Читайте данную работу прЯмо на сайте или скачайте

Образ белорусской хаты в белорусской культуре

ЗМЕСТ

TOC o "1-3" h z u ВОДЗ

НЫ............................................................................................................................. 3

². ХАТА б С

СТЭМЕ ТРАДЫЦЫЙНЫХ КАШОбНАСЯб..................................... 7

2.1. КАСМАЛОГ

Я........................................................................................................... 7

2.2. ХАТА б Ф

ЛАСОФ² ПРАШЧУАб..................................................................... 10

2.3. ХАТА б ВУСНАЙ НАРОДНАЙ ТВОРЧАЦ

...................................................... 16

Ⲳ. ВОБРАЗ ДОМУ б БЕЛАРУСКАЙ КРЭАЫбНАЙ КУЛЬТУРЫ........................ 21

3.1. ПРА СКАРЫНУ

АЛ

ЗАОбСКАГА.................................................................. 21

3.2. ВОБРАЗ ДОМУ б БEЛАРУСК

М ВЯбЛЕНЧЫМ МАСТАЦТВЕ 19 СТАГОДДЗЯ. 27

3.3. ДОМ-ХАТА б ТВОРАХ В. БЯЛЫН

ЦКАГА-Б

РУЛ

......................................... 32

IV. С

МВОЛ

КА НАЦЫЯНАЛЬНАЙ КУЛЬТУРНАЙ ПРАСТОРЫ XX СТАГОДДЗЯ. 37

4.1. РОЛЯ ХАТЫ б ПАЭТЫЧНЫХ ТВОРАХ КУПАЛЫ......................................... 37

4.2. С

МВАЛ

ЧНАСЦЬ ДОМА-ХАТЫ б ДРАМЕ КУПАЛЫ УРАСК

ДАНАЕ ГНЯЗДОФ 43

4.3. У...ЯК Я б ХАТУ бВАЙДУ, МЯНЕ ШТОСЬЦ

ГНЯЦЕФ.................................... 49

ЗАКЛЮЧЭННЕ.................................................................................................................... 51

СП

С ВЫКАРЫСТАНАЙ Л

ТАРАТУРЫ...................................................................... 56

В. БЯЛЫН

ЦКАГА-Б

РУЛ

Хата - бясспрэчная аддзнка чалавечага снавання, як бы н была прывабна прастора, але ж матэрыяльныя патрэбы прымушаюць чалавека мець свой кут.

гэты кут так прывязвае да сябе найперш таму, што ён свой, што гэта пачуцце нават можна назваць любовю страта гэтай любов прыводзць нават да варТятства.

нкол нельга забываць, што наш вялк, адвечны кут - гэта нашы пал, лясы, азёры... Яны завжды будуць з нам будуць грэць наша сэрца пры думках аб Радзме.

кал маеш свой ласны погляд на прыроду, кал разумееш яе, то завжды будзеш адчуваць сябе дома.

Мастацтва творцы Втольда Бялынцкага-Брул пераконвае в значэнн такога прытулку в жыцц чалавека. У яго творах давол часта зТявляецца вобраз хаты ён спрымаецца як адзнае з прыродай. Мастак псав Радзму, Радзма - гэта прырода твайго краю, дом. А можа, менавта вобраз хаты вдакладняв явленн пра каштовнасць Радзмы.

УЯ - беларус. Нарадзвся в маёнтку Крынк каля Бялынч на Маглёвшчыне.

...Маё жыццё з маленства пастаянна звязана з прыродай. У ёй для мяне быв сэнс жыцця [19;32-33].

Хата в творах мастака - гэта частка нтэрТеру прыроды, прыроды яго Радзмы.

Вясна, Пачатак вясны, Вечар, Змовы дзень - вобраз хаты тут само сабой зразумелы, ён проста неабходны. Там недзе вдалечын некальк хатак ц хата займае цэнтральнае месца, напрыклад у творы Вясна вдакладняе адлюстраванне пэвнай пары года. Гэта тое ж самае дрэва, бярвенн, што прыстасаваны для владкавання чалавечага жыцця в прыродзе. Нават

лля Рэпн у перапсцы з беларускм мастаком кажа: Я завжды з новым вялкм задавальненнем гляджу на ваш згорак з хатам, занесеным снегам; люблю гэтыя беражк, што белым краям адлюстровваюцца в горнай рэчцы.

саправды, вельм дакладны радк

. Рэпна: Я так прывык асвяжацца душой перад вашым жывым павевам правды, прастаты свабоды [19;32-33].

Вось на гарызонце вдаць хатк, да х Ушырокм пэндзлем прыкладзена дарога, што бяжыць па беларускх згорках да цудовнага куточка - Вёска [3;13].

Кал сцежка, то завсёды дакладная - вядзе да хаты - хатак, царквы, млыну.

На свах палотнах мастак стварыв светлы, чысты, нбы жамчужны, каларыт, часам ахнуты тонкм вэлюмам серабрыстых беларускх туманав. Праз свае работы ён мкнувся адлюстраваць саму душу беларускага народа, такую чыстую, непасрэдную, повную блактнай надзе, часам туманную, але завсёды лагодную цёплую.

Прыгажуня-прырода... У карцне Блактная каплца яна спць пад мяккай ковдрай белага снегу. Як ложак захнае тонкая змовая смуга, каб нхто не змог патрывожыць салодкага сну. сё наваколле прасякнута цшынёю, нават ветрык прынк за взгоркам, каб не перашкаджаць чаровнаму спатканню яе, прыроды, з Мастаком[19;32-33].

знов вясновыя хатк - шэранькя, бервяныя, тульныя. Белыя дах дамов далечын, блактная каплца - вось што стварае нтэрТер змовага дня, дакладней перадае настрой твора. Яны таксама адпачываюць пад ковдрай снегу, як сама прырода.

У карцне Быстрая рэчка прырода взбуджана, быццам невзабаве встрапянулася рашуча рыхтуецца да вялкай змены.

знов невялкя хатк зТявляюцца часткай прыроднага нтэрТеру. Будынны не кдаюцца в вочы як нешта недарэчнае в пейзажы. Яны надаюць твору цэласнасць абуджаюцца разам з прыродай.

Лрычнасць краявдав Бялынцкага-Брул адносць гледача в свае далячын, яна дапамагае кожнаму чалавеку прычынцца да гэтай мастаковай любов, на нейк нявловны момант растварыцца в гэтым вонкава някдкм цудзе, што завецца Бацькавшчына[19;32-33].

Лёс заносць мастака далёка ад родных мясцнав, але тое, што ён спасцг яшчэ в дзяцнстве, засталося з м назавжды. Бялынцк-Бруля таральна сфармулявав беларуск пейзаж, нбыта перастварыв яго менавта в нейкм нацыянальным асвятленн.

Мы сам нашы нашчадк, мабыць, довга будуць сустракаць у старых кнгах мясцны, дзе апсваюцца як нешта натуральнае ввогуле звычайнае малюнк беларускай прыроды, якой мы вжо не ведал: Памятаю Быстрэю вельм прыгожай. Наш бераг быв вельм круты, з пясчаным плывунам, зараслям ажын, малн, шыпшыны, процлеглы - адхоны. Дом стаяв вялзны, аднапавярховы, перад м расл векавыя пы. Супраць дома - сад, каменныя слупы брамы. На слупках завсёды жыл буслы. Вакол дома - сажалк, у якх вадзлася шмат рыбы ракав...Ф [23;16]. Гэта фрагмент з запсак жывапсца. Чытаеш перад вачыма встае Быстрая рэчка.

У малюнках роднай прыроды мастак шукав не тольк выразныя знак багацця шматстайнасц свету, але глыбок сэнс зямнога снавання. Менавта прысутнасць касмчных стыхй завсёды адчуваецца в карцнах Бялынцкага-Брул. Сёння можна сказаць гэтак: адчуваецца прысутнасць Бога, Першатворцы всяго на свеце. Бо што лепш за всё даказвае снаванне вышэйшага сэнсу в свеце, як не сам неаглядны, эпчна всёахопны, шматстайны вобраз Сусвету?! Творчасць мастака, на карцнах якога мы знаходзм водблск раншняга святла, зары чалавецтва, ёсць галовны паэтычны аргумент на карысць змястовнасц чалавечага быцця[23;16].

Бялынцк-Бруля здолев дасягнуць у творчасц недасяжнага, спалучыць на свах карцнах зямлю неба, матэрыяльнае духовнае, зямное, плоцевае высокае, нябеснае здабыць гармоню.

Вобраз дома, хаты в творах мастака - гэта не нешта асобнае. Гэта свет у Сусвеце. Можа, таму да хаты прывязаны быв так селянн, такой балючай была страта гэтага свету - частк Сусвету.

СП

С ВЫКАРЫСТАНАЙ Л

ТАРАТУРЫ

1. Байбурин А.К. Жилище в обрядах и представлениях восточных славян. - Ленинград, 1983.

2. Беларускае народнае жыллё. - Мнск, 1989.

3. В. Бялынцк- Бруля. Альбом-каталаг. Беларусь, Мн., 1974.

4. Валодзна Т. Семантыка рэчав у духовнай спадчыне беларусав. - Мнск, Тэхналогя, 1.

5. Васючэнка Пятро. Драматычная спадчына Я. Купалы. Навука тэхнка, Мн., 1994.

6. М. Гарэцк. Гсторыя беларускае лтаратуры, Мн., 1986.

7. Гсторыя беларускага мастацтва. Трэц том. - Мнск, Навука тэхнка, 1989.

8. Гнламёдав л.. Я. Купала. Новы погляд. Народная асвета, Мн., 1995.

9. Дробав Л.М. Мастак Х

Х стагоддзя. - Мнск, Беларусь, 1971.

10. Загадк. - Мнск, Навука тэхнка, Мнск, 1972.

11. Крук Я. Смволка беларускай народнай культуры. - Мнск, Ураджай, 2001.

12. Купала Янка. Адвечная песня. Вершы паэмы. Мастацкая таратура, Мн., 2001

13. Купала Янка. Повны збор творав. Том 7, драмтычныя паэмы, пТесы. Мастацкая таратура, Мн., 2001.

14. Ленсу Я. Хата - мой сусвет. //Мастацтва. - 1995. - №4. - с. 14-

15. Мыслцел асветнк Беларус. Энцыклапедычны даведнк. - Мнск, Беларуская энцыклапедыя, 1993.

16. Навуменка

.Я.. Янка Купала. Духовны воблк героя. Вышэйшая школа, Мн., 1967.

17. Наровская А.Н. Жилище в космогонических представлениях белорусов // Славяне. Адзнства шматстайнасць: Мжнародная канферэнцыя 24-27 мая 1996, Мн., 1990.

18. Памятники философской мысли Беларуси XVII - первой половины XV веков. - Минск, Навука тэхнка, 1991.

19. Пешына Т. Я хадзв па роднай беларускай зямл. Я быв шчаслвы//Беларусь, 1997, №8, с. 32-33.

20. Прыказк прымавк. - Мнск, Навука тэхнка, 1976.

21. Скарына яго эпоха. - Мнск, Навука тэхнка, 1990.

22. Скарынч. - Мнск, Мастацкая лтаратура, 1993.

23. Тычына М. Адыходная мелодыя//Беларусь, 1992, №9, с. 16.

24. Франциск Скорина. Белорусский гуманист, просветитель, первопечатник. - Минск, Вышэйшая школУ, 1989.

25. Францыск Скарына. Прадмовы пасляслов. - Мнск, Навука тэхнка, 1962.

26. Юрэвч л. Я. Купала. Нарыс жыцця творчасц. Народная асвета, Мн., 1983.

27. Янка Купала. Энцыклапедычны даведнк. Беларуская савецкая энцыклапедыя мя Пятруся Бровк, Мн., 1986.