Реферат: Беларускае мастацтва. Жывапic
Miнiстэрства адукацыi РБ
Беларускi унiверсiтэт iнфарматыкi i радыеэлектронiкi
Кафедра беларускай мовы
Рэферат па тэме : " Беларускае мастацтва . Жывапic ." Выканав : студэнт групы 821704 Кузняцов Д.В. 1 9 9 8ХАРАКТАРЫСТЫКА МАСТАЦТВА ПЕРШАБЫТНАГА ЛАДУ НА ТЭРЫТОРЫI БЕЛАРУСI
Беларускае мастацтва мае багатую гсторыю. Яго выток звязаны з першабытным грамадствам, эпохай палеалту. Чалавек гэтага часу займався паляваннем, збральнцтвам, выкарыстоввал каменныя касцяныя прылады працы. Да часу сярэдняга палеалту адносцца пачатак здабывання агню, новыя, больш дасканалыя спосабы апрацовк каменю. Разнастайным становяцца прылады працы, - скрабк, ручныя рублы, - што было значным крокам у прагрэсвным развцц чалавека . Важным працэсам гэтага перыяду з'яввся пераход ад першабытнага стада да роду завяршэння фармравання чалавека сучаснага выгляду - краманьенца. У эпоху палеалту взнкаюць прымтывныя рэлгйныя вераванн, якя в далейшым аказал вялк вплыв на развццё мастацтва, вызначыл яго характар. Гэта был фантастычныя адлюстраванн рэчаснасц в свядомасц чалавека, цесна звязаныя таксама з культам продкав, замагльным культам адпаведным абрадам. Прымтывнае мастацтва эпох неалту было акрэслена арнаментам скульптурай. Гэту выснову можна зрабць на падставе знойдзеных творав старажытных майстров, якя маюць дэкаратывна-прыкладны в культавы характар.Арнамент быв часцей за всё геаметрычным ме выгляд хвалстых, ламаных лнй, згзагав,рысак кропкавых паглыбленняв. м упрыгожвал прылады працы, прадметы , якя, на думку археолагав, выкарыстоввался в магчных абрадах. снаванне мацярынска-радавой абшчыны стварыла культ жанчыны, што адлюстравалася в тагачаснай скульптуры. Невялкя па памерах фгурк жанчын выразал з косц, каменню. х автары падкрэслвал перш за всё бялагчны пачатак, гпертрафруючы в выявах асобныя частк цела, што, магчыма, павнна было ввасабляць вобраз прамац, дэю плоднасц. Да эпох позняга палеалту адносяцца знаходк впрыгожанняв. У большасц гэта был прыстасаваныя прыродныя формы - зубы жывёл, раквны з прасвдравным адтулнам, касцяныя трубачк. У мезалце (9-5 тыс. да н.э.) адбываюцца важныя змены в характары жыцця першабытнага грамадства. У х аснове вынаходства лука, стрэл з крэмневым наканечкам, прыручэнне дзкх жывёл, засяленне лясной зоны. Людз гэтага часу карыстался крэмневым прыладам працы: нажам, скрабкам, разцам разнастайнай формы, якя выраблялся спосабам абвк. Часцей за всё крэмневыя дэтал замацоввался в пазах трымальнкав. Знаходк такога тыпу был зроблены в павднёвых раёнах Беларус ( Петрыкавск раён, стаянк Беласарока, Юравчы, Лескавчы ). У эпоху неалту (5Ч3 тыс. да н.э.) адбываецца далейшае развццё вскладненне прымтывнага мастацтва. Гэтаму садзейнчав працэс пераходу ад прысвойваючыга вядзення гаспадарк (паляванне, рыбная ловля, збральнцтва) да вытворчых форм (земляробства, жывёлагадовля). Важным дасягненнем неалту з'являецца посуду, пачатак вырабу глнянага узнкненне прадзення ткацтва. Глняны посуд, пераважна востраканечнай формы, выраблял вручную, упрыгожвал арнаментам абпальвал. Выкарыстанне размяшчэнне арнаменту было самым разнастайным, а яго характар сведчыць аб развтым пачуцц формы в старажытных майстров. Найбольш часта сустракаюцца вырабы з геаметрычным вузорам, як наносл зубчастым штампам, пальцам, пазногцям, завостраным палачкам (знаходк з басейна Прыпяц - паселшча Лысая Гара, в. Круглцца, паселшча ля в. Рудакова Слонмскага раёна). У часы позняга неалту (3 тыс. да н. э.) атрымлвае распавсюджанне керамка шарападобных пласкадонных форм (гаршк, амфары, мск) з выявам жывёл,птушак, якя пасвайму выгляду нагадваюць арнамент. Значнае месца в мастацкай дзейнасц чалавека позняга палеалту займаюць таксама скульптурныя вырабы, прадметы культу, упрыгожанн. Часцей за всё яны выраблялся з косц, крэмня, а впрыгожанн -- з бурштыну. На Асавецкай стаянцы в Бешанковцкм раёне был знойдзены выява лася, выразаная з рога, некальк выявв галавы чалавека, фгурк птушак, падвеск пацерк з бурштыну, зубов жывёл. У паравнанн з палеалтычным фгуркам жанчын, дзе галовным быв бялагчны пачатак, у неалтычнай скульптуры асновная ввага надаецца выявленню мужчынскх вобразав, галавы, твару. Такога роду скульптура, прадметы культу, упрыгожанн маюць падабенства са знаходкам в павднёва-всходняй Прыбалтыцы, на павночна-всходнх тэрыторыях Расó. У эпоху бронзы (кан. 3 - пач. 2 тыс. да н.э.) назраецца пашырэнне матэрыяльнай дзейнасц чалавека. Адначасова з каменным прыладам працы выкарыстовваюцца медныя бронзавыя сякеры, наканечнк коп'яв, долаты, нажы, разнастайныя впрыгожанн, Пры гэтым вырабы з каменю вызначаюцца добрай апрацовкай. Пашырэнне аб'ёму вытворчасц прылад працы, паляпшэнне х якасц прывяло да абмену, услед за чым прыходзць маёмасны падзел грамадства. Чалавек пасяляецца в найбольш зручных для вядзення гаспадарк месцах - наберагах вадаёмав, на врадлвых землях. У развцц мастацтва бронзавага веку асаблвую ролю пачынае адыграваць рэлгя. Пашыраецца вскладняецца касмаганчны культ культ продкав. Пахаванн бронзавага веку вядомы двух тыпав - труппалаженн трупапахаванн ( курганы ля в. Хадасевчы Рагачоскага раёна, грунтавыя магльнк ва врочышчы Стрэлца Веткавскага раёна ). Пахавальныя рэчы з магльнкав курганов складаюць глняны посуд, крэмневыя наканечнк стрэл дроцкав, нажы, клнападобныя сякеры, разнастайныя впрыгожанн, вырабы з бурштыну медз бронзы. Яны сведчаць не тольк аб высокм узровн вытворчасц, снаванн абмену ( ва врочышчы Стрэлца был знойдзены шкляныя фаянсавыя егпецкя пацерк), але аб развтым пахавальным кульце, шырокх шматбаковых вявленнях вераваннях людзей эпох бронзы. Разнастайнасцю форм, арнаменту вызначаецца керамка эпох бронзы. Звычайна гэта пласкадонныя сасуды радзей (пераважна в пачатку бронзавага веку ) востраканечныя гшарабалобныя. Посуд упрыгожвався геаметрычным арнаментам, як размяшчався або в верхняй частцы вырабу, або пакрывав всю паверхню сасуда. Панёманне павднёва-всходня раёны бронзы был звязаны з сярэднядняпровскай прыбалтыйскай культурай. Насельнцтва гэтых месц у 21 - 15 стагоддзяв да н. э. Вырабляла керамчны посуд шарападобнай формы з плоскм дном впрыгожвала яго кругавым лням, наразным арнаментам, адбткам шнура ( культура шнуравой керамк; асобныя археалагчныя культуры маюць назву ад характару впрыгожванняв керамчных вырабав ). Керамка эпох бронзы, разам з некаторым тэрытарыяльным асаблвасцям, вызначалася шэрагам агульных рыс, уласцвых як Падняпровю, Палессю, так Падзвнню, Панёманню Беларус. Пераважнае развццё арнаментальнага падыходу в мастацкай чалавека прывяло да значнага памяншення колькасц скульптурных выяв у эпоху бронзы. Тыя ж, што вядомы зараз, маюць ясна выказаны магчны характар. Так, у верхнх пластах паселшча ля в. Асавец ( Бешанковцк раён ) была знойдзена касцяная скульптура в выглядзе галавы чалавека. Мяркуючы па яе форме наявнасц адтулны для нашэння, яна выкарыстоввалася в рытуальных магчных абрадах. У мастацтве бронзавага веку добра бачна яшчэ адна асаблвасць. Разнастайнасць форм вдав мастацкай дзейнасц чалавека з'явлася вынкам бурнага працэсу этнакультурных змяшэнняв взаемавплывав. Наступным важным этапам у развцц мастацтва першабытнага грамадства з'являецца жалезны век ( 7 - 6 стст. да н. э. ). Ён звязаны з пачаткам здабывання жалеза. Выраб прылад працы з больш трывалага металу садзейнчав атрыманню прыбавачнага прадукту накапленню матэрыяльных каштовнасцей спачатку в родзе, а потым у асобных сем'ях. Гэта паскорыла распад першабытна-абшчынных сфармравала прадумовы для зацвярджэння феадальных адносн. У эпоху жалеза на тэрытор Беларус суседнх землях складваюцца встойлвыя этнчныя втварэнн, на аснове якх у канцы 1-пачатку 2 ст. да н. э. Узнкаюць сучасныя всходнеславянскя балтамовныя народы. Сфера дзейнасц чалавека у эпоху жалеза значна пашыраецца в паравнанн з папярэднм перыядам. Насельнцтва займалася жывёлагдовляй, земляробствам, паляваннем, рыбаловствам. Гэта дыктавала павелчэнне кола прадметав, якм карыстался в побыце. Гсторык вылучаюць у жалезным веку шэраг культур, адпавядаючых групам плямён, якя мел вызначаныя рысы матэрыяльнай культуры рытуалав пахавання. Найбольш старажытнай з'являецца млаградская культура ( першыя знаходк был зроблены паблзу в. Млаград Рэчые рысы таксама власцвы павднёва-всходняй Беларус ( Столнск, Лоевск раёны ). З канца 1 тыс. да н. э. у Верхнм Сярэднм Падняпров складваецца зарубянецкая культура ( назва паходзць ад паселшча, адкрытага паблзу в. Зарубянцы на Кевшчыне в 1899 г. ). Павночна-всходня раёны Беларус в эпоху жалеза насялял балцкя плямёны штрыхаванай керамк днепра-дзвнскай культуры. Гэтыя культуры не снавал адасоблена. м был власцвы агульныя рысы, што дазваляе вылучыць у мастацтве жалезнага веку шэраг асаблвасцей. Сфера выкарыстання мастацтва в прадметах побыту паступова звужаецца на керамцы впрыгожаннях. Вялкую групу вырабав, якя сведчаць аб высокм узровнн развцця дэкаратывна-прыкладнога мастацтва жалезнага веку, складаюць жалезныя шкляныя впрыгожанн. Да лку шыррока распавсюджаных вдав адносяцца заколк фбулы ( прыстасаванн для зашпльвання адзення ). Акрамя х выраблялся скроневыя падвеск, кольцы, пярсцёнк, грывны, бранзалеты, луннцы. Гэтыя вды впрыгожванняв мел разнастайную форму, якая мянялася в межах утылтарнага вжытку, вызначался багатым дэкорам, своеасаблвым тэхнкам выканання. Часта в вырабач выкарыстовался розныя насечк, рубчык, втыя згзагападобныя элементы, эмалевыя вставк. Вавпрыгаженнях эпох жалеза сутракаюцца выявы круга ромба. Яны был смвалам сонца, месяца, асобных свяцлав сведчыл аб устойлвых дастаткова ясных уявленнях старажытных людзей аб свеце яго пабудове. З цягам часу назраецца х паступовае вскладненне всё большая зашыфраванасць, асаблва в канцы жалезнага веку. Гэта сведчыць аб узмацненн значэння вераванняв ( касмаганчны культ, абогатварэнне сл прыроды ), набыцц м рол вядучага стымулу в развцц мастацтва. У эпоху жалеза вялкай разнастайнасцю вызначаецца керамка. Пры раскопках месц жылля старажытнага чалавеканабольш часта сустракаюца гаршк жбаны цюльпанападобнай цылндрычнай формы, падставк, кубк, патэльн, мск. Амаль усе вырабы впрыгожвался арнаментам. Яго характар сведчыць аб адносна высокм узровн эстэтычных уявленнях людзей таго часу, а таксама аб сувяз гэтых уявленняв з вераванням. У вынку археалагчных раскопак был знойдзены шматлкя скульптурныя выявы. Большасць з х насла культавы характар была амулетам. Часцей сустракаюцца выявы жывёл птушак, радзей - чалавека. Акрамя невялкх па памерах скульптурных выяв у эпоху жалеза выконвал манументальныя вывы - каменных далав '' баб ''. х выраблял з дрэва каменню. Найбольш вядомым творам з'являюцца '' Шкловск дал'',каменныя ''бабы'', знойдзеныя в Жабнкавскм раёне. У эпоху жалеза шматлкя плямёны, падтрымлвал рознахарактарныя сувяз са скфам, сарматам, кельтам, гарадам павночнага Прычарнамор'я ( зарубянецкая культура ), з плямёнам, якя насялял тэрыторыю сучаснай Польшчы Прыбалтык ( усходне-паморская культура ). Найбольш старажытнае жыллё на тэрыторы Беларус адносцца да часов неалту. Прыкладам могуць быць жытлы, знойдзеныя каля в. Бердыж у Чачэрскм раёне в. Юравчы в Калнкавцкм раёне. Гэтыя пабудовы, паглыбленныя в зямлю авальныя в плане, был зроблены з касцей буйных жывёл. х дах нагадвал шатровую канструкцыю. Звычайна в цэнтре жытлав знаходзвся ачаг. Бодьш складаныя прыклады жылля адносяцца да неалту эпох жалеза бронзы - зямлянк, павзямдянк, надземныя будынк. Рэштк такх жытлав знойдзены пры раскопках неалтычных стаянак у далнах рэк Прыпяц, Сожа, Нёмана. У вярхов'ях Дняпра адкрыты будынк слупавой канструкцы ( Рагачовск раён ). Жыллё гэтага часу звычайна перакрывалася конусападобным двухсхльным дахам. Да цкавых прыкладав старажытнага жылля адносяцца будынк на палях платформах. Часцей за всё взводзлся на тарфяннках азёрах ( в. Асавец Бешанковцкага раёна; азёры Ула в Влейскм Велна в Круглянскх раёнах ). У эпоху жалеза атрымлваюць распавсюджанне разнастайныя па форме паселшчы. Сярод х заслуговваюць уваг вмацаваныя гарадзшчы. Яны рамяшчался сярод лясов балот, на астравах, пагорках мысах. Звычайна гарадзшчы мел сстэму вмацаванняв, якая складалася з валов рвов, разнастайных дравляных канструкцый. Жылыя плошчы гарадзшчав был паравнавча невялкм не перавышал в давжыню 60 - 70 метрав. Гарадзшчы з'являлся цэнтрам, вакол якх знаходзлся селшчы. Так варыянт размяшчэння жылля быв зручным для заняткав земляробствам жывёлагадовляй. У час ваеннай небяспек жыхары селшчав хавался в гарадзшчах. У селшчах павднёвых раёнав Беларус часцей за всё будавал зямлянк павзямлянк, у павночных узводзл жытлы зрубнай канструкцы. Яе з'явленне прыпадае на 2 - 3 стагоддз нашай эры было абумовлена шырокм распавсюджаннем жалезных прылад працы, магчымасцю апрацовваць дастаткова вялкя паверхн дрэва. У далейшым канструкцыя зруба стала асновай у развцц дравлянага дойлдства, фармраванн яго разнастайнасцей. У 4 - 5 стагоддзях н. э. працэс распаду патрыярхальна-радавых аднсн узмацняецца. У гэты час будуюцца пераважна селшчы. Аднак неабходнасць у гарадзшчах па-ранейшаму застаецца. Такя гарадзшча размяшчался звычайна в цэнтры вялкх селшчав. Другм прыкладам, аб культуры будавнцтва перршабытнага ладу, з'являюцца пахавальныя курганы. Напачатку яны был калектывным магльнкам, затым месцам пахавання знац. Формы памеры пахавальных курганов самыя разнастайныя: ад авальных, круглых да валападобных. З 9 ст. большае распавсюджанне атрымлваюць круглыя курганы. У вынку раскопак был знойдзены курганы з каменным дравляным канструкцыям внутры знадворку ( Мохавск могльнк у Прыпяцкм Палесс, пахаванн ля рэк Бобр Бярэзна ). Старажытныя людз взводзл таксама культавыя збудаванн ( язычнцкя капшчы трэбшчы ). Аб х захавался сцплыя звестк. Звычайна гэта был насыпы, узвышшы, на верхнх пляцовках якх адправлял той ц ншы абрад ( в. Юхнавшчы в Слонмскм раёне ). У 7 - 8 стагоддзях н. э. на тэрыторы Беларус фармруецца всходнеславянскя плямёны дрыгавчов,радзмчав,крывчов. Гэты перыяд звязаны з распадам першабытнаабшчынных адносн фармраваннем феадальных.ВЫЯбЛЕНЧАЕ МАСТАЦТВА СТАРАЖЫТНЫХ ЗЯМЕЛЬ БЕЛАРУС
Значнай часткай культуры старажытнабеларускх зямель з'являецца жывапс.Прыклады гэтага вду мастацтва, якое захавалася да нашых дзён, звязаны з манументальным жывапсам, кнжнай мняцюрай, эмалевым выявам. Самым старажытным фрэскам, якя вядомы на тэрыторы Беларус, з'являюцца роспсы Сафйскага сабора в Полацку. У сувяз з яго рэканструкцыяй фрэск захавался тольк в трох усходнх апсдах, на нжнх частках слупов, на сценах склепа. Гэта сцены "Евхарысты" з выявам Хрыста апосталав. Па захаваных фрагментах роспсав можна меркаваць, што акрамя выяв фгур храм быв багата арнаментаваны. Найбольш часта сустракаецца раслнны струменны ( ён мтавав мармуровую кладку ) арнамент. У тэхнчным плане роспсы традыцыйныя. Мастк карыстался тэмперным фарбам,якя наносл на вльготную вапнавую тынковку. Каларыстычныя пабудова фрэсак заснавана на прыглушаных шэрых, вохрыстых тонах. Такм чынам, роспсы Сафйскага сабора в Полацку сведчаць не тольк аб арыентацы на Кевскую мастацкую школу, але аб пошуку развцц асабстых, самастойных шляхов. Яны звязаны з эвалюцыяй старажытнарускага манументальнага жывапсу. Больш высокм мастацкм узровнем вызначаюцца фрэск Вялкага сабора, Пятнцкай Барысаглебскай царквы Бельчыцкага манастыра. Захаваныя матэрыялы абследаванняв пачатку 19 ст. фрагменты роспсав гэтых будынкав даюць падставы сцвярджаць аб новым этапе развцця Полацкай мастацкай жывапснай школы. Па мастацкх якасцях вельм блзка да х стаяць фрэск Спаса-Праапбражэнскага сабора Ефраснвскага манастыра. Яны был выканы в 40 - 50 - ых гадах 12 стагоддзя. Гэта адзны помнк, як дайшов да нашага часу в амаль непашкоджаным першапачатковым варыянце. Сстэма роспсав Спаса-Праабражэнскага сабора падобна да взантыйска-кевскай.У купале размешчана выява Спаса, на ветразяхь-выявы евангелстав. У конусе апсды знаходзцца выявва Мац Боскай Аранты. Роспсы павднёвай павночнай сцен собора пабудаваны таксама з арыентацыяй на взантыйскую схему. Яны падзяляюцца на некальк ярусав-рэгстрав. Распсаны таксама внутраныя слупы, на кожнай гран якх размешчаны выявы святых. Акрамя манументальных роспсав у Полацку да выдатных дасягненнев жывапсу 12 стагоддзя можна аднесц фрэск в Дабаравечанскай царкве в Вцебску, Петрапавлавскай аанабагасловскай царквы ( сяр. 12 ст. ) у Смаленску. Больш самастойным шляхам шло развццё манументальнага жывапсу в Гродзенскай мастацкай школы. Да яе найбольш значных помншкав належыць аднесц жывапс алтарнай частк царквы Барыса Глеба ( 2 пал. 12 ст. ) у Гродне. Блзка да х стаяць фрэск Барысаглебскай царквы в Навгрудку. Манументальны жывапс старажытнабеларускх зямель вызначаецца высокмузровнем развцця. Яго прыклады звязаны з буйным культурна-палтычнымш цэнтрам. Рознячыся некаторым дэталям, яны сведчаць аб адзным характары тэхнчных прыёмав,аб адзнай сстэме размяшчэння жывапсных выяв у нтэр'еры, аб арыентацы на взантыйскя традыцы. Асаблвасц развцця жывапсу старажытнабеларускх зямель паказвае кнжная мняцюра. Кнг гэтагу часу псался на пергаменце. Перапсчык карыстался птушыным, часцей за всё гусным,пёрам ц спецыяльным спосабам падрэзаным кавалачкам траснку. Уякасц чарнла вжывал раслнныя адвары,якя мел цёмна-карычневы або чорны колер. Мняцюры выконвался тэмперным фарбам раслннага ц мнральнага паходжання. Асновная колеравая гамма мняцюр - карычнева-вохрыстая, залацстая, чырвоная.Кнг аздаблял заставкам, нцыялам, буквцам, канцовкам. Але вядучая роля в х належыць мняцюрам. Да найбольш вядомых 11 - 12 сьагоддзяв адносяцца " Туравскае "( 11 ст. ), " Полацкае " ( 13 - 14 стст. ), "Аршанскае " ( 12 - 13 стст. ), " Астрамрава " ( 1056 - 1057 гг.) евангелл, "зборнк Святаслава" (1073). Для рукапсав ранняга перыяду характэрны взантыйск стыль, заснаваны на выкарыстанн ( асаблва в арнаментацы ) простых раслнных геаметрычных матывав. У жывапсе старажытнабеларускх княствав прасочваюцца вплывы романскага мастацтва. Распавсюджаны на той час у культуры Заходняй Европы стыль не мог не закрануць мняцюры рукапсав, што стварался на бедарускх землях. Яскравым прыкладам такх вплывав з'являецца "Кодэкс Гертруды", або "Трырск псалтыр" ( кан. 10 ст. ). Прывезены на Бнларусь рукапсЮ як мяркуюць вучоныя, бых даповнены мастакам асобным аркушам з партрэтным сюжэтным выявам: уладальнцы "Кодэкса Гертруды", яе сына Яраполка з сям'ёй ( "Каранаванне Яраполка", "Апостал Пётр з сям'ёй Яраполка", 1078 - 1087 ). Манера вырашэння гэтых мняцюр значна адрознваецца ад той, якая была характэрна старажытна-кевскм рукапсам. Выява Кодэкса будуюцца на спалучэнн дакладнай мадэлровк фгур, прадметав, тонкх колеравых пераходах падкрэслай урачыстай манументальнасц. У 12 - 13 стагоддзях асновная роля у развцц кнжнага жывапсу належыць Полацку. Верагодна да Полацкай школы адносцца "Служэбнк Варлаама Хутынскага" ( кан. 12 - пач. 13 ст. ), мняцюры якога з выявам аана Златавуса Васля Вялкага сведчаць аб значным мастацкм тэхнчным мастацкм узровн рукапсав таго часу. Такя ж высокя мастацкя якасц вызначаюць мняцюры "Аршанскага" "Унверстэцкага" ( 13 ст. ) евангелляв. Развццё кнжнага жывапсу старажытнабеларускх зямель не праходзла залявана. Взантыйскя, раманскя, асаблва мясцовыя, традыцы вызначаюць высок взровень гэтага вду мастацтва. Вялкую мастацкую жывапсную каштовнасць уявляе пластыка старажытнабеларускх княствав. На жаль помнкав скульптуры захавалася не надта многа, то тлумачыцца адмовным ставленнем праваславнай царквы да такх творав. Змагаючыся супраць язычнцкай веры, яна зншчала ц забараняла ствараць выявы, якя б нагадвал язычнцкх далав. Менавта гэта прадыктавала надзвычай вялкую разнастайнасць пластык малых форм. Скульптурныя творы 10 - 13 стагоддзяв умовна можна падзялць на дзве групы: культавыя свецкя. Да культавай пластык алносяцца рэльефныя абразк. Звычайна гэта был невялкя па памерах выявы ( ад 4 да 6 см ) , на якх паказвал Хрыста, Мац Боскую, апосталав, асобных святых, папулярных у той ц ншай мясцовасц. Высокм мастацкм якасцям вызначаецца абразок з выявай Канстанцна Алены ( сяр. 12 ст. ), знойдзены в Полацку. Прамавугольнк пласцны повнасцю запавняюць дзве фгуры. Рытмчная впарадкавнасць складак аддзення паказаных асоб, рытуальнасць х рухав, шматлкя дакладна перададзеныя дэтал ствараюць належную врачыстасць. Разам з тым твору власцва вызначаная вмовнасць, масвнасць форм. Яна прасочваецца перш за всё в трактовцы тварав Канстанцна Алены, застыласц пастав х фгур, што сведчыць аб наявнасц вплывав раманскай культуры. Автарства паходжанне многх работ у выявленчым мастацтве старажытнабеларускх княствав невысветлена. У адноснах да абразка "Канстанцн Алена" з Полацка бясспрэчным застацца яго выкананне мясцовым майстрам. Не менш значным творам, па якх можна вявць характар пластык старажытнабеларускх княствав яе сувяз з ншым землям, з'являюцца " Хрыстос Эманул" (12 ст.) з Пнска, двухбаковы абразок з выявам Мац Боскай (вонкавы бок) апостала Пятра (адваротны бок; кан. 12 ст. - пач. 13 ст.): "Мкола Стэфан" (Мнск, кан. 12 ст.). Разьба па камен была дастаткова пашыранай тэхнкай тагачаснай скульптуры, але не адзнай. Майсры працавал таксама в бронзе (абразок "Мкола Стэфан", 11 ст.), выраззал выявы з косц (фрагмент трыптыха з Вавкавыска з пагрудным выявам невядомых святых, 12 ст.). У 12 -13 стагоддзях на тэрыторы старажытнабеларускх зямель атрымлваюць распавсюджанне лтыя бронзавыя крыжы - энкалпёны. Акрамя культавай рол яны выкарыстовваюцца таксама у якасц впрыгожанняв. Цкавыя взоры такога роду пластык знойдзены в Друцку, Мнску, Полацку, Гродне, Навгрудку, Тураве. Большасць зх выраблялася в Кеве ц была арыентавана на яго мастацкя традыцы. Тольл некаторыя са знойдзеных работ стварался мясцовым майстрам. Другой значнай часткай помнкав скульптуры з'являецца свецкая пластыка. Уасновным гэта невялкя па памерах вырабы, якм карыстался побыце: фгурк шахмат, шматлкя рэльефныя накладк, вухачыстк г. д. (шахматная фгура " Насада" з Гродна, 12 ст.; "Барабаншчык з Вавкавыска", 12 ст.; фгурка "Музыкант" з Навагрудка, 12 ст.). Да пластык малых форм трэба аднесц вслыя пячатк, якм карыстался члены княжацкх сем'яв прадставнк духавенства. Вядомы пячатк полацкага князя зяслава (10 ст.), туоавскага князя зяслава (11 ст.), мац Ефраснн Полацкай (12 ст.), пячатка полацкага епскапа ДЗянся (12 ст.), а таксама пячатк з Полацка, Пнска, Вавкавыска, прыналежнасць якх да канкрэтных асоб не высветлена. Высокм взровнем вызначаецца дэкаратывна-прыкладное мастацтва старажытнабеларускх зямель. Яно цесным чынам звязана з характарам сацыяльна-эканамчных зносн феадальнага грамадства, развццём рамёствав: ганчарства, ткацтва, мастацкай апрацовк дрэва, косц металу. Найбольш значнай часткай такх творав был впрыгожанн. Гэта бранзалеты, пацерк, падвеск, луннцы, крыжы, котлы. Выраблялся таксама зброя, конск рыштунак збруя, абклады кнг абразов. Майстры вжывал зярненне, гравраванне, скань, эмалраванне, чарненне, лццё, чаканку - тыя вды апрацовк мееталав, якя трэбавал высокага майстэрства, дасканалага ведання тэхналогó. Разнастайным было аздабленне прадметав побыту. У асновным выкарыстоввався геаметрычны раслнны арнамент, матывы жывёльнага свету, у якх можна прасачыць водгук старажытных язычнцкх вераванняв, часта аб'яднаных з новай хрысцянскай смволкай. Характар развцця дэкаратывна-прыкладнога мастацтва адлюстроввае высок взровень касцярэзнага масцярства (грабян, накладк на калчаны, ручк нажов лыжак, вухачыстк ), кавальства, ткацтва, вырабав са шкла (пацёрк, бранзалеты, скроневыя кольцы, пярсцёнк, уставк в металчныя вырабы, посуд), скуры (паясы, абутак), дрэва (посуд, дробныя бытавыя рэчы), творав бытавой архтэкнурнай керамк (глняны посуд, палваныя керамчныя плтк ). Вядомым творам дэкаратывнапрыкладнога мастацтва старажытнабеларускх зямель зТяляецца крыж Ефраснн Полацкай. Лёс гэтага выдатнага помнка трагчны. Пакнуты сярод УнекаштовныхФ рэчав у Маглёвскм краязнавчым музе, ён быв вывезены в Германю в час Вялкай Айчыннай вайны. Зараз яго месцазнаходжанне невядома. Крыж быв зроблены в 1161 годзе полацкм майстром Лазарам Богшам. Давжыня крыжа 51,8 см, верхняга перакрыжавання - 14 см, нжняга - 21 см. Твор выканы з дрэва. Да кожнай яго гран был прымацаваны залатыя, сярэбраныя пазалочаныя пласцны, на якх змешчаны выявы Хрыста, аана, Мары, Мацфея, Пятра, Павла, некаторых ншых святых.МАСТАЦТВА БЕЛАРУС 14 - 16 СТАГОДДЗЯб
З другой паловы 13 стагоддзя пачынаецца працэс уваходжання беларускх зямель у склад Вялкага княства Лтовскага. Ён суправаджався значным зменам, як у сацыяльна-палтычным, эканамчным,так культурным жыцц. Гэта быв час, наповнены важным гстарычным падзеям.Утварэнне Вялкага княства Лтовскага далучэнне да яго беларускх зямель абумовл мноства прычын. Сярод галовных - пагроза з боку Тэвтонскага ордэна татараманголав. Менавты яны падштурховвал як лтовскх так беларускх князёв да аб'яднання. Працэс фармравання Вялкага княства Лтовскага быв працяглым. Дынастычныя шлюбы, пагадненн (у рэдкх выпадках закон) памж асобным княствам прывял да федаратывнага аб'яднання. У м вядучую ролю адыгрывал старажытнарускя формы кравання дзяржавай з адпаведным законам, мовай, рэлгяй. Пасля смерц вялкага князя Гедымна (1341) адносна кароткага перыяду адасаблення некаторых тэрыторый на чале дзяржавы становцца сын Гедымна Альгерд (час княжання 1345 - 1377 гг.). Яго намаганням владанн Вялкага княства Лтовскага пашыраюцца включаюць Чарнгава-Северскя, Валынскя, Пераяславскя земл, Смаленскае княства, а таксама тэрыторы в басейнах Днястра, Павднёвага Буга, Павднёправага Падняпровя. У вынку ваенных дзеянняв з Масковскм княствам у 1368 - 1372 гадах да княства был далучаны значныя раёны на Павночным бсходзе да Мжайска Каломны. У 1377 годзе на княжацк прастол узыходзць сын Альгерда Ягайла. З гэтага часу пачынаецца складаны перыяд барацьбы за владу в княстве памж братам Адьгерда Кейстутам, яго сынам Втавтам Ягайлам. Але яна вымушана была спынцца в сувяз з узмацненнем агрэсó Тэвтонскага ордэна. Такая ж небяспека пагрыжала Польскаму каралевству. Таму в 1385 годзе в замку Крэва быв заключаны саюз (уня), па якому Ягайла абвяшчався польскм каралём атрымлвав новае мя бладыслав 1. Ён быв павне пасля шлюбу з польскай каралевай Ядвгай далучыць да Польшчы Вялкае княства Лтовскае ввесц в м каталцкую рэлгю. Гэта паслужыла пачаткам вострай унутрыдзяржавнай барацьбы, якую взначалв гродзенск князь Втавт (брат Ягайлы). Ягайла польскя магнаты вымушаны был змянць умовы Крэвскай унó. Па заключанаму у Востраве 5 жнвня 1392 года пагадненне, за Вялкм княствам Лтовскм заховвалася самастойнасць, а вялкм князем быв абвешчаны Втавт. З гэтага часу правы карэннага насельнцтва праваславнага веравызнання пачынаюць паступова абмяжоввацца, а роля беларускай культуры, раней афцыйнай у дзяржаве, памяншацца.Разам з тым узнкненне Рэчы Паспалтай садзейнчала пашырэнню разнастайных сувязей з кранам Заходняй Европы. Беларускае мастацтва 14 - 16 стагоддзяв нясе на сабе адбтак праблем супярэчнасцей грамадска-палтычнага жыцця дзяржавы. Яго развццё было бурным мклвым. У гэты час назраецца актывнае засваенне традыцый рэнесанснай культуры, якая взбагачаецца нацыянальным рысам. Не малую ролю адыграла таксама багатая мастацкая спадчына старажытнабеларускх княствав, уздзеянне якой было вельм значным. Пашырэнне взамасувязей з заходнееврапейскм кранам, перш за всё в релгйных межах, спрыяла распавсюджванню раманскага, гатычнагу стыляв. х актывнае вваходжанне в мастацкаю практыку абумовл асабстыя, унутрыдзяржавныя прычыны. Засваенне новых мастацкх стыляв адбывалася в розных вдах культуры няровна. Культурнае жыццё на Беларус в 14 -- 16 стагоддзях было акрэслена гуманстычнай асветнцкай дзейнасцю выдатных прадставнков лтаратуры - Ф. Скарыны, М. Гусовскага.ЖЫВАПС БЕЛАРУС 14Ч16 СТАГОДДЗЯб
У 14Ч16 стагоддзяв адбываецца мклвае развццё выявленчага мастацтва Цжывапсу, графк, скульптуры. х вызначае шэраг взаемазвязаных стыляв - готыка, рэнесанс, маньерызм. На характар выявленчага мастацтва аказал таксама значнае вздзеянне багатыя традыцы взантыйскай старажытнарускай культуры. Мастацву Беларус 14 - 16 стагоддзяв уласцва цкавасць да паказу багатага унутранага свету асобы, яе маральнага аблчча. У жывапсе 14 - 16 стагоддзяв назраецца мкненне да экспрэсó, дынамк, паказу драматычных стуацый. Менавта в 14 - 16 стагоддзях пачынаецца фармраванне свецкх форм мастацтва, якя да гэтуль не набыл адпаведных жанравых адрозневанняв. Асаблва нтэнсвна в адзначаный перыяд развваецца партрэт. Акрамя яго мастак звяртался да манументальных выяв, псал абразы. Аб манументальным жывапсе 14 - 16 стагоддзяв больш вядома з лтаратурных архвных крынц. х данныя сведчаць , што фрэскавым роспсам был впрыгожаны княжацкя палацы в Вцебску, Троках, Крэве, Гродне, Вцебску, Полацку, цэрквы,касцёлы. Гэты жывапс не захавався да нашага часу. Самым значным помнкам манументальнага жывапсу 15 стагоддзя, удзел у стварэнн якога прымал беларускя мастак, з'являюцца роспсы каплцы св. Тройцы в Люблнскм замку. Плоскасц сцен асновнага аб'ёму храма, яго апсда, скляпенн пакрываюць сюжэтныя кампазцы, арнаментальныя выявы. Па свах мастацкх, стылстычных якасцях, зменах у размяшчэнн асобных сцен яны нагадваюць больш ранн жывапс, напрыклад, храмав Бельчыцкага Барысаглебскагаманастыра в Полацку, фрэскавыя цыклы навгародскай царквы Фёдара Страцлата. Гэта асаблвасць, а таксама надпс у самой каплцы даюць падставы сцвярджаць, што яе фрэскаве вбранне было выкана беларускм жывапсцам, якм кравав майстр Андрэй.У 14 - 16 стагоддзях разам зманументальным нтэнсвна развваецца станковы жывпс. Аб найбольш раннх творах вядома з лтаратурных крынц, у якх згадваюцца асобныя абоазы партрэтныя выявы, даецца х апсанне. Беларуск канапс разглядаемага перыяду вызначаецца моцным уздзеяннем взантыйскх старажытна рускх традыцый. Але яны не стольк заховваюцца, кольк развваюцца удасканальваюцца мясцовв\ым майстрам, якя выпрацовваюць самастойныя правлы схемы выявлення святых, евангельскх сюжэтав, вышукваюць найбольш дасканалыя тэхнчныя прыёмы. Для беларускх абразов 14 - 16 стагоддзяв адметным з'являецца шырокае выкарыстанне дэкаратывна-пластычных сродкав - разьбы лепк па лявкасу, расфарбовк фону, разнастайных накладных элементав, пакрыцця жывапснай паверхн аховным лакам з яечнага бялку або смалы. З 16 ст. у беларускм канапсе назраюцца пэвныя зрух, звязаныя з удзеяннем Адраджэння маньерызму. На змену вытанчаннасц вмовнасц вобразав прыходзць канкрэтнасць, вызначаная жыццёвая пераканавчасць. Мастаков пачынаюць хваляваць магчымасць увасаблення разнастайных чалавечых пачуццяв, каларытных дэталяв рэальнага жыцця. Гэты працэс шов павольна. Прыкметы моцнага вздзеяння рэнесансных традыцый вдавочны в абразах "Лука Сымон", "Павел аан","акав уда", якя складал апостальск чын канастаса Сымонавская царквы в Кажан-Гарадку. Яны адлюстровваюць найбольш прагрэсвную лню вразвцц тагачаснага эканапсу. Архачнае плынь знайшла таксама шырокае распавсюджанне в 16 ст., вдавочна у такх творах, як " Нараджэнне Багародзцы" з в. Ляхавцы Малырацкага раёна, " Параскева-Пятнца" са Случчыны. Для беларускага жывапсу 16 ст. адметнай рысай было уздзеянне для эканапсу прёмав на алтарныя абразы. Адбывалася спалучэнне заходнееврапейскх уплывав з взантыйскастаражытнакевскай асновай. Зараджэнне партрэтнага жанру у 14 - 15 стст. было прадыктавана усм ходам развцця беларускай культуры, фармраваннем у царковнай дэалогó дэй свецкага мастацтва. Ужо в фрэсках Спаса-Праабражэнскай царквы в Полацку бачна партрэтныя рысы. Сваеасаблвай з'явай партрэтнага жанру 16 - пач. 18 ст. з'являецца сармацк партрэт. Чалавек у такх твроах паказвався па вызначанай схеме - у парадлным аддзенн, у акружэнн прадметав, што адлюстроввал не тольк мадэль, яе унутраны свет, характар, але перадавала прынадлежнасць да той ц ншай сасловнай групы насельнцтва, дазваляла даведацца аб палажэнн асобы в грамадстве. Да лку найбольш выдатных помнкав адносцца партрэт Юрыя Радзвла. Мадэль у м паказана в повны рост у акружэнн шматлкх дэталяв. Дзякуючы м, а таксама надпсу, можна даведацца аб партрэтуемым, аб месцы паказанац асобы в тагачасным грамадстве. Акрамя Вльн, Нясвжа, Супрасля, буйным цэнтрам партрэтнага жывапсу 16 ст. зТявлявся Слуцк. Тут пры двары князёв Алелькавчав працавала некальк майстров. Магчыма аднаму з х належыць партрэт Кацярыны Слуцкай. Разам з тыповым рысам, уласцвым сармацкм выявам, у рабоце прысутнчаюць пэвныя элементы рэнесансу маньярызму. У гэты час на Беларус працуе шмат ншаземных майстров, сюды прывозяцца творы з розных еврапейскх кран. Разам гэта стварае спрыяльную глебу для росквту партрэтнага жанру, для фармравання яго нацыянальных рыс.БЕЛАРУСКАЯ ГРАФКА 14 - 16 СТАГОДДЗЯб
Шлях развцця графк в 14 - 16 стст. адкрэслены багатым традыцыям папярэднх гадов, зменам в грамадска-палтычным жыцц дзяржавы, суснаваннем двух рэлгй - каталцызму праваславя. Эвалюцыя гэтага вду мастацтва звязана з гсторыяй рукапснай друкаванай кнг. У мняцюрах, гравюрах старадрукав знайшл адлюстраванне новыя стылстычныя плын, якя не тольк шл за межу краны, але фармравался на мясцовай глебе. У разглядаемый перыяд найбольш пашыранай была кнжная мняцюра. Мняцюры 14-16 стст. маюць шмат агульнага з мастацтвам рукапснай кнг старажытнабеларускх княствав. Адхныя першавзоры, кананчныя патрабаванн царквы прымуал автарав сц вслед за взантыйскм балканскм традыцыям. Рукапсы 14-16 стст. упрыгожвался выявам людзей, жывёл, фантастычных стот. Найбольш выдатным узорам можа быць Мсцшскае евангелле. На думку мастацтвазнавцав гсторыкав, яно было створана в Мнску в 14 ст., адкуль трапла в Мсцж. Развццё мняцюры в 14 - 16 стст. было мклвым. Стылстычная накраванасць выяв мянялася адносна хутка. Так даследчык рукапсав адзначаюць, што вжо з 14 ст. пачынаецца адыход ад пануючых взантыйскх традыцый, значнае взмацненне рэалстычных рыс. Асаблва паказальным в гэтым плане з'являюцца " Лаврышавская евангелле" "Радзвлавск летапс", "Служэбнк". З'явай, якая мела для беларускай культуры выключныя па значнасц вынк, можна лчыць пачатак кнгадрукавання. Рукапсная кнга не магла задаволць патрэб тагачаснага грамадства. Яе магчымасц был абмежаваны давол вялкм часам выканання, няздольнасцю хутка адрэагаваць на пэвныя падзе, снаваннем твора тольк адзным экземпляры. Кнгадрукаванне адкрыла шырок шлях для кнжнай люстрацы, станкавой гравюры. Развццё беларускай графк з другой паловы 16 ст. было вельм мклвым. У дракарн Мамончав выдаюцца "Трыбунал", "Статут ВКЛ" - юрыдычна заканадавчыя кнг з адпаведным стрыманым мастацкм вырашэннем, распачынаецца стварэнне станковых творав - партрэтав, карт, гарадскх вдарысав. Канец 16 ст. адзнаменаваны першым медзярытам, што было не тольк прыкметай часу адзнакай сувязей з заходнееврапейскм графчным школам, але значным крокам наперад у засваенн распавсюджанн новых вдав тэхнк гравюры.НАЙБОЛЬШ ЗНАКАМТЫЯ ПРАДСТАбНК СУЧАСНАГА МАСТАЦТВА БЕЛАРУС
Алейнк Дзмтрый ванавч. Нар. 11.05.1929, г. Беразно. Скончыв Мнскае мастацкае вучылшча (1954), Беларуск дзяржавны тэатральна- мастацк нстытут (1960). Вучывся в Волкава, У. Сухаверхава, В. Цврк. Удзельнчае в выставах з 1961. Творы экспанавался в Беларус, Расó, Казахстане, Фнлянды, Польшчы, Малдове, Германó, Лтве, на Укране, у Чэхаславакó, Алжыры, Тунсе. Зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, грамадскх прыватных зборах Беларус. Працуе в галне станковага манументальнага жывапсу. Заслужаны дзеяч мастацтвав БССР (1981). Альшэвскв Дзмтрый Уладзмравч. Нар. 21.09.1953, в. Угольшчына Бялынцкага раёна. Скончыв Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1980), творчыя майстэрн Акадэмó мастацтвав СССР (1984). Удзельнчае в выставах з 1980. Творы экспанавался в Беларус, Расó, Югаславó, талó,Германó, Нарвегó, Данó, Швецы. Зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, Траццяковскай галерэ в Маскве, грамадскх прыватных зборах Беларус,Расó, Германó, Нарвегó, Данó, Швецы, талó, зраля, ЗША. Працуе в розных жанрах станковага жывапсу в манументальна-дэкаратывным мастацтве. Ахрэмчык Вктар Уладзмравч. Нар. 03(16).12.1903, г. Мнск. Памёр 09.03.1971. Скончыв Вышэйшы мастацка-тэхнчны нстытут у Маскве (1930). Вучывся в Архпава, К.стомна, А.Шавчэнк. Удзельнчае в выставах з 1921. Творы экспанавался в Беларус, Расó, Венгры, Фнлянды, Малдове. Зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, грамадскх прыватных зборах Беларус, Расó. Працавав у галне станковага манументальнаг жывапсу. Народны мастак БССР (1949). Барабанцав Вктар Крылавч. Нар. 28.08.1947, г. Гомель. Скончыв Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1978). Удзельнчае в выставах з 1976. Творы экспанавался в Беларус, Лтве, ЗША, на Укране, у Польшчы. Зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, у грамадскх прыватных зборах Беларус, Польшчы, Расó, Кпра, Украны. Працуе в галне станковага манументальнага жывапсу. Лаврэат прэмó прафсаюзав Беларус (1991). Баразна Лявон Цмафеевч. Нар. 04.02.1929, в. Новае Сяло Талачынскага раёна. Загнув 15.08.1972. Скончыв Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1968). Удзельнчае в выставах з 1957. Працавав у жывапсе, графцы. Даследвав народную творчасць. Барановск Анатоль Васльевч. 09.05.1937, г.Мнск. Скончыв Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1965). Удзельнчае в выставах з 1965. Творы экспанавался в Беларус, Расó, Балгары, Вялкабрытанó, Германó, Данó, Галанды, Грэцы, талó, Японó, Эфопó, зрал, ЗША, Канадзе, кранах Прыбалтык Закавказзя. Зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, у грамадскх прыватных зборах Беларус, Расó, Балгары, Вялкабрытанó, Германó, Дан, Галанды, Грэцыв, талó, Японó, Эфопó, зраля, ЗША, Канады. Працуе в жанрах тэматычнай карцны, партрэта, пейзажа, нацюрморта. Заслужаны дзеяч мастацтвав Беларус (1992). Бархатков Антон Стафанавч. Нар. 04(17).01.1917, в. Шчагловка Касцюковцкага раёна. Скончыв Масковскае мастацкае вучылшча Памяц !905 года (1940), вучывся в Масковскм мастацкм нстытуце мя Сурыкава (1945 - 1948 ). Удзельнчае в выставах з 1943. Творы экспанавался в Беларус, Расó, Бельгó, Францы, Германó, ЗША, Японó, Венгры, Працуе пераважна в жанры лрычнага пейзажа. Гаравск Апалнар Глярыевч. Нар. 18(30). 01.1833. памёр у 1900. Вучывся вПецярбургскай Академó мастацтвав (1850--1854), удасканальвав майстэрства в Жэневе, Дзюсельдорфе, Рыме, Парыжы. Працавав у розных жанрах станковага жывапсу. Драздовч Язэп Нарцызавч. Нарадзвся 1(13).10.1888, засценак Пуньк Глыбоцкага раёна. Памёр у1954. Вучывся в Вленскай мастацкай школе (1906--1910). Працавав у розных жанрах станковага жывапсу графк, кнжнай люстрацы, даследавав этнаграфю беларусав, збрав фальклор.Грамыка Вктар Аляксандравч
Творы зберагаюцца у Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, Траццяковскай галерэ в Маскве, грамадскх прыватных зборах Беларус, Украны. .01.01.1923,в. Сенькава Магвлёвскага раёна. Скончыв Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут. Удзельнвчае ввыставах з 1947. Творы экспанавался в Беларус амаль усх кранах былога СССР, Францы, Вялкабрытанó, Германó, Австры, Данó, талó, Японó. Зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь. Траццяковскай галерэ в Маскве, у грамадскх прыватных зборах Беларус, Расó, Казахстана, талó, Германó, Японó, ЗША. Працуе в галне станковага жывапсу. Заслужаны дзеяч мастацтвав БССР (1970). Народны мастак Беларус (1991). Давдзюк Мкола. Нар. у 1944, Беластоцкае ваяводства (Польшча). Скончыв Вышэйшую дзяржавную школу пластычных мастацтвав у Лодз (1968). Вучывся в С. Фялковскага, С. Бырскага. Удзельнчае в выставах з 1969. Творы экспанавался в Польшчы, Беларус, Швейцары, Вялкабрытанó, Чэхаславакó, Францы. Зберагаюцца в музеях прыватных зборах Польшчы, Беларус. Працуе в галне станковага жывапсу. Данцыг Ян Вольфавч. Нар. 27.04.1930, г.Мнск. Скончыв Масковск мастацк нстытут мя Сурыкава. Удзельнчае в выставах з 1958. Творы зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, Траццяковскай галерэ в Маскве, грамадскх прыватных зборах Украны, Азербайджана, Бельгó, ЗША, зраля, Галанды, Канады, талó. Працуе урозных жанрах станковага жывапсу, найбольш вядомыя яго тэматычныя карцны партрэты.Драздовч Язэп Нарцызавч
Нар. 1.(13).10.1988, засценак Пуньк Глыбоцкага раёна. Памёр у 1954 годзе. Вучывся в Вленскай мастацкай школе (1906Ч1910). Працавав у розных жанрах станковага жывапсу графк, кнжнай люстрацы, даследвав этнаграфю беларусав, збрав фальклор. Жуковск Станслав Юльянавч. Нар. 1(13).05.1875, в. Ендрыхавцы Вавкавыскага раёна. Памёр у жнвн 1944 года. Скончыв Масковскае вучылшча скульптуры дойлдства (1901). Удзельнчае в выставах з 1985. Творы зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, Траццяковскай галерэ у Маскве, Рускм музе в Санкт-Пецярбурзе, грамадскх прыватных зборах Польшчы, Украны, Лтвы, Расó. Псав пераважна пейзажы, нтэрТеры, нацюрморты. Задорын Андрэй Германавч. Нар. 22.08.1960, в. Бярозавка Пермскай вобласц (Рася). Скончыв Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1984), творчыя майстэрн Акадэмó мастацтвав СССР (1990). Удзельнчае в выставах з 1982. Творы зберагаюца в музеях прыватных калекцыях Беларус, Расó, Францы, Германó, ЗША, зраля, Канады. Працуе в розных жанрах стнаковага жывапсу. Заловная Наталля Мкалаевна. Нар. 23.05.1960, г. Мнск. Скончыла Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1985). Удзельнчае в выставах з 1987. Творы зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк .Беларусь, Траццяковскай галерэ в Маскве.Залозны Мкалай Рыгоравч
Нар. 16.10.1925, в. Княжычы Браварскага раёна Кквскай вобласц. Памёр 17.04.10.1982 Скончыв Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1959). Удзельнчае у выставах з 1959. Творы зберагаюцца в грамадскх прыватных зборах Беларус. Псав тэматычныя карцны, нацюрморты, пейзажы, партрэты. Качан Кастусь ванавч. Нар. 04.03.1950, в. Лаврышава Навагрудскага раёна. Скончыв Беларуск дзяржавны унверстэт (1975). Удзельнчае в выставах з 1980. Творы зберагаюцца в музеях прыватных калекцыях Беларус, Лтвы, Расó, Германó, Бельгó, зраля, Югаславó, Вялкабрытанó, Павднёвай Карэ, Польшчы. Працуе в розных жанрах станковага жывапсу. Кожух Уладзмр Уладзмравч. Нар. 07.03.1953, г. Драгчын Брэсцкай вобласц. Скончыв Мнскае мастацкае вучылшча мя А. Глебава (1972), Беларуск тэатрльна-мастацк нстытут (1978), творчыя майстэрн Акадэмó мастацтвав СССР (1984). Творы зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, у прыватных калекцыях Германó, зраля, талó, Францы, Зша, Югаславó, Польшчы. Працуе в розных жанрах станковага жывпсу.Ксяндзов Алесь Павлавч
Нар. 18.08.1954, в. Баравыя Крупскага раёна. Скончыв Рэспублвканскую школу-нтэрнат па музыцы выявленчаму мастацтву мя . Ахрэмчыка (1972), Беларуск дзяржавны тэтральна мастацк нстытут (1978), творчыя майстэрн Акадэмó мастацтвав СССР (1984). Удзельнчае в выставах з 1976. Працуе у розныз жаграх станковага жывапсу. Лтвнава Зоя Васльевна. Нар. 27.11. 1938, в. Ст.Сяло Веткавскага раёна. Скончыла Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1967). Удзельнчае в выставах з 1962. Творы зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, Рускм музе у Санкт-Пецярбурзе, грамадскх прыватных зборах Беларус, Расó, Австры, Германó, ЗША, талó. Працуе у розных жанрах станковага жывапсу. Малшэвск Альгерд Адамавч. Нар. 08.09.1922, г.Бабруйск. Памёр 22.11.1989. Скончыв Харкавск мастацк нстытут (1952). Удзельнчае в выставах з 1956. Псав тэматычныя карцны, партрэты, пейзажы, нацюрморты. Заслужаны дзеяч мастацтвав БССР (1977). Маркавец Вктар Пятровч. Нар. 05.08.1947, г. Докшыцы. Скончыв Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1971). Удзельнчае в выставах з 1972. Працуе в розных жанрах станковага жывапсу в дэкаратывна-прыкладным мастацтве. Лаврэат прэмó Леннскага камсамола Беларус (1980).Масленкав Павел Васльевч
Нар. 01 (14).02.1914, в. Нзкая вулца Маглёвскага раёна. Памёр 06.09.1995. Скончыв Вцебскае мастацкае вучылшча (1938), нстытут жывапсу, скульптуры архтэктуры мя Рэпна в Леннградзе (1953). Удзельнчае в выставаз з 1951. Заслужаны дзеяч мастацтвав БССР (1954). Народны мастак Беларус (1994). Русак Гална. Нар. у 1930, г. Навагрудак. Скончыла Ратгерск унверстэт у ЗША: магстр бблятэчных навук (1956), магстр гсторы мастацтва (1976). Удзельнчае в выставах з 1969. Творы экспанавался в ЗШа, Канадзе, Беларус. Зберагаюцца в Нацыянальным мастацкм музе Рэспублк Беларусь, грамадскх прыватных зборах ЗША. Працуе у розных жанрах станковага жывапсу. Селяшчук Мкалай Мхайлавч Нар. 04.08.1947, в. Велкарыта Маларыцкага раёна. Скончыв Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1976). Удзельнчае в выставах з 1966. Працуе в станковай кнжнай графцы, станковым жывапсе. Лаврэат Дзяржавнай прэмó Рэспублк Беларусь (1992).Стальмашонак Уладзмр ванавч
Нар. 06.02.1928, г. Мнск Скончыв нстытут жывапсу , скульптуры архектуры мя .Рэпна в Леннградзе (1957). Удзельнчае в выставах з 1957. Працуе у станковым жывапсе манументальна-дэкаратывным мастацтве. Заслужаны дзеяч мастацтвав БССР (1981). Народны мастак БССР (1988). Сумарав Васль Фёдаравч. Нар. 07.12.1938, г. Мнск. Скончыв Беларуск дзяржавны тэатральна-мастацк нстытут (1965). Удзельнчае в выставах з 1966. Пша тэматычныя карцны, пейзажы, нацюрморты. Заслужаны дзеяч мастацтвав БССР (1981).Змест рэферата
Характарыстыка мастацтва першабытнага ладу на тэрыторы Беларус -----------2 стр. Выявленчае мастацтва старажытных зямель Беларус ------------------------------------6 стр. Мастацтва Беларус 14-16 стагоддзяв ----------------------------------------------------------9 стр. Жывапс Беларус 14-16 стагоддзяв --------------------------------------------------------------11 стр. Беларуская графка 14-16 стагоддзяв ------------------------------------------------------------13 стр. Найбольш знакамтыя прадставнк сучаснага мастацтва Беларус---------------------14 стр.