта назавседы ввайшло в псхалогю немцав - Германя праграла Першую сусветную вайну, кал нводзн варожы салдат (амаль) не вступв на тэрыторыю Германó. Шмат немцав было впэвнена, што кал б не Фалькштоц (Уудар у спну), не рэвалюцыя - была бы перамога. Немцы чыл, што перамогу вкрал, дух нацы не быв зломлены. Англчане памылялсь, думая, што Германя будзе ёй дзячна. Германя не пажадала быць кантынентальнай шпагай Англó.
Разам з Германяй Версальскм мрным дагаворам была внжана Рася: апошняй з таго часу належала быць аддзеленай ад Цэнтральнай Заходняй Европы кардонам з дзяржав, тварэнне якх было взаконена пераможцамз мэтай папярэдзць небяспеку пранкнення бальшавзму в Европу.
Рася пасля грамадзянскай вайны, нтэрвенцы Антанты нявдалай польскай кампанóФ, выяввшэй непадрыхтаванасць Чырвонай Армó да вядзення баявых аперацый на чужой тэрыторы, апынулась, як Германя, у мжнароднай заляцы шукала выхад з цяжкага становшча в саюзе з Германей, нацэленым супраць Захада Версаля.
У сувяз з тым, што в вынку паражэння Чырвонай Армó пад сценам Варшавы, ндзе на сумесны(Германó Расó) разгром Польшчы в 1920г. рухнул, перамагла дэя довгачасовага ваеннага супрацовнцтва двух стран на аснове взаемных нтарэсав з лкам агульных ворагав.
Выкарыстанне разнаглассяв у капталстычным свеце для развцця адносн з Германяй повнасцю адпавядала знешенпалтычнай нó, разработаннай ЦК парты бальшавков на чале з Ленным. Гэту традыцыю тайных справ наследвав Стлн. Спачатку сустрэчы ваенных палтычных кравнков прадугледжвал магчымасць станавлення кантактав у выпадку канфлкта адной з стран з Польшчай(так адбылось у верасн 1939г.), якая служыла апорай Версальскай сстэмы на всходзе Европы. Далей супрацовнцтва Расó Германó абрасло новым дэям: Рася, атрымоввая ншаземны каптал тэхнчную дапамогу, магла павышаць сваю абароназдольнасць, Германя взамен распалагала зусм сакрэтнай базай для нелегальнай вытворчасц збро, перш за все танкав самалетав. Глава рэйхсверха генерал Германó фон Сект бачыв у гэтым саюзе магчымасць абысц наложаныя Версальсскм агаворам абмежаванн. Руске, па меркаванню фон Секта, магл бы пры неабходнасц забяспечыць паставк боепрыпасав джля рэйхсвера в той жа час трымаць нейтралтэт, кал взнкнут мжнародныя цяжкасц.
Версальск мр, паставвшы кропку в вайне, павнен быв зрабць у Европе такое равнавессе, якое нельга было б парушыць. Першая сусветная вайна павнна была стаць апошняй вайной.
дзельнк Версальскай канферэнцы бачыл сваю задачу не тольк в змяненн меж. Маштабы ахвяр разбурэнняв,прычынённых мнулай вайной, знов паставл на павестку дня задачу стварэння надзейнай сстэмы мжнароднай бяспек стабльнасц. Пры гэтым ЗША вядучыя еврапейскя дзржавы намеравалсь, ставшы гарантам такой сстэмы, замацаваць свае палтычныя пазцы.
Спс выкарыстанай таратуры
1. Бушуева Т.С., Дьякава Ю.Л. Фашистский меч ковался в
2. Бережков В.И. Страницы дипломатической истории // Москва Международные отношения, 1984
3. История международныха отношений и внешней политики1917-1987 //Москва, 1986
4. История дипломатии // Москва, 1965
5. Сипулс В.Я. Дипломатическая борьба накануне Второй мировой войны